Biologiya fanidan dars ishlanmasi. Federal davlat ta lim standarti talablariga muvofiq biologiya darsini ishlab chiqish

Siz ushbu tadbir o’tkaziladigan maqsadlarga qarab tanlashingiz kerak.

13. Grammatika va so‘z yasalishiga oid tushunchalarni shakllantirishning metodik asoslari

O`qituvchi : MASHARIPOVA UMIDA ABDUVOXIDOVNA
O`quv fani : Ona tili o’qitish metodikasi

Yuklab olish uchun materiallar :
Grammatika va so‘z yasalishiga oid tushunchalarni shakllantirishning metodik asoslari.pdf
(Ochiq dars materiali)

14. “1-4-sinflarda “Tovushlar va harflar” bo‘limidagi mavzularni o‘rganish darslari rejasini va ishlanmasini tuzish.
(3-4-sinf)”

O`qituvchi : MASHARIPOVA UMIDA ABDUVOXIDOVNA
O`quv fani : Ona tili o’qitish metodikasi

Yuklab olish uchun materiallar :
1-4-sinflarda Tovushlar va harflar bo‘limidagi mavzularni o‘rganish darslari rejasini va ishlanmasini tuzish. (3- 4-sinf).pdf
(Ochiq dars materiali)

15. Fе’lni o‘rganish darslari ishlanmasini tuzish.
(1-2-sinf)

O`qituvchi : MASHARIPOVA UMIDA ABDUVOXIDOVNA
O`quv fani : Ona tili o’qitish metodikasi

Yuklab olish uchun materiallar :
ulot matni.pdf
(Ochiq dars materiali)

Kafedralar

• O’zbekiston tarixi kafedrasi
• Ma`naviyat asoslari va huquq ta’limi kafedrasi
• Biologiya va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
• Professional ta`lim metodikasi kafedrasi
• Geografiya va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
• Zoologiya va anatomiya kafedrasi
• Botanika va ekologiya kafedrasi
• Kimyo va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
• Umumiy matematika kafedrasi
• Matematika va uni о‘qitish metodikasi kafedrasi
• Fizika va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
• Tasviriy san’at kafedrasi
• Muhandislik va kompyuter grafikasi kafedrasi
• Rus tili va adabiyoti kafedrasi
• Pedagogika kafedrasi
• Informatika va uni o’qitish metodikasi kafedrasi
• Amaliy psixologiya kafedrasi
• Jismoniy tarbiya va sport kafedrasi
• Axborot texnologiyalari kafedrasi
• Xorijiy tillar amaliyoti kafedrasi
• Maktabgacha ta’lim metodikasi kafedrasi
• Xorijiy til nazariyasi va o‘qitish metodikasi kafedrasi
• Madaniyat kafedrasi
• Ijtimoiy fanlar kafedrasi
• Oligofrenopedagogika kafedrasi
• Logopediya kafedrasi
• Xorijiy tillarni intensiv o’qitish kafedrasi
• Muhandislik va kompyuter grafikasi kafedrasi
• Qozoq tili va adabiyoti kafedrasi
• Jahon tarixi kafedrasi
• Psixologiya kafedrasi
• Surdopedagogika va inklyuziv ta’lim kafedrasi
• O’zbekistonning eng yangi tarixi
• Ijrochilik mahorati va madaniyati

Biologiya fanidan dars ishlanmasi. Federal davlat ta’lim standarti talablariga muvofiq biologiya darsini ishlab chiqish

Maktab o’quv dasturidagi fanlarning juda muhim tsikli tabiatshunoslikdir. Axir aynan u tabiat, uning hodisalari, tirik mavjudotlar, ularning inson bilan munosabatlari to’g’risida tasavvur beradi. Geografiya, biologiya, fizika va kimyo bolalarning hayotga kirishiga, atrofdagi voqealarni tushunishga, ularda harakat qilish va ularni boshqarishga imkon beradigan asosdir.

Biologiya maktab kursiga har doim 6-sinfdan kirib kelgan, ammo zamonaviy ta’lim standartlari talablariga binoan, endi ushbu fan ta’limning beshinchi bosqichidan boshlab majburiy hisoblanadi. Hozirda dars tayyorlashga qanday talablar qo’yilayotgani, o’qituvchiga qanday vazifa yuklanganligi, biologiya fanidan zamonaviy dars rejasi qanday bo’lishi kerakligini ko’rib chiqing.

Maktab o’quv dasturida biologiya

Ushbu fan barcha ma’lum bo’lgan fanlarning eng qadimiyidir. Inson paydo bo’lganidan beri u darhol uni o’rab turgan hamma narsaga qiziqdi. Tirik organizmlar qanday ishlaydi? Nima uchun ba’zi bir hodisalar ro’y beradi? O’z tanasining tuzilishi qanday? Atrofdagi tabiatning xilma-xilligi nimada?

