Gemofiliya nima? Semptomlar va davolash usullari

Gemofiliya – bu irsiy kasallik bo’lib, unda qonning ivish qobiliyati normal ravishda kamayadi yoki umuman yo’q. Qon ketish vaqti uzayadi va hatto kichik jarohatlar ham jiddiy qon ketishiga olib kelishi mumkin. Gemofiliya bilan og’rigan bemorlarning sog’lig’ini kuzatib borish, tashxis qo’yish va tegishli davolash usullarini belgilash muhimdir.

Gemofiliya belgilari

Gemofiliya belgilari kasallikning og’irligiga qarab farq qilishi mumkin. Eng ko’p uchraydigan alomatlar:

1. Tez-tez va ko’p qon ketish: gemofiliya bilan og’rigan bemorlarda tish go’shti, burundan qon ketish, teri osti ko’karishlar, bo’g’im va mushak ichiga qon ketish kabi ortiqcha qon ketish tendentsiyasi bo’lishi mumkin.
2. Haddan tashqari qon ketish vaqti: gemofiliya bilan og’rigan odamlarda qon ivish vaqti odatdagidan ko’proq bo’lishi mumkin. Hatto kichik jarohatlar va jarohatlar ham uzoq vaqt davomida qon ketishida davom etishi mumkin.
3. Qo’shma qon ketish: gemofiliya bilan og’rigan odamlarda eng ko’p uchraydigan alomatlardan biri bu intraartikulyar qon ketishdir. Intraartikulyar qon ketish uzoq muddatda og’riq, shishish, harakatni cheklash va bo’g’imlarning shikastlanishiga olib kelishi mumkin.

Gemofiliya diagnostikasi

Gemofiliya tashxisi semptomlar va oila tarixi asosida amalga oshirilishi mumkin. Qon ketish vaqtini tekshirish, qon ivish omillarini o’lchash va genetik test kabi usullardan foydalanish mumkin.

1. Qon ketish vaqti testlari: Qon ketish vaqti testlari qon ivish vaqti odatdagidan uzoqroq yoki yo’qligini aniqlash uchun amalga oshiriladi. Ushbu testlar gemofiliya ehtimolini baholash uchun muhim boshlang’ich nuqtadir.
2. Koagulyatsion omilni o’lchash: Qon ivish jarayonida rol o’ynaydigan omillar o’lchanadi.
3. Genetika tekshiruvi: Gemofiliyaning aniq sababini aniqlash uchun genetik test o’tkaziladi. Ushbu testlar kasallikning genetik uzatilishini va qaysi omil etishmayotganligini tasdiqlash uchun ishlatiladi.

Gemofiliya bilan og’rigan bemorlarda ingibitor

Ingibitorlar gemofiliya bilan og’rigan bemorlarda davolanish vaqtida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan murakkablikdir. Ingibitorlar qon ivish omillariga antikorlar bo’lib, omillarni almashtirish terapiyasining samaradorligini kamaytirishi mumkin. Ingibitorlarning rivojlanishi gemofiliya bilan og’rigan bemorlarni davolash jarayonini murakkablashtirishi mumkin.

Gemofiliyani davolash

Gemofiliya bilan og’rigan bemorlarni davolash qon ketish hodisalarini nazorat qilish, qon ketish vaqtini qisqartirish va qo’shma shikastlanishning oldini olishga qaratilgan. Davolash usullari quyidagilarni o’z ichiga oladi:

1. Faktorlarni almashtirish terapiyasi: Gemofiliyani davolashning eng keng tarqalgan usuli – etishmayotgan qon ivish omillarini almashtirish terapiyasi. Gemofiliya A bilan og’rigan bemorlarda VIII omilni almashtirish va gemofiliya B bilan og’rigan bemorlarda IX omilni almashtirish amalga oshiriladi. Faktorlarni almashtirish qon ketishini nazorat qilish va profilaktika terapiyasini muntazam ravishda amalga oshirish uchun ishlatiladi.
2. Desmopressin: Gemofiliya A bo’lgan ba’zi bemorlar desmopressin deb ataladigan preparatga engil yoki o’rtacha VIII omil etishmovchiligi bilan javob berishi mumkin. Desmopressin organizmda VIII omil ajralishini oshirish orqali qon ivishini yaxshilashi mumkin.
3. Ingibitorlarni boshqarish: ingibitorlarni ishlab chiqaradigan gemofiliya bilan og’rigan bemorlarning davolash usullarini o’zgartirish kerak bo’lishi mumkin. Bunday holda, muqobil davolash usullari yoki immun bardoshlik induktsiyasi kabi usullar qo’llanilishi mumkin.
4. Jismoniy terapiya: Gemofiliya bilan og’rigan bemorlarda qo’shma qon ketishi va shikastlanishining oldini olish uchun jismoniy terapiya muhim ahamiyatga ega. Fizioterapiya, bo’g’imlarni mustahkamlash mashqlari va himoya bo’g’inlari bo’g’imlarning faoliyatini yaxshilaydi va qo’shma zararni kamaytiradi.
5. Qon ketishini boshqarish: Qon ketish hodisalarini boshqarish tezkor javob talab qiladigan favqulodda vaziyatlarni o’z ichiga oladi. Yaralar va qon ketishini nazorat qilish uchun bosim o’tkazish, muzni qo’llash va kerak bo’lganda tibbiy aralashuv muhim ahamiyatga ega.

Xulosa qilib aytganda, gemofiliya irsiy kasallik bo’lib, bemorlar haddan tashqari qon ketishga moyil bo’lib, jiddiy sog’liq muammolariga olib kelishi mumkin. Gemofiliya diagnostikasi simptomlar, qon ketish vaqti testlari va genetik testlar orqali amalga oshirilishi mumkin. Davolash usullari omillarni almashtirish terapiyasi, desmopressin, ingibitorlarni boshqarish, fizioterapiya va qon ketishini boshqarishni o’z ichiga oladi. Faktorlarni almashtirish terapiyasi etishmayotgan qon ivish omillarini almashtirish orqali qon ketish hodisalarini nazorat qilishga qaratilgan.

Gemofiliya bilan og’rigan bemorlar uchun o’z sog’lig’ini muntazam ravishda kuzatib borish, qon ketish hodisalarini oldini olish yoki engillashtirish uchun tegishli davolash rejasini tuzish va turmush tarzini o’zgartirish muhimdir. Bunday bemorlar uchun qon ketish xavfini oshiradigan harakatlardan qochish, ularni yiqilish va jarohatlardan himoya qilish muhimdir. Bemorlar va ularning oilalari favqulodda vaziyatda qanday javob berish va tibbiy yordam olish kerakligini bilishlari ham juda muhimdir.