Dasturlash nima: Nonga chiqib kelish misolida tushuntiramiz.

Men dasturlashni sinab ko’rmagan yoki sinab ko’rgan va qo’rqib ketganlar uchun, yoki dasturlash haqida turli ma’lumotlar olish orqali u haqida notog’ri tasavvurga ega insonlar uchun oddiy so’zlar bilan dasturlash haqida tushuntirmoqchiman.

Mundarija

1. Dasturlashning mohiyati nimada?
2. Dasturlash nima uchun ishlatiladi u nimaga kerak?
3. Kompyuter bilan qanday muomila qilish kerak ?
4. Dasturlash uchun nimalar kerak ?
5. Dasturlash atrofimizda.

Dasturchi — eng istiqbolli zamonaviy kasblardan biri. Lekin dasturchilar aslida nima qiladi va dasturlash o’zi nima? Javoblarni maqolada davomida olasiz.

Dasturlashning mohiyati nimada?

Siz birinchi marta dasturlash bilan bolaligingizda tanishgansiz, faqat buni eslay olmaysiz. Qanday qilib ? deyishingiz tabiiy, qarang : onangiz sizga 10.000 so’m berib, do’konga yuborganida, mahsulotlar ro’yxati :

1. oq non (faqat yangi!);
2. sut;
3. sariyog;

Qolgan pulga siz o’zingizga muzqaymoq olishingiz mumkin.

Siz do’kon peshtaxtasi oldida turibsiz. Yangi non hali kelmagan. Shunday qilib, siz ma’lum bir dasturni bajarishga o’tasiz. Dasturlashda bu amallarni bog’lash jarayoni deb ataladi. Buyruq faqat shart bajarilgan taqdirdagina bajariladi.

Shuningdek, bizning algoritmimizda yana bir shart bor: agar pul qolsa, siz muzqaymoq sotib olishingiz mumkin. Shuning uchun siz sut va yog’ning narxini qo’shib, bu miqdorni cho’ntagingizdagi 10.000 so’mdan ayirasiz.

Axir siz bolasiz va siz muzqaymoq xohlaysiz. Mobodo muzqaymoq uchun pul yetarli bo’lmasa — arzonroq yog’ va sut bor-yo’qligini ko’rish kerak bo’ladi. Siz mos kombinatsiyani topmaguningizcha, hisob-kitob qilishingizga to’gri keladi. 

Xuddi shu narsa kompyuter orqali dasturlashda sodir bo’ladi.

Dasturlash nima uchun kerak?

Dasturlash hisoblash mashinasiga nimani va qanday shaklda olishni xohlayotganingizni tushuntirishga yordam beradi. Biz EHM (elektron hisoblash mashinasi) bilan maxsus dasturlash tillari orqali muloqot qilamiz. Bugungi kunda ularning 9000 dan ortig’i bor, lekin amalda faqat 20 ga yaqini qo’llaniladi. Ular bizga hisoblash mashinasiga bizni tildagi buyruqlarni tarjima qilib tushuntirib berishlari uchun kerak. 

Dasturlash — bu kompyuter dasturlarini yaratish jarayoni. Ular odatdagi kundalik yoki ish jarayonlarini yengillashtirish uchun kerak. Misol uchun, har safar muzqaymoq uchun pul yetarlimi yoki yo’qligini hisoblamaslik uchun bu vazifani kompyuterga topshirishingiz mumkin.

Kompyuter bilan qanday aloqa qilish kerak

Dasturlash tili — bu qoidalar to’plami. Uning yordamida siz kompyuter sizni tushunishi va undan talab qilinadigan narsani bajarishi uchun u yoki bu buyruqni tushuntirasiz (huddi onangizni do’kondan nimalar olish kerakligi haqidagi ko’rsatmasi kabi).

Yangi boshlovchilar uchun eng oson tillar bu JavaScript, Python. Ular bilan dasturlashda birinchi qadamlarni qo’yish oson kechadi. Amalda, kerakli til ko’pincha topshiriq asosida tanlanadi. Ya’ni siz qay turdagi dasturchi bo’lmoqchiligingizga yoki qanday qurilmalarga dastur yozmoqchi ekanligingizga qarab.

Barcha tillarning mohiyati bir hil faqat sintaksisda (buyruqlarning yozilish usuli) farqlanishadi.