Bu savollarning barchasiga biologiya darsi javob beradi. Aynan shu ta’lim shakli asosiy hisoblanadi, chunki bu talabalarga belgilangan vaqt ichida mumkin bo’lgan maksimal ma’lumot miqdorini o’zlashtirishga imkon beradi.Ayni paytda, ushbu mavzuni o’rganish uchun etti yil beriladi – beshinchi sinfdan o’n birinchi sinfgacha. Tabiiyki, shu vaqt ichida bola biologiya predmeti va ob’ektiga kiritilgan tabiatshunoslik bilimlarining butun majmuasini oladi.

Darsning asosiy mezoni

Dars muvaffaqiyatli bo’lishining eng muhim mezoni bu uning ustida ishlashning xilma-xil shakllari, uning tuzilishini vakolatli va aniq qurilishi. Agar ushbu talablar bajarilsa, eng samarali natija kuzatiladi. Asosiy maqsad – bolalarni o’rganilayotgan mavzuga qiziqishini uyg’otish va o’z-o’zidan iloji boricha ko’proq o’rganish istagini rag’batlantirish.

Shuning uchun zamonaviy biologiya darsi bu demokratiya tamoyillari asosida qurilgan o’qituvchi va talabaning birgalikdagi faoliyati. Shu bilan birga, ular 5-sinf yoki 11-sinf o’quvchilari bo’ladimi, muhim emas – darsning maqsadi va mohiyati bundan o’zgarmaydi. Faol ish shakllari, turli xil texnikalar va yangi usullardan foydalanish – bularning barchasi o’qituvchi tomonidan ushbu mavzuni o’qitishning istalgan bosqichida foydalanishi kerak.

Biologiya darslari: turlari

Darslarni qurishda yangi standartlarni joriy etishni yanada muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun, shuningdek darslarning samaradorligini oshirish uchun biologiya darslarining har xil turlaridan foydalanish kerak. Hammasi bo’lib 15 ta asosiyni ajratish mumkin:

• suhbat;
• muammoli dars;
• birlashtirilgan dars;
• ekskursiya;
• leksiya;
• seminar;
• rol o’ynash o’yini;
• ofset;
• kino darsi;
• Internet manbalaridan foydalangan holda dars;
• laboratoriya ishlari;
• umumlashtiruvchi dars;
• ofset;
• nazorat va tekshirish darsi;
• konferentsiya.

Biroq, ba’zi o’qituvchilar o’zlari yaratadigan va muvaffaqiyatli amalga oshiriladigan boshqa turlari ham mavjud. Bularning barchasi o’qituvchining shaxsiyati va uning ijodkorligiga, natijalarga yo’naltirilganligiga, mavzuga munosabatiga bog’liq.

Shubhasiz, har bir ta’lim darajasi bilan dars turlari ham murakkablashishi kerak. Shunday qilib, beshinchi sinfda dars-ma’ruza yoki konferentsiya, seminar o’tkazish qiyin. Ammo rol o’ynaydigan o’yin yoki laboratoriya ishi, ekskursiya bolalarda shiddatli hayajon va jonlanishni keltirib chiqaradi, bu esa mavzuga qiziqishni kuchayishiga yordam beradi.

Katta menejment uchun, aksincha, talabalarning ma’ruzalariga tayyorgarlik ko’rishlariga imkon beradigan darslarni o’tkazishning ancha etuk va jiddiy shakllarini tanlagan ma’qul. Biroq, siz oson turlar haqida unutmasligingiz kerak, aks holda bolalarning joylashuvi va mavzuga bo’lgan qiziqishini yo’qotish xavfi mavjud.

Amaldagi usullar

Biologiya darsi metodlari ba’zida shakllar deb ham yuritiladi. Ular juda xilma-xil va ma’lum bir maqsadga erishishga qaratilgan. Ularning nima ekanligini ko’rib chiqing:

1. Loyiha usuli nafaqat dars davomida, balki butun o’quv yilida ishlashni nazarda tutadi. Ishni yakka tartibda ham, guruhlarda ham olib borish mumkin. Asosiy maqsad – oxir-oqibat muayyan natijaga ega bo’lgan muammoni, ob’ektni o’rganish.
2. Frontal ish uslubi butun sinfni boshqarishni va bir vaqtning o’zida barcha bolalar bilan muloqot qilishni o’z ichiga oladi (masalan, yangi mavzuning bir qismini tushuntirish yoki kontseptsiyani ochishda).
3. Shaxsiy shakl – vazifalar har bir talabaning faolligi va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan holda tanlanadi.
4. Kollektiv ish darsning barcha a’zolari: o’qituvchi – talaba – talabaning yaxshi muvofiqlashtirilgan o’zaro ta’siriga asoslangan. Buni, masalan, ekskursiya yoki laboratoriya ishlarida bajarish mumkin.
5. Guruh shakli talabalarning alohida “orollarga” bo’linishini nazarda tutadi, ularning har biri ma’lum bir muammoni o’rganish bilan shug’ullanadi.
6. AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) dan foydalanish har qanday zamonaviy o’qituvchining dars metodikasining muhim qismidir.
7. Energiyani tejash texnologiyalari.

Ko’rsatilgan usullar va ish turlarining kombinatsiyasi bilan tuzilgan FSES uchun biologiya darsi rejasi, albatta, muvaffaqiyatli amalga oshiriladi.

Biologiyadan zamonaviy dasturlar

Bugungi kunda dars uchun biologiya darsligini tanlashda afzal bo’lgan bir nechta mualliflar mavjud. Ular orasida quyidagilar mavjud:

• A. I. Nikishov;
• V. V. Pasechnik;
• I. N.Ponomarev;
• N.I.Sonin;
• D. I. Traitak va N. D. Andreeva;
• L. N. Suxorukova va boshqalar.

Mualliflarning har biri nafaqat darslikni, balki unga tegishli qo’llanmalar to’plamini ham tuzadi. Bu:

• talabalar uchun ish daftarlari;
• kuzatuv kundaligi (hamma uchun emas);
• o’qituvchi uchun uslubiy qo’llanma;
• yil uchun ish dasturi va darsni rejalashtirish.

Qaysi muallifni tanlashni, qaysi qatorni rivojlantirishni o’qituvchining o’zi maktab rahbariyati bilan birgalikda tanlaydi. Biologiya bo’yicha tanlangan dastur ta’limning barcha bosqichlarida dolzarb bo’lishi, materialni idrok etishning uzluksizligi va yaxlitligi buzilmasligi muhimdir.

Texnologik dars xaritasi: tuzish

Bugungi kunda yangi FSES (federal davlat ta’lim standartlari) qabul qilindi va faol ravishda amalga oshirilmoqda. Ularning fikriga ko’ra, biologiya fanidan dars rejasi – bu darsning barcha asosiy bosqichlari va borishi yozilgan texnologik xarita. Uni qanday tuzish kerak? Buning uchun quyidagi jadvallarni aks ettiradigan jadval tuzishingiz kerak:

1. Dars mavzusi.
2. Darsning maqsadi.
3. Rejalashtirilgan natija, unda bitta ustunda predmet ko’nikmalari, boshqasida UUD (universal o’quv harakatlari) tasvirlanishi kerak.
4. Ushbu mavzuning asosiy tushunchalari.
5. Uch komponentni (ustunlarni) o’z ichiga olgan makonni tashkil qilish: mavzulararo aloqalar, ish shakllari, resurslar.
6. O’qituvchining faoliyati aniq tasvirlangan dars bosqichlari, shuningdek o’quvchilarning uchta yo’nalishdagi faoliyati: bilim, kommunikativ, tartibga solish.

Biologiya darslari rejasi darsni qurishda quyidagi bosqichlarni o’z ichiga olishi kerak:

• tashkiliy moment, shu jumladan mavzuni belgilash va uning dolzarbligi;
• maqsadlarni belgilash;
• bilimlarni birlamchi assimilyatsiya qilish va qo’llash, tushunish;
• dars natijalari;
• aks ettirish;
• Uy vazifasi.

Aynan shu tuzilma o’qituvchi va o’quvchilarning barcha faoliyatini, ishlatilgan ish usullari va turlarini, natijalarini, material hajmini aks ettiruvchi to’liq hisoblanadi. Federal Davlat Ta’lim Standartining talablariga muvofiq tuzilgan biologiya darslari reja, o’quv faoliyatiga asoslangan va talabalarga yo’naltirilgan yondashuvni anglatadi.

Dars natijalarini tahlil qilish

Tanlangan yo’nalish bo’yicha va Federal Davlat Ta’lim Standartiga muvofiq ish qanchalik muvaffaqiyatli olib borilayotganligini tushunish uchun biologiya darsining tahlili mavjud. Bu sizga afzalliklar va kamchiliklarni, zaif tomonlarni, kuchli tomonlarni aniqlashga imkon beradi. Natijada, sinflarni sozlash va ularning samaradorligini oshirish, ta’lim sifatini oshirish mumkin.

