Appenditsit haqida
Appenditsit – bu ko’richak qo’shimchasidagi yallig’lanish jarayoni (chuvalchangsimon o’simta yoki appendiks). Kasallik o’tkir yoki surunkali bo’lishi mumkin.
Appenditsit nima?
Appenditsit – bu ko’richak qo’shimchasidagi yallig’lanish jarayoni (chuvalchangsimon o’simta yoki appendiks). Kasallik o’tkir yoki surunkali bo’lishi mumkin.
Statistikaga ko’ra, appenditsit qorin bo’shlig’ining boshqa kasalliklariga qaraganda ancha keng tarqalgan. Shunday qilib, u taxminan 89% ni tashkil qiladi. U erkaklar va ayollarda bir xil darajada uchraydi. Ta’kidlanishicha, 10-30 yoshdagi odamlarda ko’richak qo’shimchasining yallig’lanishi boshqalarga qaraganda ko’proq uchraydi.
Appendiks — bu ko’richakning boshlang’ich (rivojlanmagan) qo’shimcha qismi. Ko’rinishidan u bir tomondan ichak bo’shlig’iga kichik huni shaklidagi teshik orqali bog’langan cho’zinchoq ingichka naychaga (uzunligi 5-15 sm) o’xshaydi. Bundan tashqari, qo’shimchada tutqich mavjud bo’lib, uni mahkamlaydi yoki harakatga keltiradi.
Inson tanasiga bu rivojlanmagan qo’shimcha nima uchun kerakligi hali ham aniq emas. U zararli moddalarni ushlab qoladi, shilliq sekretsiyani chiqaradi va sog’lom ichak mikroflorasini ta’minlaydi.
Apenditsit o’tkir yoki surunkali bo’ladi. Birinchi holda, u quyidagicha tasniflanadi:
- o’tkir (oddiy) kataral. Qo’shimchada limfa va qonning turg’unligi belgilari bilan namoyon bo’ladi. Bu o’simtaning shilliq qavatida yiringli yallig’lanish jarayoniga olib kelishi mumkin. Natijada, ikkinchisi haddan tashqari qon bilan to’ldirilganligi sababli shishib ketganday, hajmi sezilarli darajada oshadi. Agar oddiy o’tkir appenditsit bilan og’rigan bemorga shoshilinch jarrohlik yordami ko’rsatilmasa, kasallik halokatli shaklga o’tishi mumkin;
- o’tkir destruktiv appenditsit:
- flegmonoz— yarali (qo’shimchaning membranalari yaralanadi),
- flegmonoz (qo’shimchaning devorlari leykotsitik infiltrat bilan to’liq to’ldiriladi, yiring chiqadi);
- apostematoz (yallig’langan jarayonda ko’p miqdordagi mikroabsesslar paydo bo’ladi);
- gangrenoz (qo’shimchada sodir bo’ladigan o’z vaqtida bloklanmagan halokatli reaksiyalar natijasida yuzaga keladigan eng rivojlangan shakl).
Ko’richak qo’shimchasining surunkali yallig’lanishi 3 xil bo’ladi:
- rezidual;
- birlamchi surunkali;
- retsidivlashtiruvchi.
Bu appendiksning atrofiyasiga, appendiks devorlarida granulyatsiya to’qimalarining o’sishiga olib keladi. Appendiks tuynugida seroz suyuqlik to’planib qolsa, kista paydo bo’ladi.
Appenditsitning sabablari
Appendiks yallig’lanishining aniq sabablari topilmagan. Kasallik nomlangan segmentda yashovchi bakterial mikroorganizmlar tomonidan qo’zg’atiladi, deb ishoniladi. Agar odam sog’lom bo’lsa, ular uning sog’lig’iga zarar etkaza olmaydi, chunki ular limfoid to’qima va shilliq pardalarga kira olmaydi.
Ammo immunitetning pasayishi bilan bu mikroorganizmlar membranalarda tarqala boshlaydi, tez progressiv yallig’lanish jarayoni paydo bo’ladi.
