Gepatit C nima va u qanday yuqadi

Gepatit C – uzoq vaqt mobaynida aniq belgilarni nomoyon qilmaydi hamda asosiy qismi yashirin holatda rivojlanadigan kasallik. Shuning uchun dastlabki davrda kasallikni aniqlash juda qiyin. Chunki u odatda charchoq, zaiflik, hazm qilishdagi muammolar kabi ko’plab kasalliklarda kuzatilishi mumkin bo’lgan ahamiyatsiz belgilarni ko’rsatadi.

 Gepatit C o’tkir yoki surunkali bo’lishi mumkin. O’tkir gepatit C qisqa muddatli kasallik bo’lib, mikroorganizm tanaga kirgandan keyin 6 oy ichida sodir bo’ladi.Ko’pchilik odamlarda (75-85%) o’tkir gepatit C infektsiyasi surunkali gepatit C infektsiyasiga aylanadi. Surunkali gepatit C jiddiy sog’liq muammolari (serroz, jigar saratoni) va hatto o’limga olib kelishi mumkin bo’lgan umrbod kasallikdir. Gepatit C ga qarshi emlash mavjud emas.

Gepatit C qanday yuqadi?

Odatda infektsiyalangan odamning qoni inson tanasiga kirganda yuqadi,  hamda quyidagi yo’llar bilan yuqishi mumkin:

• giyohvand moddalarni iste’mol qiluvchilar tomonidan ignalarni birgalikda ishlatish va boshqalar
• Tibbiyot xodimlarining igna bilan bog’liq baxtsiz hodisalari
• Jigar S bilan kasallangan onadan tug’ilgan chaqaloqqa yuqishi mumkin.
• Tish cho’tkasi yoki ustara va boshqalarni umumiy ishlatish bilan kamroq.

Gepatit C qanday aniqlanadi?

Boshqa gepatit A dan farqli o’laroq, gepatit C odatda sariqlikka olib kelmaydi. Shuning uchun dastlabki davrda kasallikni aniqlash juda qiyin. Gepatit C bilan kasallanganlarning 30 foizi butunlay tuzalib ketadi. 70% hollarda kasallik surunkali holga keladi. Surunkali holga kelgan bemorlarning 20-30 foizida jigar serozi rivojlanishi mumkin. Ularning 1-2 foizida jigar saratoni paydo bo’lishi mumkin. Ammo bu o’zgarishlar ko’p yillar davomida sodir bo’ladi. 

Kasallikning dastlabki davridan keyin o’rtacha 10 yildan keyin ko’rish mumkin. Serozning rivojlanish vaqti taxminan 20 yil, jigar saratonining rivojlanish vaqti esa taxminan 30 yil. Boshqacha qilib aytganda , gepatit C asta-sekin rivojlanuvchi kasallikdir. Spirtli ichimliklarni iste’mol qiladigan 40 yoshdan oshgan erkaklarda jigar seroz rivojlanish xavfi yuqori.

Gepatit C qanday davolanadi? 

Gepatit C erta aniqlanganda, davolanish imkoniyati yuqori bo’ladi. Bu bemorlar asosan boshqa sabablarga ko‘ra tekshirilganda yoki qon topshirganda aniqlanadi va kasallikning qaysi bosqichida ekanligi ma’lum emas. Kasallikning kechishini kuzatish uchun, agar kerak bo’lsa, jigar biopsiyalarini o’tkazish orqali bir qator testlar baholanadi. Ehtiyot choralari va qilinadigan muolajalar ushbu natijalarga ko’ra rejalashtiriladi.

Gepatit C kasalligini qanday oldini olish mumkin?

Gepatit C ga qarshi emlash hali mavjud emas. Ushbu mavzu bo’yicha tadqiqotlar davom etmoqda. Kasallikning oldini olish uchun umumiy tozalash qoidalariga rioya qilish va boshqalar ishlatadigan igna va ustara kabi materiallardan foydalanmaslik ehtiyot choralari hisoblanadi.