Malumotlar bazasi
«MIR» orbital stantsiyasi «MIR» orbital stantsiyasi 1986-yilda orbitaga chiqarilgan «MIR» orbital stantsiyasi Yer sayyorasi atrofida sun’iy yo‘ldosh sifatida 89067 marotaba aylanib chiqdi, 12 ta davlatdan koinotga parvoz qilgan 104 nafar fazogirga o‘ziga xos fazoviy uy bo‘lib xizmat qildi. 2001 yilda esa aylanishdan to‘xtatilib, yerga qaytarildi. «MIR» orbital stantsiyasi — XX asr fan-texnikasining eng … Читать далее
Vitaminlar Vitaminlar 1893-yilda yosh golland vrachi Eykman, vatanini tark etib, Yava orolidagi Baraviya shahriga ko‘chib o‘tadi va o‘sha yerda yashay boshlaydi. Bu yerda «Beri-beri» deb atalgan dahshatli kasallik tarqalgan edi. Lekin bu kasallik faqat yavada emas, Xitoy, Yaponiya, Koreya kabi sharqiy osiyo davlatlarida, Afrika va Janubiy Amerikaning bir qancha davlatlarida ham keng tarqalgan bo‘lib, … Читать далее
Yuriy Alekseevich Gagarin Yuriy Alekseevich Gagarin Yuriy Alekseevich Gagarin 1934-yilning 9-mart kuni, Rossiyaning G‘arbiy viloyati (hozirgi Smolensk), Gjat tumanidagi Klushino qishlog‘ida tug‘ilgan. Rus harbiy uchuvchisi, fazogir. Insoniyat tarixida koinotga parvoz qilgan eng birinchi shaxs. Gararinning otasi Aleksey Gagarin duradgor, onasi Anna Matveyeva esa, sut fermasida ishlagan. Yuriy Gagarin boshlang‘ich ta’limni dastlab, 1941-yilning 1-sentyabrida, Klushino qishlog‘idagi … Читать далее
Ta’sir birligi Ta’sir birligi (Ayzek Azimovdan tarjima) Mening «Men-Robot» nomli kitobim «Dabldey & Co‘ nashriyoti tomonidan qayta nashr etilganidan so‘ng, ayrim sharhlovchilar (shubhasizki, yuksak zakovat va nozik did egalari bo‘lgan insonlar) u haqida «mumtoz asar« deb maqtay boshladilar va bun menga mamnuniyat bahsh etmasdan qo‘ymasdi. «Mumtoz« so‘zi, kundalik nutqda tez-tez quloqqa chalinadigan «a’lo darajali«, «namunaviy« so‘zlari … Читать далее
Baxshali qo‘lyozmasi Baxshali qo‘lyozmasi Baxshali qo‘lyozmasi — 1881-yilda Hindistonning shimoliy-g‘arbidan (zamonaviy Pokiston hududi) topilgan mashhur matematika ma’lumotnomasidir. Qo‘yozmaning bitilgan vaqti taxminan eramizning uchinchi asri deb baholanadi. Qo‘yozmaning katta qismi yo‘q bo‘lib ketgan va u topib olingan vaqtda, asarning atiga 70 sahifadan iborat titilib ketgan qoldiqlari mavjud bo‘lgan xolos. Baxshali qo‘yozmasi tarkibida arifmetik, algebraik va geometrik … Читать далее
Bag‘dod batareykasi Bag‘dod batareykasi Siz va biz maishiy turmushda keng qo‘llaydigan oddiy batareykalarni 1800-yilda italyan olimi Alessandro Volta (1745-1827) kashf etgan deb hisoblanadi. Volta bir necha dona mis va rux plastinalarni ustma-ust joyladi va ularning orasiga nomakob suvi shimdirilgan mato qo‘yib chiqdi. Shu orqali u, bizlar «batareyka» deb nomlaydigan doimiy tok manbaini ixtiro qildi. Agar … Читать далее
Geron reaktiv dvigateli Geron reaktiv dvigateli Raketalar va ular bilan olib borilgan ko‘p sonli tajribalar tarixini o‘rganish ishlari eramizning ilk yuz yilligida yashab o‘tgan yunon matematigi va muhandisi Aleksandriyalik Geron shaxsiga borib taqaladi. Tarixda reaktiv dvigatelga o‘xshash ilk dvigatelni aynan u loyihalagan va amalda ishlatib ko‘rgan. Uning dvigatelida eolopil mexanizmidan foydalanilgan, lekin unda bug‘ kuchidan … Читать далее
Fuko mayatnigi Fuko mayatnigi «Yer aylanadi!« — degani uchun Jordano Brunoni dahriylikda ayblab, gulxanda tiriklayin yoqib yuborishgan. Aynan shu tasdiq uchun Galileo Galiley uzoq muddat inkvizatsiya sudining qiynog‘ida bo‘lib, kasallanib jon bergan… Qanchalik ayanchli bo‘lmasin, yuqorida aytilgan gaplar tarixiy haqiqat. Bugungi kunda Yerning o‘z o‘qi va Quyosh atrofida aylanishini adashmasam 4-sinf tabiatshunoslik darsligidan boshlab, hammaga … Читать далее
Pifagor maktabi Pifagor maktabi Eramizdan avvalgi 530-yilda qadimgi yunon matematigi va faylasufi Pifagor hozirgi Italiya hududida bo‘lgan Korton shahriga kelib joylashdi. Uning maqsadi, ushbu shaharda matematika, musiqa va ruhning ko‘chib yurishi haqidagi o‘z ta’limotlarini yoyish edi. Aslini olganda, hozirgi zamon ilm-fanida Pifagor nomi bilan keltiriladigan ko‘plab ilmiy faktlar, Pifagorning o‘ziga tegishli emas. Aksincha, muallifi Pifagor … Читать далее
Olmeklar kompasi Olmeklar kompasi Yuz yillar mobaynida dengizchilar yo‘nalishni aniqlash, ya’ni, Yerning shimoliy magnit qutbini belgilash uchun magnit strelkali kompasdan foydalanib kelishgan. Mezoamerika (markaziy Amerika) hududida eramizdan avvalgi 1000-yillarda yashagan Olmek qabilalari qo‘llagan kompas, ehtimolki yer yuzidagi eng qadimgi kompas bo‘lsa kerak. Olmek tamadduni hozirgi Meksika davlati hududida eramizdan avvalgi 1400-1000 yillar orasida gullab-yashnagan bo‘lib, … Читать далее