Shuningdek, shifokorlar appenditsitning bo’lishi mumkin bo’lgan sabablari deb quyidagilarni aytishadi:
- yaxshi sifatli/yomon sifatli neoplazma, axlat to’planishi, limfa to’qimalarining patologik o’sishi. Gap shundaki, chuvalchangsimon o’simta doimiy ravishda sekresiya chiqaradi. Agar u tiqilib qolsa, sekresiya chiqishi imkonsiz bo’lib qoladi. U asta-sekin qo’shimchaning devorlarini cho’zib, to’plana boshlaydi. Natijada shilliq qavat yallig’lanadi;
- sog’lom ovqatlanish qoidalariga e’tibor bermaslik. Agar meva va sabzavotlar kundalik ratsionga kiritilmagan bo’lsa, o’simlik tolalari tanaga kirmaydi, ichak devorlari yomon qisqaradi. Turib qolgan axlat toshlarning paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin, ulardan biri appendiksdan chiqadigan shilimshiqning tabiiy chiqib ketish jarayonini blokirovka qilishga olib kelishi mumkin;
- qon aylanishi bilan bog’liq muammolar. Appendiksni qon bilan ta’minlaydigan arteriyalar trombni to’sib qo’yishi mumkin. Keyin uning devorlari kerakli ozuqa moddalarini olishni to’xtatadi va yallig’lanish kelib chiqadi;
- allergiya. Chuvalchang simon o’simta immunitet elementidir, chunki u limfoid to’qima tomonidan hosil bo’ladi. Immunitet hujayralarining buzilishi tufayli unda allergik reaksiyalar rivojlanadi;
- tez-tez ich qotishi. Doimiy ich qotishida axlat ichak orqali juda sekin harakatlanadi, tiqiladi va ko’pincha appendiksga tushib qoladi.
Erkaklar, ayollar va bolalarda appenditsit belgilari
Apenditsit juda tez rivojlanadi, shuning uchun uning belgilari har doim yorqin bo’ladi. Ammo bu shifokor oldindan tekshiruvsiz to’g’ri tashxis qo’yishi mumkin degani emas. Kasallikning dastlabki belgilari «o’tkir qorin»atamasi bilan tavsiflanadi. Bu shuni anglatadiki, bemor qattiq og’riqni boshdan kechiradi.
Bolalar va kattalardagi appendiks yallig’lanishining umumiy belgilari orasida:
- qattiq og’riq. Avvaliga u «tarqoq» bo’lishi mumkin-bemor qaysi zonaning eng og’riqli ekanligini aniq ko’rsata olmaydi, chunki uning deyarli butun qorni og’riyapti. Ba’zida noqulaylik kindik yaqinida, ba’zida o’ng / chap tomonda qovurg’a tagida paydo bo’ladi.
- Bir necha soatdan keyin og’riq qorinning pastki qismida o’ng tomonda (yonbosh sohasi) to’planadi. Avvaliga sanchiqli, keyin esa to’xtovsiz og’riq bo’ladi. Appendiksda yallig’lanish qanchalik kuchli bo’lsa, bemor shunchalik azoblanadi.
- Agar o’simta yiringli tarkib bilan to’lsa, oshqozonda pulsatsiya hissi paydo bo’ladi. Keyin odam shoshilinch tibbiy yordam brigadasi kelguniga qadar hech bo’lmaganda o’zining ahvolini engillashtirish uchun majburiy pozitsiyani egallaydi-u oyoqlarini o’ziga tortib og’riqli tomonga yotib oladi.
- Agar qo’shimchaning shilliq pardalari o’lishni boshlasa, og’riq asta-sekin pasayadi. Bu asab tugunlarining yo’q qilinishi bilan bog’liq. Ammo tez orada yiringli massalar qorin bo’shlig’iga kirib boradi va og’riq yangi kuch bilan paydo bo’ladi.
