Malumotlar bazasi
Vodorod — eng yengil element Vodorod — eng yengil element Kimyoviy elementlar ichida eng oddiysi — vodorod hisoblanadi. Vodorod — davriy jadvaldagi №1-elementdir. Bizga ma’lum atomlar ichida vodorod atomi o‘lchamlariga ko‘ra eng kichik, eng yengil va eng sodda tuzilgan atomdir. Balki shu sababdandir, vodorod — Koinotda eng ko‘p tarqalgan element sanaladi. Kosmologlar va Astrofiziklarning fikricha, … Читать далее
Mis, oltin va kumush — «soqqali» elementlar Mis, oltin va kumush — «soqqali» elementlar Minglab yillar mobaynida ibtidoiy odamlar ish qurollari sifatida oddiy tosh, suyak va yog‘ochdan foydalanishgan. Chunki, bu materiallar oson topiladigan, har yerda mavjud narsalar bo‘lgan. Albatta, ish quroli sifatida turli metallardan foydalanish nisbatan qulayroq bo‘lgan bo‘lur edi. Lekin, metallarni ajratib olish va … Читать далее
Eng og‘ir suyuqlik Eng og‘ir suyuqlik Dunyoda eng og‘ir suyuqlik qaysi? — degan savolga aksariyat odamlar o‘ylamay-netmay, simob deb javob beradilar. Haqiqatan ham, 1 litr hajmdagi simobning og‘irligi 13,6 kg keladi. Demakki, atiga bir paqir simobni ko‘tarish uchun og‘ir atletikadan ayrim ko‘nikmalarga ega bo‘lish zarur. Lekin, agar harorat bo‘yicha muayyan shartlar joriy etilsa, unda eng … Читать далее
Nobel-2016. Kimyo. Molekulyar mashinalar. Nobel-2016. Kimyo. Molekulyar mashinalar. Kimyo bo‘yicha Nobel-2016 mukofotini olimlar Jan-Pyer Savaj, Bernard Feringa va Jeyms Freyzer Stoddartlarga topshirildi. Mukofot rasmiy veb-saytida e’lon qilingan press-relizda keltirilishicha, olimlarga mukofot ularning «molekulyar mashinalarni sintez qilganliklari uchun» degan ta’rif bilan berilgan. Xo‘sh, ushbu ilmiy ish, ya’ni, molekulyar mashinalarning amaliy ahamiyati qanday? Quyida ushbu savol yuzasidan … Читать далее
Kalsiy — suyak elementi Kalsiy — suyak elementi Yer qobig‘ida silikatlar turkumiga mansub bo‘lmagan minerallar mavjud. Bundaylardan biri — ohaktoshdir. Ushbu mineral qanday ko‘rinishda ekanligiga qarab, turli nomlar bilan ataladi. Agar ohaktoshni shaffof bo‘lmagan kristallar ko‘rinishida uchratilsa uni kaltsit deyiladi. Agar kristallar shaffof bo‘lsa, uni island shpati deyiladi. Ohaktosh turkumidagi minerallarning eng mashhuri va chiroylisi … Читать далее
Simob — suyuq element Simob — suyuq element Qalay va qo‘rg‘oshin nisbatan past haroratlarda ham erishini siz yaxshi bilasiz. Ularning erishi uchun 200-300 °C orasidagi harorat kifoya qiladi. Ishqoriy metallar yanada pastroq haroratlarda ham erib, suyuqlanib ketadi. Masalan, seziy metallining erishi uchun Quyoshli kundagi issiq harorat yetarli bo‘ladi. Shunday bir metall borki, hatto sovuq haroratda … Читать далее
Qalay va qo‘rg‘oshin — konserva va san’at elementlari Qalay va qo‘rg‘oshin — konserva va san’at elementlari Uglerod va kremniy — ikkalasi ham metallmaslar vakillaridir. Lekin, davriy jadvalda ularning ostida uchta metall joylashgan. Ularning dastlabki ikkitasi bizga juda yaxshi tanish bo‘lgan metallardir. Chunki, ushbu metallar insoniyatga juda qadimdan ma’lum bo‘lib, ularning biri — davriy jadvalda 50-raqamli … Читать далее
«Molekulyar yaproq»: Sof energiya manbai bo‘lishi mumkin bo‘lgan molekula sintez qilindi «Molekulyar yaproq»: Sof energiya manbai bo‘lishi mumkin bo‘lgan molekula sintez qilindi Sezyapsizmi, sayyoramizda iqlim o‘zgarishlari tobora yaqqol namoyon bo‘lib bormoqda. Bu esa, olimlarni butun sayyora iqlimi va biosferasi uchun xavfsiz bo‘lgan sof energiya manbalarini ishlab chiqish masalasi ustida bosh qotirishga majbur qilmoqda. Albatta, bu … Читать далее
Temir — mustahkam element Temir — mustahkam element Jahon mumtoz adabiyotining eng qadimiy namunalaridan biri Gomerning «Iliada» dostoni sanaladi. Ushbu doston taxminan eramizdan avvalgi 800-yilda yozilgan bo‘lib, taxminan eramizdan avvalgi 1000-yil atrofida bo‘lib o‘tgan Troya qal’asi qamali haqida hikoya qiladi. Afsonalarga ko‘ra, o‘sha qamal 10 yil davom etgan emish. Dostonda naql qilinishicha, o‘sha janglarda qatnashgan … Читать далее
Oltingugurt — sariq element Oltingugurt — sariq element 16-raqamli element hammaga yaxshi tanish. Odamzot oltingugurtni juda qadim zamonlardan yaxshi biladi. Lekin, oltingugurt mustaqil kimyoviy element sifatida faqatgina 1777-yilga kelib tan olingan. Oltingugurtni alohida kimyoviy element ekanligini isbotlagan olim mashhur farang kimyogari Antuan Lavuaze (1743-1794) bo‘ladi. Oltingugurtning lotincha nomlanishi, ya’ni, «sulfur«ning kelib chiqish ildizi ma’lum emas. … Читать далее