Bu yerda kodning (dasturning) eng muhim tarkibiy qismlari:

O’zgaruvchilar

Bu ma’lumotni saqlashingiz mumkin bo’lgan bir qutiga o’xshaydi. Qutining ichidagi narsa o’zgaruvchining qiymati deb ataladi.

Misol uchun, agar siz Abdulloh ismini «name» nomli o’zgaruvchiga qo’ysangiz, unda name yozilgan joyda kompyuter Abdulloh haqida gap ketayotgan ekanligini tushunadi.

Algoritmlar

Bu sizning muammoingizni hal qilish uchun kompyuter amalga oshirishi kerak bo’lgan harakatlar ketma-ketligi. Masalan, agar biz onangizning eslatmasiga qaytsak, unda harakatlar ketma-ketligi quyidagicha bo’ladi:

1. Do’konga borish.
2. Yangi non bor yoki yo’qligini ko’ring (agar bor bo’lsa, uni sotib oling).
3. Sut oling.
4. Yog’ oling.
5. Qancha pul qolganini hisoblang.
6. Qolgan pulga sotib oladigan muzqaymoqni tanlang.
7. Yog ‘, sut va muzqaymoq sotib oling.

Yaxshi algoritm iloji boricha batafsil bo’lishi kerak — barcha senariylarni va mumkin bo’lgan xatolarni (do’kon yopiq, sut tugadi va hokazo) o’z ichiga olishi kerak. Keyin u xatoliklarsiz ishlaydi va natija kutilganidek bo’ladi.

Takrorlanishlar (Sikl)

Ular kerakli shart bajarilgunga qadar bitta kod blokini ketma-ket bir necha marta ishlatishga imkon beradi. Misol uchun, muzqaymoq uchun etarli pul bo’lmaguncha, sariyog’va sutni tanlash.

Dasturlash uchun nima kerak?

Dasturlarni yozish uchun sizga kerak bo’ladi:

Kompyuter;

Internetga bo’glanish (ma’lumotlarni o’rganish va qidirish uchun);

IDE — kod muharriri (ilovalarni ishlab chiqish va sinovdan o’tkazish uchun dasturiy ta’minot);

Dasturlash tilini bilsangiz va qo’lingizda kerakli vositalarga ega bo’lsangiz, o’zingizning dasturiy ta’minot, o’yin, veb-sayt, ilova, ma’lumotlar bazasini yaratishingiz mumkin. Dasturchilar ko’plab muammolarni hal qilishadi, ularning aksariyati nafaqat mantiqiy fikrlashni, balki ijodiy yondashuvni ham talab qiladi.

Dasturlash atrofimizda

Ba’zi olimlar va ishlab chiquvchilar (dasturchilar) dasturlash faqat inson va kompyuter o’rtasidagi muloqot bilan cheklanmaydi, deb hisoblashadi. Ularning ta’kidlashicha, atrofimizdagi tabiatda ko’p narsa algoritmlar printsipi asosida ishlaydi. Hatto inson ob’ekti haqidagi ma’lumotni o’z ichiga olgan inson geni ham allaqachon deshifrlangan (ya’ni shifrdan yechilgan, mazmuni ochiqlangan), raqamli kod ko’rinishida qayd etilgan va jamoatchilikka e’lon qilingan.

Yana bir nazariya mavjud — texnologik yagonalik nazariyasi. Bu sun’iy intellekt va neyron tarmoqlarning rivojlanishi bilan bog’liq. Uning izdoshlari, kelajakda bir kun kelib, texnologik rivojlanish nazoratsiz va qaytarib bo’lmaydigan holga kelishiga ishonishadi. Dasturlar o’zini yaxshilay boshlaydi, keyin esa odamlar yangi voqelikda omon qolish uchun moslashishlari kerak bo’ladi.

Bu shunchaki nazariya , bir narsa aniq , dasturchilar kelajakni quruvchi insonlar. Bu fakt. Menimcha siz dasturlash haqida yetarli darajada va maksimal sodda tarzda tushunchaga ega bo’ldingiz. Maqola yo’qgan bo’lsa uni ulashishni unutmang. Ijtimoiy tarmoqlarimizga a’zo bo’ling. Ayniqsa Instagramimizda qiziqarli kontentlar joylanadi.