- Ko’pchilik appenditsit qaysi tomonga zarar etkazishi bilan qiziqishadi. Shuni ta’kidlash kerakki, hammada ham chuvalchangsimon o’simta qorinning o’ng tomonida joylashgan emas. Shuning uchun kasallikning rivojlanishi jarayonida noqulay his har doim ham o’ng tomonda bo’lmaydi. O’simta noto’g’ri joylashishganda og’riq chap tomonda bo’lishi mumkin. Bu appenditsitni oshqozon osti bezi yallig’lanishi, bachadon naychalari, oshqozon/o’n ikki barmoqli ichak yarasi, kolik, o’t toshlari va boshqa kasalliklardan farqlash muhimligini ko’rsatadi.;
- tana holatining o’zgarishi, sakrash, yugurish, aksirish/yo’talish, qorin bo’shlig’i mushaklarining taranglashishida kuchayadigan og’riq;
- qusish va ko’ngil aynishi. Ular «o’tkir qorin»alomatlaridan bir necha soat o’tgach paydo bo’ladi.
- ishtahani yo’qotish;
- qabziyat (ichak qisqarishni to’xtatadi, uning ishi buziladi). Shuni ta’kidlash kerakki, o’simtaning noto’g’ri joylashgan bemorlarda yallig’langan devorlarning ingichka ichak bilan aloqasi bo’lishi mumkin. Keyin qisqarish sezilarli darajada oshadi, diareya paydo bo’ladi;
- palpatsiya paytida qorin og’rig’i. Bunday holda, shifokor his qilish paytida qorin bo’shlig’ida siqishni, mushaklarning aniq kuchlanishini qayd etadi;
- lohaslik, rangsizlashgan teri;
- haroratning ko’tarilishi.
Appenditsit diagnostikasi qanday amalga oshiriladi
Kuchli og’riqni keltirib chiqaradigan narsani aniqlash uchun shifokor bemorni tekshiruvdan o’tkazadi. Uning davomida u shikoyatlar qachon paydo bo’lganligini, og’riq qayerda sezilganligini, bemor so’nggi kun davomida nima yeb-ichganini, surunkali/o’tkir kasalliklarga chalinganligini, bolaligida qanday kasal bo’lganligini, yaqin qarindoshlarida oshqozon-ichak kasalliklari mavjudligini va boshqalarni aniqlaydi.
Shu bilan birga, jarroh og’riqli qorinni asta ushlab ko’radi, terini, shilliq pardalarni tekshiradi.
Shuningdek, appenditsit diagnostikasi laboratoriya tekshiruvlarini o’tkazishni o’z ichiga oladi:
- tanadagi yallig’lanish jarayonining mavjudligi umumiy qon tekshiruvi yordamida aniqlanadi;
- ichki organlarning holati va ularning kasalliklarini istisno qilish biokimyoni yig’ish orqali amalga oshiriladi.
Bundan tashqari, agar bemorning ahvoli imkon bersa, undan siydik tizimi va oshqozon-ichak traktining ishini baholash, parazitlar mavjudligini istisno qilish uchun siydik va axlat analizlarini o’tkazish so’raladi.
UZI tekshiruvida tashxischi appendiksni lokalizatsiyasini va u bilan sodir bo’layotgan o’zgarishlarni ko’radi. Bunga parallel ravishda buyraklar, jigar, o’t pufagi kasalliklari bor-yo’qligini tekshiradi.
Kerakli ma’lumot topmadingizmi?
Bizga Telegramda yozing, biz sizga shifokor topib, qabuliga yozib beramiz
O’tkir appenditsitni davolash
Jarrohlikka murojaat qilmasdan appenditsitni davolash va og’riqdan xalos bo’lish mumkin emas. Yallig’langan qo’shimchani majburiy olib tashlash kerak. Shuning uchun appenditsitning dastlabki tashxisi tasdiqlangan bemor darhol jarrohlik aralashuvga tayyorlana boshlaydi. U dushga olib boriladi, klizma qilinadi, siydik pufagini bo’shatish buyuriladi.
