Malumotlar bazasi
Alyuminiy Alyuminiy Alyuminiy — Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning III davr IIIA guruh elementi. Atom raqami 13. Al (lotincha Aluminium so‘zidan) formulasi bilan belgilanadi. Alyuminiy yengil metallar turkumiga mansub bo‘lib, metallar ichida eng keng tarqalgan metall sanaladi. Yerda tarqalganligi bo‘yicha alyuminiy kimyoviy elementlar ichida 3-o‘rinni egallaydi (kislorod va kremniydan keyin). Oddiy modda shaklidagi alyuminiy — … Читать далее
Kopernikiy Kopernikiy Kopernikiy — Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning VII-davr IIB-guruh elementi. Atom raqami 285. Cn (lotincha Copernicium so‘zidan) formulasi bilan belgilanadi. IUPAC ushbu nomni tasdiqlashidan avvalroq mazkur elementni ununbiy deb ham nomlangan (aynan tarjimasi «bir yuz o‘n ikkinchi» — degani). Kopernikiy — sun’iy olingan element bo‘lib, tabiatda uchramaydi. U simob, kadmiy va rux bilan … Читать далее
Xlor Xlor Xlorni sof holda, alohida ajratib olishni esa 1811-yilda Gemfri Devi uddalagan. U elektroliz vositasida oddiy osh tuzini natriy va xlorga parchalashga muvaffaq bo‘lgan edi. Devi o‘zi mazkur elementga «xlorin» deb nom qo‘yishni taklif qilgan. Bir yil o‘tib, Gey-Lyussak ushbu nomni oddiyroq qilib «xlor» tarzida qisqartirishni taklif qilgan va o‘z yozishmalari orqali butun kimyo … Читать далее
Koinotning qurilish ashyosi Koinotning qurilish ashyosi Kitobda kimyoviy elementlarning tasniflanish tizimi va ularning xossalari haqida qiziqarli tarzda hikoya qilinadi. Muallif muayyan kimyoviy element haqida so‘z yuritarkan, uning turmushda va texnikada ishlatilishi, fizik va kimyoviy xossalari va hatto sanoatda va san’atda qo‘llanishi borasida mukammal ifodali so‘z yuritadi. Matn davomida, davriy jadvaldagi har bir elementga alohida-alohida to‘xtalib, … Читать далее
Geliy Geliy Geliy – kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi elementi. Formulasi He. Davriy jadvalning birinchi davri, 18-guruhida joylashgan. Inert gazlar turkumining eng birinchi gazi hisoblanadi. Oddiy modda sifatidagi geliy bir atomli, rangsiz, hidsiz, inert gaz. Geliy borliqda eng ko‘p tarqalgan elementlardan biri, sifatida faqat vodoroddan keyingi o‘rinda turadi. Shuningdek, geliy kimyoviy moddalar ichida ham, eng … Читать далее
Berkliy Berkliy Berkliy – atom raqami 97 bo‘lgan, sun’iy olingan radioaktiv transuran element bo‘lib, aktinoidlar oilasiga mansub. Formulasi Bk. Berkliyning barqaror izotoplari mavjud emas. Uning nisbatan uzoq yashovchi nuklidi 247Bk 1380 yilga teng yarim yemirilish davriga ega. Kashf qilinishi va atama etimologiyasi. Berkliyni 1949-yilda AQSHning Berkli shahridagi Lourens nomidagi milliy Laboratoriyada olimlar Glenn Siborg hamda, … Читать далее
Bariy Bariy Bariy – Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning VI davr II guruhga mansub, atom raqami 56 bo‘lgan element. Ba formulasi bilan belgilanadi. Oddiy modda shaklidagi bariy yumshoq, oq-kumush rangidagi ishqoriy yer metallidir. Kashf etilishi tarixi va atama etimologiyasi. Bariyni dastavval bariy oksidi – BaO ko‘rinishida 1774-yilda Karl Sheele va Yuxan Gadolin tomonidan kashf etilgan. … Читать далее
Neon Neon Neon – kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi davr, 18-guruh elementi. Formulasi Ne. Atom raqami 10. Koinotda tarqalganligi bo‘yicha, vodorod, geliy, kislorod va uglerod elementlaridan keyingi, beshinchi o‘rinda turadi. Oddiy modda sifatidagi neon bir atomli, hidsiz va rangsiz gaz ko‘rinishida bo‘ladi. Kashf qilinishi va atama etimologiyasi. Neonni 1898-yilda ingliz kimyogarlari Uilyam Ramzay va Moris … Читать далее
Berilliy Berilliy Berilliy – atom raqami 4 bo‘lgan, ikkinchi davrning ikkinchi guruhiga mansub element. Formulasi Be. Oddiy modda shaklidagi berilliy yorqin kulrangda bo‘lib, o‘rtacha qattiqlikdagi, kuchli toksik metall bo‘ladi. Kashf qilinishi va atama etimologiyasi. Berilliyni 1798-yilda fransuz kimyogari Lui Nikola Voklen (1763-1829) kashf qilgan. O‘sha paytda, kashshofning o‘zi ushbu elementga «glyutsiniy» deb nom bergan edi. … Читать далее
Skandiy Skandiy Skandiy – atom raqami 21 bo‘lgan, to‘rtinchi davrning uchinchi guruhiga mansub element. Formulasi Sc. Oddiy modda shaklidagi skandiy biroz sarg‘ish tusga ega kumush rangli yengil metall. Metall skandiyning ikki xil kristall panjara shakliga ega turi mavjud. α-Sc magniydagi singari geksagonal panjara shakliga ega bo‘lsa, β-Sc esa kubik hajmli panjara strukturasiga ega. α↔β o‘tish … Читать далее