Bolalarda kech gapirish va yurish

Bolalarning rivojlanishning bosqichlari o’z vaqtida amalga oshmasa bu rivojlanishning kechikishi deb ta’riflanadi. Rivojlanishning kechikishi haqida gap ketganda, faqat bolaning jismoniy rivojlanishini hisobga olmaslik kerak. Rivojlanish darajasi aqliy, hissiy, ijtimoiy, vosita va til kabi sohalarda ham kuzatiladi. 

Bolalarning normal rivojlanish jarayoni

Yangi tug’ilgan chaqaloqlarning nutqi uchun zarur bo’lgan organlar hali zarur darajada rivojlanmagan bo’ladi. Chaqaloqlar kunning ko’p qismini onasining ovozini tinglash bilan o’tkazadilar. Shunga qaramay, u o‘zining turli hohishlari, ehtiyojlarini har xil ohangda yig‘lab, kulib, o‘z tilida ifodalaydi. Bolalarning rivojlanish jarayonlarini diqqat bilan kuzatib boradigan ota-onalar nutqning kechikishi va yurishning kechikishi kabi muammolarni o’z vaqtida aniqlashlari mumkin. Ma’nosiz tovushlar chiqarish va kulish – chaqaloqlarning gapirishga birinchi urinishlari hisoblanadi. 

Odatda, chaqaloqlar bir yoshga to’lgandan keyin ma’noli so’zlarni ishlata boshlaydilar va yangi so’zlarni o’rganish jarayoni 18 oydan boshlab tezlashadi. Bu davrda chaqaloqlarning so’z boyligining rivojlanishi ham kuzatiladi. 2 yoshga to‘lgunga qadar bolalar taqlidni so‘zlar bilan birga ishlatsa, 2 yoshdan so‘ng taqlidni kamroq ishlatib, gaplar orqali o‘z fikrlarini bildira boshlaydi. Bolalar 4-5 yoshga kirganlarida kattalarga o‘z xohish va ehtiyojlarini uzoq va murakkab jumlalar bilan hech qanday qiyinchiliksiz ifoda eta oladilar, atrofdagi voqea va hodisalarni oson tushunadilar. Chaqaloqlarning kichik motorik(harakat) rivojlanishi ham farq qilishi mumkin. Misol uchun, ba’zi chaqaloqlar birinchi qadamlarini bir yoshga to’lganlarida, ba’zilari esa 15-16 oylik bo’lganlarida boshlaydilar. Odatda, chaqaloqlar 12 oydan 18 oygacha yurishni boshlaydilar. 

Bolalarda nutq kechikishi va yurish muammosi qachon aniq tashxis qilinadi

Bolalar birinchi 18-30 oy ichida gapirish va yurish qobiliyatlarini namoyish etishlari kutiladi. Ba’zi ko’nikmalarda tengdoshlaridan ortda qolishi mumkin bo’lgan bolalar ovqatlanish, yurish va hojatxona kabi ko’nikmalarga ega bo’lib, nutq esa kechikishi mumkin. Odatda barcha bolalar umumiy rivojlanish bosqichlariga ega. Biroq, ba’zi bolalar o’zlarining rivojlanish vaqtiga ega bo’lishi mumkin, shuning uchun ular tengdoshlariga qaraganda erta yoki kechroq gapirishni boshlashlari mumkin. Nutq kechikishi bo’yicha olib borilgan tadqiqotlarda nutq nuqsonlari bo’lgan bolalar tomonidan ishlatiladigan so’zlar kamligi aniqlangan. Bolalarda til va nutq muammolari qanchalik erta aniqlansa, ularni davolash shunchalik tezroq bo’ladi.

 Agar bola 24-30 oylik davrda tengdoshlariga qaraganda sekin rivojlansa va boshqa bolalar o’rtasidagi farqni yopa olmasa, nutq va til muammosi yomonlashishi mumkin. Bu muammo psixologik va ijtimoiy muammolar bilan birlashganda ancha murakkablashishi mumkin. Agar bolalar bog’chalarda o’z tengdoshlariga qaraganda o’qituvchilari bilan ko’proq gaplashsa, boshqa bolalar bilan o’yin o’ynashdan qochsa va o’z fikrlarini ifoda etishda qiynalsa, mutaxassis shifokorga murojaat qilish kerak. Xuddi shunday, agar 18 oylik bo’lgan bola yurishni boshlamasa, emaklamasa, biror narsadan ushlab turmasa, yotganda oyoqlari bilan turmasa, yurishning kechikishidan shubhalanish kerak. albatta mutaxassis shifokorga murojaat qilish kerak. Agar u o’zini ifoda etishda qiynalsa, mutaxassis shifokorga murojaat qilish kerak

Bolalarda kech gapirish va kech yurish qaysi kasallikning alomati bo’lishi mumkin?

Ona qornidalik vaqtida yoki tug’ilish paytida va tug’ilgandan keyingi tibbiy muammolar chaqaloq rivojlanishida muhim rol o’ynaydi. Xomilada metabolik kasalliklar, miya kasalliklari, mushak kasalliklari, infektsiyalar va erta tug’ilish kabi muammolar nafaqat bolaning motor rivojlanishiga, balki bolaning aqliy, jismoniy rivojlanishiga ham ta’sir qiladi. Daun sindromi, mushak distrofiyasi kabi rivojlanish muammolari bolalarning kech yurishiga olib kelishi mumkin. Gidrosefaliya, insult, konvulsiyalar, kognitiv buzilishlar va autizm kabi kasalliklar nevrologik muammolari bo’lgan bolalar til va nutq qobiliyatlarida qiyinchiliklarga duch kelishadi. Aytish mumkinki, 18 oylik bo‘lgan va boshqa bolalar bilan o‘ynashda qiynalayotgan, o‘zini ifoda eta olmaydigan chaqaloqlarda nutq va til muammolari bor, lekin bu muammolar autizm alomati sifatida ham ko‘riladi.