Keyin ular operatsiya xonasiga olib boriladi, u erda yallig’langan qurtsimon o’simta olib tashlanadi. Operatsiya murakkab toifaga kirmaydi. Uni ikki xil usulda bajarish mumkin:
- laparotomik (qorin old devoridagi kesma orqali);
- Laparoskopik (qorin old devoridagi kichik teshik orqali).
Ikkinchi variant bugungi kunda tobora ko’proq foydalanilmoqda, chunki u minimal invaziv bo’lib, bemorlarga davolanishdan keyin tezroq tiklanishiga imkon beradi va operatsiyadan keyingi asoratlarni rivojlanish xavfini kamaytiradi. Bundan tashqari, laparoskopik operatsiyalar tanada sezilarli iz qoldirmaydi, bu ham muhim ahamiyatga ega.
Appendiksni olib tashlash bo’yicha operatsiyadan so’ng, bemorga bir yarim oy davomida jismoniy faollikni kamaytirish tavsiya etiladi. Shuningdek, u terapevt va jarroh tomonidan kuzatilishi kerak, chandiqning holati diqqat bilan kuzatib boriladi.
Appenditsit operatsiyasidan keyin nima yeyishingiz mumkin
Apendiksni olib tashlagandan keyin parhez shirinliklar, xamir ovqatlar, yog’li go’sht, spirtli ichimliklar, qahva, yarim tayyor mahsulotlar, ziravorlardan voz kechishni o’z ichiga oladi. Tvorog, sho’rva, don, meva va sabzavotlarga e’tibor qaratib, kichik porsiyalarda eyish kerak.
Nima uchun appenditsit xavfli
Appenditsit quyidagilarga olib kelishi mumkin:
- peritonit;
- operatsiyadan keyingi chandiqning yallig’lanishi;
- ichki qon ketish;
- yallig’langan appendiks hududida infiltratning to’planishi;
- o’simta tarkibining qorin bo’shlig’iga tarqashi;
- sepsis;
- qon aylanishining buzilishi.
Apendisitning oldini olish
Appenditsit rivojlanishini 100% oldini olish mumkin emas. Lekin oddiy qoidalarga rioya qilish orqali appendiks yallig’lanish xavfini kamaytirishingiz mumkin:
- ratsional ovqatlanish;
- yuqumli kasalliklarni malakali va o’z vaqtida davolash;
- qabziyatni davolash;
- parazitar kasalliklarini davolash.
Ushbu maqola faqat kognitiv maqsadlar uchun joylashtirilgan va ilmiy material yoki professional tibbiy maslahat emas.
Appendisitni davolaydigan shifokorlar
Onkolog, Jarroh, Endoskopist
Tajriba 31 yil · Oliy toifali shifokor
Qabul turi
Klinikada
120 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
200 000 so’m
Shayxontohur tumani, Zulfiyaxanum ko`chasi, 18
Mo’ljal: Yangi Qozog’iston elchixonasi va Rayhon kafesi
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba, Chorshanba, Juma 14:00-17:00
Olmazor tumani, Taxtapul ko`chasi, 341a
Mo’ljal: 1 -sonli shahar klinik yuqumli kasalliklar shifoxonasi
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba, Chorshanba, Juma 08:00-13:00
Chilonzor tumani, Bog`iston ko`chasi, 1
Mo’ljal: Toshkent soliq kolleji
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Ish vaqti belgilanmagan
Gastroenterolog, Proktolog, Terapevt, Jarroh, Endoskopist
Tajriba 16 yil · Ikkinchi toifali shifokor
-
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
130 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
100 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
130 000 so’m
Chilonzor tumani, Cho’pon Ota ko`chasi, 18/19
Mo’ljal: Chilonzor IIBB
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Shanba 08:00-14:00
Mammolog, Onkolog, Jarroh
Tajriba 43 yil · Oliy toifali shifokor
-
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
150 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
100 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
150 000 so’m
Chilonzor tumani, Cho’pon Ota ko`chasi, 18/19
Mo’ljal: Chilonzor IIBB
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Shanba 09:00-15:00
Proktolog, Jarroh
Tajriba 10 yil · Ikkinchi toifali shifokor
