CMMI haqida

Kirish

CMMI (Capability Maturity Model Integration) – bu tashkilotning jarayonlarini yaxshilash va ularning samaradorligini oshirishga mo’ljallangan model. CMMI modeli Carnegie Mellon University’s Software Engineering Institute (SEI) tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, dastlab dasturiy ta’minot ishlab chiqish jarayonlarini yaxshilash uchun mo’ljallangan. Hozirgi vaqtda CMMI modelining qo’llanilishi kengayib, turli sohalar va jarayonlar uchun qo’llaniladi.

CMMI ning tarixi

CMMI modeli dastlab 1980-yillarda SEI tomonidan ishlab chiqilgan. Uning dastlabki versiyasi Capability Maturity Model (CMM) deb nomlangan va faqat dasturiy ta’minot ishlab chiqish jarayonlariga qaratilgan edi. 2000-yillarda CMM modeli bir necha boshqa sohalarni ham qamrab olish uchun kengaytirilib, CMMI deb nomlandi. Hozirgi vaqtda CMMI modeli uchta asosiy sohani qamrab oladi: mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish (CMMI for Development), xizmatlarni boshqarish (CMMI for Services), va etkazib beruvchilarni boshqarish (CMMI for Acquisition).

CMMI ning asosiy xususiyatlari

Bosqichli yondashuv

CMMI modeli tashkilotlarning jarayonlarini besh bosqichli yetuklik darajasida baholaydi:

1. Bosqichsiz (Initial): Jarayonlar ad hoc tarzda yoki tasodifiy bajariladi. Jarayonlar asosan individual mahorat va tajribaga asoslangan.
2. Takrorlanuvchi (Managed): Asosiy jarayonlar rejalashtiriladi va takrorlanadi. Jarayonlar boshqariladi va muayyan maqsadlar belgilangan.
3. Aniqlangan (Defined): Jarayonlar tashkilot bo’ylab standartlashtirilgan va dokumentatsiyalangan. Jarayonlar aniq belgilangan va tushunarli.
4. Boshqariladigan (Quantitatively Managed): Jarayonlar kvantitativ ko’rsatkichlar bilan o’lchanadi va boshqariladi. Maqsadlar va natijalar o’lchanadi va tahlil qilinadi.
5. Optimallashtirilgan (Optimizing): Jarayonlar doimiy ravishda yaxshilanadi va optimallashtiriladi. Yangi g’oyalar va yaxshilash imkoniyatlari doimiy ravishda qo’llaniladi.

Jarayon soha to’plamlari (Process Area)

CMMI modeli turli jarayon sohalarini (Process Area) qamrab oladi. Har bir jarayon sohasida tashkilotning yetuklik darajasiga ko’ra bajarilishi lozim bo’lgan tavsiyalar va amaliyotlar mavjud. Misol uchun, quyidagi jarayon sohalari mavjud:

• Talablarni boshqarish (Requirements Management): Mijozlar va boshqa manfaatdor tomonlarning talablarini boshqarish.
• Loyihani rejalashtirish (Project Planning): Loyihalarni rejalashtirish, jadval tuzish va resurslarni taqsimlash.
• Sifatni ta’minlash (Quality Assurance): Mahsulot va xizmatlarning sifatini ta’minlash jarayonlari.
• Risklarni boshqarish (Risk Management): Loyihalardagi xavf-xatarlarni aniqlash, baholash va boshqarish.

Amaliyotlar (Practices)

Har bir jarayon sohasi uchun CMMI modeli tavsiya etilgan amaliyotlar to’plamini taqdim etadi. Bu amaliyotlar tashkilotning jarayonlarini yaxshilash va ularning samaradorligini oshirishga yordam beradi. Har bir amaliyotning bajarilishi tashkilotning yetuklik darajasiga bog’liq bo’ladi.

CMMI’ning foydalari

CMMI modelini qo’llash tashkilotlarga bir qator foydalarni taqdim etadi:

• Jarayonlarni standartlashtirish: CMMI modeli tashkilotlarning jarayonlarini standartlashtirish va dokumentatsiyalashga yordam beradi.
• Sifatni oshirish: CMMI modeli yordamida tashkilotlar o’z mahsulotlari va xizmatlarining sifatini oshirishi mumkin.
• Loyihalarni muvaffaqiyatli boshqarish: CMMI modeli loyihalarni rejalashtirish, bajarish va boshqarishni yaxshilashga yordam beradi.
• Raqobatbardoshlikni oshirish: CMMI modeli yordamida tashkilotlar o’z jarayonlarini optimallashtirishi va raqobatbardoshligini oshirishi mumkin.
• Xatolarni kamaytirish: CMMI modeli yordamida jarayonlar yaxshilanib, xatolar soni kamayadi va natijada samaradorlik oshadi.

CMMI’ning qo’llanilishi

CMMI modeli turli sohalarda va turli o’lchamdagi tashkilotlar tomonidan qo’llanilishi mumkin. Misol uchun, IT kompaniyalari, xizmat ko’rsatuvchi tashkilotlar, ishlab chiqarish korxonalari va davlat tashkilotlari CMMI modelidan foydalanib, o’z jarayonlarini yaxshilashadi. CMMI modelining muvaffaqiyatli qo’llanilishi uchun tashkilotlar quyidagi qadamlarni amalga oshirishlari kerak:

1. Joriy holatni baholash: Tashkilotning joriy jarayonlarini baholash va ularning yetuklik darajasini aniqlash.
2. Reja tuzish: Jarayonlarni yaxshilash uchun rejalar tuzish va kerakli resurslarni taqsimlash.
3. Amaliyotlarni tatbiq etish: CMMI modelining tavsiya etilgan amaliyotlarini tatbiq etish va jarayonlarni yaxshilash.
4. Kuzatish va baholash: Jarayonlarni doimiy kuzatish va baholash, natijalarni tahlil qilish va kerak bo’lsa, tuzatish choralari ko’rish.

Xulosa

CMMI (Capability Maturity Model Integration) modeli tashkilotlarning jarayonlarini yaxshilash va ularning samaradorligini oshirishga mo’ljallangan kuchli vositadir. Ushbu model orqali tashkilotlar o’z jarayonlarini standartlashtirishi, sifatini oshirishi, loyihalarni muvaffaqiyatli boshqarishi va raqobatbardoshligini oshirishi mumkin. CMMI modeli turli sohalarda va turli o’lchamdagi tashkilotlar tomonidan muvaffaqiyatli qo’llanilishi mumkin.