Gʻilaylik belgilari, sabablari va davolash usullari

Gʻilaylik bir ko’zning normal markazlashtirilgan nuqtasidan boshqa tomonga qaragan holatini anglatadi. Ushbu tibbiy holat ko’z mushaklarining muvozanatsiz ishlashi tufayli yuzaga keladi va ko’zlarning mos kelmaydigan harakatlariga olib keladi. Gʻilaylik – bu bolalarda ham, kattalarda ham ko’rish va davolash mumkin bo’lgan holat. Ushbu maqolada gʻilaylik nima, uning belgilari, sabablari va davolash usullari haqida batafsil ma’lumot beriladi.

Gʻilaylik nima?

Gʻilaylik ko’zning bir xil obyektga e’tibor qaratmasligi bilan tavsiflanadi. Oddiy ko’z fokuslanishi ikkala ko’z bir xil nishonga qaraganida yuzaga keladi. Gʻilaylikda bir ko’z o’zining oddiy fokus nuqtasiga e’tibor qaratadi, boshqa ko’z esa boshqa tomonga qaraydi.

Gʻilaylik odatda bir yoki ikkala ko’zning burilish, yuqoriga yoki pastga siljishi yoki ichkariga yoki tashqariga siljishi bilan tavsiflanadi. Bu, odatda, bemorlarning ko’zlari turli yo’nalishlarga qaraganligining aniq belgisidir.

Gʻilaylikning belgilari

Gʻilaylikning belgilari odamda farq qilishi va gʻilaylik turiga qarab farq qilishi mumkin. Biroq, quyida gʻilaylikning umumiy belgilari mavjud:

• Gʻilaylik: Eng aniq alomat – bu bir ko’zning normal fokus nuqtasidan og’ishi. Bu ichkariga yoki tashqariga siljish (endotropiya yoki ekzotropiya), yuqoriga yoki pastga siljish (gipertropiya yoki gipotropiya) yoki aylanish harakati sifatida paydo bo’lishi mumkin.
• Qo‘shaloq ko‘rish (diplopiya): gʻilaylik tufayli turli yo‘nalishlarga qaraydigan ko‘zlar ikki tomonlama ko‘rishga olib kelishi mumkin. Bemorlar o’zlari ko’rgan ob’ektlarni egizak yoki bir-biriga mos kelishini his qilishlari mumkin.
• Bosh og’rig’i: gʻilaylikuzoq vaqt ikki tomonlama ko’rish tufayli bosh og’rig’iga olib kelishi mumkin.
• Ko’zning zo’riqishi: Ko’zlar qo’shimcha kuch sarflashi kerak bo’lganda, gʻilaylik ko’zni charchoqqa olib kelishi mumkin.
• Ko‘z ichi bosimi: Ko‘zda to‘plangan ichki bosim gʻilaylik tufayli ko‘z ichida noqulaylik tug‘dirishi mumkin.

Gʻilaylikning sabablari

Har bir bemor uchun gʻilaylikning sabablari murakkab va har xil bo’lishi mumkin. Gʻilaylikning asosiy sababi ko’z mushaklarining beqaror ishlashi yoki ko’zlarning mos kelmaydigan harakatlari bilan bog’liq. Bu erda gʻilaylikning ba’zi umumiy sabablari:

Ko’z mushaklarining zaifligi: Ko’z mushaklaridan biri boshqasidan zaifroq bo’lsa yoki ishlashda qiynalganda gʻilaylik paydo bo’lishi mumkin.

Refraktiv xatolar: Yuqori darajadagi miyopi (uzoqni ko’rishni qiyinlashtiradigan holat) yoki gipermetropiya (yaqinni ko’rishni qiyinlashtiradigan holat) gʻilaylikga olib kelishi mumkin.

Ko’z kasalliklari: Retinopatiya, katarakt yoki glaukoma kabi ba’zi ko’z kasalliklari gʻilaylikga olib kelishi mumkin.

Asab tizimi bilan bog’liq muammolar: Miya shikastlanishlari, travmalar yoki nerv-mushak kasalliklari ko’z mushaklarining nazoratiga ta’sir qilishi va gʻilaylikga olib kelishi mumkin.

Oila tarixi: Gʻilaylik genetik bo’lishi mumkin va oilaviy tarix gʻilaylik xavfini oshirishi mumkin.

Tug’ma sabablar: Gʻilaylik tug’ma kasallik bo’lishi mumkin.

Gʻilaylikni davolash usullari

Gʻilaylikni davolash bemorning yoshiga, Gʻilaylikning og’irligiga, uning sabablariga va boshqa omillarga qarab farq qilishi mumkin. Gʻilaylikni davolash juda muhim, chunki u ko’rish funktsiyasini yaxshilaydi va ikki tomonlama ko’rishni oldini oladi. Quyida gʻilaylikni davolashning ba’zi usullari keltirilgan:

Ko’zoynak yoki kontakt linzalari: Agar gʻilaylikning sababi sinishi xatolar bo’lsa, ko’zoynak yoki kontakt linzalari gʻilaylikni tuzatishi mumkin.

Ko‘z mashqlari: Ko‘z mushaklarini kuchaytirish va ularning muvofiqlashtirishni yaxshilash uchun ma’lum ko‘z mashqlaridan foydalanish mumkin.

Botoks in’ektsiyalari: Ba’zi gʻilaylik turlari uchun botoks in’ektsiyalari ko’z mushaklarini nazorat qilishni yaxshilashi mumkin.

Jarrohlik aralashuvi: Agar gʻilaylikning sababi ko’z mushaklarining noto’g’ri joylashishi yoki ishlashi bo’lsa, jarrohlik aralashuv talab qilinishi mumkin. Bu mushaklarni qayta tiklash yoki zaiflashtirishni o’z ichiga olishi mumkin.

Ko‘z dori vositalari: Ko‘z kasalliklaridan kelib chiqqan gʻilaylikni davolashda ko‘z dori vositalaridan foydalanish mumkin.

Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, gʻilaylik ko’zlar odatdagi markazlashtirilgan nuqtadan boshqa tomonga qaraydigan holat sifatida aniqlanadi. Gʻilaylikning belgilari va sabablari odamda farq qilishi mumkin. Gʻilaylikni davolash bemorning yoshiga, gʻilaylik turiga va uning sabablariga qarab farq qilishi mumkin. Davolash odatda ko’zoynak, jismoniy mashqlar, jarrohlik yoki boshqa usullardan foydalanishni o’z ichiga oladi. Gʻilaylikni davolash erta boshlanganda samaraliroq bo’ladi, shuning uchun gʻilaylik belgilarini sezsangiz, oftalmologga murojaat qilish muhimdir.