Tahlil shakllari har xil bo’lishi mumkin. Masalan:

• ichki qarash;
• kompleks tahlil;
• uslubiy tahlil va boshqalar.

Siz ushbu tadbir o’tkaziladigan maqsadlarga qarab tanlashingiz kerak.

Zamonaviy biologiya o’qituvchisi

Ta’limning barcha darajalarida o’qituvchiga katta talablar qo’yiladi. Federal Davlat Ta’lim Standarti nuqtai nazaridan hozirgi biologiya o’qituvchisi kasbiy vakolatlarni yaxshi bilishi kerak. Bundan tashqari, uning shaxsiy fazilatlari ma’lum darajada bo’lishi kerak.

O’qituvchining psixologik portreti Federal Davlat Ta’lim Standarti nuqtai nazaridan ham ko’rib chiqilishi kerak. Keling, o’qituvchi shaxsining qaysi kompetentsiyalari va xususiyatlariga kirishini batafsil ko’rib chiqamiz.

Kasbiy vakolat

1. Kommunikativ. Konstruktiv muloqot qilish, talabalar bilan suhbat qurishning demokratik usullarini topish va ularni qo’llash qobiliyati. Ota-onalar, hamkasblar, rahbariyat bilan bepul suhbatlar o’tkazing. Muloqot muvaffaqiyatli o’rganish jarayonining muhim qismidir.
2. Professional. Tabiiyki, zamonaviy o’qituvchi o’z fanidan yuqori darajadagi bilimga ega bo’lishi, keng umumiy dunyoqarashga ega bo’lishi va sinfda metan-mavzu aloqalarini amalga oshirishi kerak.
3. AKT vakolati. Bugungi kunda biologiya fanidan bironta ham ochiq dars axborot texnologiyalaridan foydalanmasdan o’tmagan. Va bu to’g’ri. Bizning bolalarimiz hayotda kompyuterning doimiy borligi ular uchun odatiy bo’lgan davrda o’sadi.O’qituvchi bundan yaxshi ta’lim natijasiga erishish uchun foydalanishi kerak.
4. Ta’limga faollik asosidagi yondashuvni aniq amalga oshirishga imkon beradigan boshqaruv.
5. Umumiy pedagogik. Bu talabalar psixologiyasi va pedagogikasi asoslarini bilishni nazarda tutadi.
6. Refleksiv – o’z ishini ehtiyotkorlik bilan va malakali baholash, xatolar ustida ishlash qobiliyati.

O’qituvchining shaxsiy fazilatlari

Belgilangan kasbiy vakolatlardan tashqari, shaxs sifatida o’qituvchiga qo’yiladigan talablar ham mavjud. Maktabda biologiyani quyidagilarga ega bo’lgan kishi o’qitishi kerak deb ishoniladi.

• hazil tuyg’usi;
• hissiylik;
• nutqning ekspresivligi;
• ijodkorlik;
• tashkiliy ko’nikmalar;
• intizom;
• qat’iyat;
• maqsadga muvofiqligi.

Kasbiy mezonlar bilan birgalikda Federal Davlat Ta’lim Standartining talablariga javob beradigan zamonaviy o’qituvchining portreti olinadi.

Sinovlar: mohiyati va ma’nosi

Har bir darsda hamma joyda qo’llaniladigan bilimlarni nazorat qilishning eng muhim shakllaridan biri bu biologiya testlari. Va bu tushunarli. Birinchidan, bunday chek darsda vaqtni tejaydi. Biologiya darslarining deyarli har qanday rejasi ushbu ish shaklini o’z ichiga oladi. Ikkinchidan, bu ko’proq hajmdagi savollarni savollar bilan qoplashga imkon beradi. Uchinchidan, bu taxminiy mablag’larni ko’paytirishga imkon beradi. Ammo bu asosiy sabab emas.

GIA va USE imtihonlarining shakli test qismidagi asosiy qismni nazarda tutadi. Shuning uchun o’quvchilarni ushbu test shakliga oldindan tayyorlash juda muhimdir. Bitirgunlariga qadar ular bunday asarlarni yozish usulini yaxshi bilishadi va buni odatiy deb bilishadi.

Biologiya fanidan testlar, boshqa mavzular singari, o’qituvchi tomonidan mustaqil ravishda tuziladi yoki o’quv qo’llanmalaridan tayyor shakllardan foydalaniladi. Qanday bo’lmasin, savollarga imtihon varaqalarida mavjud bo’lganlarni kiritish maqsadga muvofiqdir. Sinov shaklining o’zi yakuniy sertifikatlash uchun dizaynga imkon qadar yaqin bo’lishi kerak.