Qabul turi
Klinikada
170 000 so’m
Mirobod tumani, Oybek ko`chasi 34
Mo’ljal: Pravoslav cherkovi
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Shanba 09:00-16:00
Jarroh, Flebolog
Tajriba 23 yil · Oliy toifali shifokor
Qabul turi
Klinikada
150 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
200 000 so’m
Yakkasaroy tumani, Kichik xalka Yo`li ko`chasi, 70A
Mo’ljal: «Korzinka.uz» Supermarketi, Chevrolet dilerlik markazi
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Shanba 09:00-17:00
Olmazor tumani, Farobiy ko’chasi 449 B
Mo’ljal: «Nihol» kafesi yonida
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Juma 08:00-10:00
Proktolog, Jarroh
Tajriba 5 yil
-
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
150 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
75 000 so’m -
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
150 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
narx so’rov bo’yicha
Qabul turi
Klinikada
150 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
150 000 so’m
Chilonzor tumani, m-v Chilonzor-6, 6/1
Mo’ljal: Gofur G’ulom bog’i qarshisida, Mirzo Ulug’bek metro bekati
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Juma 09:00-13:00
Shanba 09:00-12:00
Olmazor tumani, Beruni ko’chasi 6
Mo’ljal: ASR restorani
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba, Chorshanba, Juma, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni
Proktolog, Jarroh
Tajriba 27 yil · Oliy toifali shifokor
-
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
150 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
75 000 so’m -
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
200 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
150 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
150 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
200 000 so’m
Chilonzor tumani, m-v Chilonzor-6, 6/1
Mo’ljal: Gofur G’ulom bog’i qarshisida, Mirzo Ulug’bek metro bekati
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Juma 08:30-13:00
Shanba 08:30-12:00
Chilonzor tumani, Chilonzor-1, 5/1
Mo’ljal: Shahar prokuraturasi ro‘parasida, 66-maktab yonida
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Shanba 08:30-18:00
Jarroh, Kardiojarroh
Tajriba 15 yil · Uchinchi toifali shifokor
Qabul turi
Klinikada
170 000 so’m
Olmazor tumani, Kichik Xalka Yo`li, 5
Mo’ljal: Beruniy metro bekati
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Juma 08:30-16:30
Olmazor tumani, Kichik Xalka Yo`li, 5
Mo’ljal: Beruniy metro bekati
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Dushanba — Juma 09:30-16:30
Shanba 15:00-16:30
Jarroh
Tajriba 19 yil · Oliy toifali shifokor
-
Jarroh birinchi konsultatsiyasi
250 000 so’m -
Jarroh takroriy konsultatsiyasi
200 000 so’m
Qabul turi
Klinikada
250 000 so’m
Yashnobod tumani, Maxtumquli ko`chasi, 15
Mo’ljal: Ashxobod bog’ining qarama -qarshi tomonida.
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Ish vaqti belgilanmagan
Kerakli ma’lumot topmadingizmi?
Bizga Telegramda yozing, biz sizga shifokor topib, qabuliga yozib beramiz
Foydali ma’lumot
Analizlar
Med24.uz siz barcha laboratoriya tekshiruvlaridan o’tishingiz mumkin bo’lgan sizga yaqin atrofdagi klinikani tanlashda yordam beradi
Diagnostik markazlar
Med24.uz ixtisoslashtirilgan portali uyingiz yaqinidagi diagnostika markazini tanlashda yordam beradi
Shifokorlarning keng tarqalgan mutaxassisliklari
Keng tarqalgan tibbiy xizmatlar
Kerakli ma’lumot topmadingizmi?
Bizga Telegramda yozing, biz sizga shifokor topib, qabuliga yozib beramiz
Kasalliklar
APPENDITSIT