Infeksiya nima, turlari, diagnostikasi va davolash

Infeksiya – bu organizmga zararli mikroorganizmlarning kirib kelishi natijasida yuzaga keladigan kasallik. Bakteriyalar, viruslar, zamburug’lar yoki parazitlar kabi mikroorganizmlar tananing mudofaa tizimiga qarshi kurashayotganda infeksiya belgilarini keltirib chiqarishi mumkin. Infeksiya turli yo’llar bilan namoyon bo’lishi mumkin, engil kasallikdan jiddiy kasallikgacha. Ushbu maqolada biz infeksiyalarning ta’rifi, ularning turlari, usullari, diagnostikasi va davolash usullarini ko’rib chiqamiz.

Infeksiyalar turlari

Mikroorganizmlar tananing qaysi qismida joylashganligiga qarab infeksiyalar turli yo’llar bilan tasniflanadi. Masalan, nafas olish yo’llari infeksiyalari, siydik yo’llari infeksiyalari, teri infeksiyalari va ovqat hazm qilish trakti infeksiyalari kabi turli xil turlari mavjud. Ulardan tashqari, infeksiyaning manbasiga ko’ra ham tasniflanishi mumkin. Masalan, kasalxonada yuqadigan infeksiyalar, jamiyat tomonidan yuqadigan infeksiyalar va hayvonlardan yuqadigan infeksiyalar kabi turlari mavjud.

Infeksiya yuqish yo’llari

Infeksiyalar – zararli mikroorganizmlar tanaga kirganda paydo bo’ladigan holat. Ushbu mikroorganizmlar tanaga turli yo’llar bilan kirishi mumkin. Infeksiyaning eng keng tarqalgan yuqish yo’llari:

1. Nafas olish yo’llari: nafas olish yo’llari infeksiyalari – bu nafas olish yo’llari bilan aloqa qiladigan zararli mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan infeksiyalar. Ushbu infeksiyalar yo’talish, hapşırma yoki nafas olish orqali yuqishi mumkin.
2. Oziq-ovqat orqali: Oziq-ovqat infeksiyalari oziq-ovqat yoki suv orqali yutilgan zararli mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan infeksiyalardir. Ushbu infeksiyalar ifloslangan oziq-ovqat yoki ifloslangan suv orqali tarqalishi mumkin.
3. Teri yo’lari: Teri yo’llari infeksiyalari teri bilan aloqa qiladigan zararli mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan infeksiyalardir. Ushbu infeksiyalar yaralar, kesishlar yoki boshqa yo’llar orqali tarqalishi mumkin.

Infeksiya qanday aniqlanadi?

Infeksiyani aniqlash uchun turli xil testlar qo’llaniladi. Ba’zi hollarda simptomlar va fizik tekshiruv etarli bo’lishi mumkin, boshqa hollarda qon testlari, siydik sinovlari, tomoq testi, axlat testlari va boshqa tibbiy ko’rish testlari kabi aniqroq testlar talab qilinishi mumkin.

Qon testlari yuqori oq qon hujayralari sonini aniqlash uchun ishlatiladi, bu infeksiya belgilaridir. Ushbu test turli xil infeksiyalar uchun qo’llaniladi va infeksiyaning og’irligini aniqlashga yordam beradi.

Siydik testlari siydik yo’llari infeksiyalari yoki buyrak infeksiyalari kabi infeksiyalarni aniqlash uchun ishlatiladi. Ushbu test infeksiya belgilari bo’lgan bakteriyalar yoki boshqa mikroorganizmlarni aniqlashi mumkin.

Tomoq testlari tomoq infeksiyalarini tashxislash uchun ishlatiladi. Ushbu test tomoqdagi bakteriyalar yoki viruslarni aniqlay oladi va to’g’ri davolashni ta’minlash uchun ishlatilishi mumkin.

Najas testlari ichak infeksiyalarini aniqlash uchun ishlatiladi. Ushbu test diareya yoki boshqa infeksiya belgilari bo’lgan bakteriyalar yoki parazitlarni aniqlashi mumkin.

Tibbiy ko’rish testlari infeksiyadan kelib chiqqan zararni ko’rsatish uchun ishlatiladi. Ushbu testlarga rentgen nurlari, magnit-rezonans tomografiya (MRI) va kompyuter tomografiyasi (KT) kiradi.

Infeksiyani davolash

Infeksiyalarni davolash infeksiyaning turi va og’irligiga qarab o’zgaradi. Antibiotiklar ko’pchilik infeksiyalarni davolash uchun ishlatiladigan keng tarqalgan davolash usuli hisoblanadi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, antibiotiklar samarali emas, chunki ba’zi infeksiyalar viruslardan kelib chiqadi.

Antiviral preparatlar viruslar keltirib chiqaradigan infeksiyalarni davolash uchun ishlatiladi. Biroq, bu dorilar samarali bo’lishi uchun infeksiyaning dastlabki bosqichlarida olinishi kerak bo’lishi mumkin.

Zamburug’li infeksiyalarini davolash uchun antifungal preparatlar qo’llaniladi. Ushbu dorilar odatda infeksiyaning og’irligiga qarab topikal (teriga qo’llaniladi) yoki og’iz orqali (og’iz orqali qabul qilinadi) beriladi.

Immunitet tizimi zaif bo’lgan odamlarda infeksiyalarni davolash immunitet tizimini mustahkamlash uchun davolanishni o’z ichiga olishi mumkin. Infeksiyani davolash bilan bir qatorda infeksiyani oldini olish uchun bir necha oddiy qadamlar qo’yilishi mumkin. Ushbu qadamlar qo’llarni muntazam yuvish, emlash, sog’lom ovqatlanish va muntazam jismoniy mashqlar kabi oddiy choralarni o’z ichiga olishi mumkin.

Natijada infeksiyalarni erta tashxislash va to’g’ri davolash muhim ahamiyatga ega. Tashxis qo’yish uchun ishlatiladigan testlar infeksiyaning turi va og’irligiga qarab farq qilishi mumkin, davolash esa infeksiyaning turi va og’irligiga qarab farq qilishi mumkin. Biroq, infeksiyani oldini olish bo’yicha oddiy qadamlar ham tananing immunitet tizimini mustahkamlashi va infeksiyalarning tarqalishini oldini oladi.

Infeksiya va viruslarning farqi nima?

Infeksiya va virus atamalari ko’pincha chalkashib ketadi, lekin ular aslida turli narsalarni anglatadi.

Infeksiya – odatda organizmdagi mikroorganizmlarning (bakteriyalar, zamburug’lar, parazitlar) ko’payishi natijasida yuzaga keladigan holat. Mikroorganizmlar tanaga kirganda infeksiyaga olib kelishi mumkin va infeksiya belgilari odatda isitma, yo’tal, burun burunlari, tomoq og’rig’i, bosh og’rig’i, diareya, qusish kabi shikoyatlardir. Infeksiya bakteriya, virus, zamburug’lar yoki parazitlardan kelib chiqishi mumkin.

Boshqa tomondan, viruslar mikroskopik o’lchamdagi yuqumli agent sifatida aniqlanadi. Viruslar hujayralarga kiradi va u erda ularning nusxalarini ko’paytirish orqali ko’payadi. Tanadagi virusli infeksiyalar odatda isitma, yo’tal, burun oqishi, charchoq va bosh og’rig’i kabi alomatlar bilan namoyon bo’ladi.