GEYGER-MYULLER HISOBLAGICHI haqida malumot bilib oling.

GEYGER-MYULLER HISOBLAGICHI — yorugʻlik va rentgen nurlari, kosmik zarralar, a-, [$ – zarralar, u-kvantlarni tekshirish uchun moʻljallangan asbob. Dastlab (1908-y. da) X. Geyger va E. Rezerford a-zarralar uchun gaz-razryadli hisoblagichni loyihalashgan, keyinchalik X. Geyger va V. Myuller hisoblagichni mukammallashtirgan. Geyger-myuller hisoblagichi — M. h. germetik berk silindrik idish boʻlib, uning oʻqi boʻylab ingichka sim (katod) tortilgan. Silindrik idish (anod vazifasini bajaradi) 0,1 — 0,2 atm bosimgacha gaz (havo, vodorod, geliy, argon va h. k.) bilan toʻldiriladi, unda zarralar tushadigan kichik teshik boʻladi (1-rasm). Geyger-myuller hisoblagichi —M. h. ni ulash sxemasi 2-rasmda berilgan; bunda: Vo — gaz razryadi hosil qiluvchi boshlangʻich potensial; G. —M. h. da potensial V gacha (V = 500 — 1000 V) ortadi, hisoblagichga tushgan zaryadlangan zarra gazni ionlashtiradi va tok razryad (chaqnash) hosil qiladi, natijada hisoblagichda 10ʻ — 10»6 s da bir juft ion paydo boʻladi. Bu tok impulsi kuchaytirgichga beriladi, soʻngra elektromagnit hisoblagich uni qayd qiladi. Geyger-myuller hisoblagichi —M. h. ga tushgan har bir zarra tok impulsini hosil qiladi va har safar qayd qilinadi (qayd qilish vaqti Yu»4 — 10»3 s). Geyger-myuller hisoblagichi — M. h. fizika, biol., tibbiyot, sanoat va texnikaning bir qancha sohalarida keng ishlatiladi.

Shisha nai v Katod Anod yemirilish davri bilan a-zarra energiyasi orasidagi bogʻlanishni ifodalaydigan qonun; quyidagi formula bilan ifodalanadi: ]gT = C + – f=, ыYe bunda Ye — a-zarra energiyasi (Mev), T — yarim yemirilish davri (s), Sva D — doimiy mikdorlar. Bu qonun katta ener-giyali ozarra chiqaruvchi yadroning yarim yemirilish davri kichik boʻlishini bildiradi. X. Geygerva J. Nettol 1911 — 12 y. larda aniklashgan. Geyger-myuller hisoblagichi — N. q. baʼzi elementlarning yarim yemirilish davrini aniqlashda tatbiq qilinadi.