Abu Bakr Muhammad ibn Al-Abbos al-Xorazmiy o‘gitlaridan to’liq malumot oling

Qalbaki maqtash haqoratlashdir, poydevorsiz qurilgan bino qulaydi.

* * *

Sababsiz uzr gunohdir, ishonch yo‘qolishi bilan qilingan takalluf haqoratdir.

* * *

G‘azab hurmatni unutadi, yaxshiliklarni ko‘mib yuboradi va gunohsizlar uchun jinoyatlar vujudga keltiradi.

* * *

Inson ehsoni bilan, ehson sultoni bilan, sulton zamoni bilan, zamon imkoni bilan, imkon esa makonini belgilab berishi bilan.

* * *

Dunyo — sovchisi ko‘p kelin, podshohlik—xaridorga serob bir mol.

* * *

Kishilarga ma’lum bo‘lmasa ham, haqiqat haqiqatdir, ko‘r ko‘rmasa ham, kunduzi kunduzidir.

* * *

Ehtiyotsiz (qilingan) dori-darmon kasallikdir, unga hojat tushgandagina shifo bo‘ladi.

* * *

Unutilgan joyda esga tushirish (bo‘ladi), erk berilgan joyda qoziga ro‘para bo‘linadi.

* * *

Nafs o‘z tuzilishiga moyildir, qush o‘z zotiga tortadi.

* * *

Xira ko‘zning gunohi zulmatni sevish va yorug‘likni yomon ko‘rishdan (iborat).

* * *

Olijanob (kishi) zafarining karomati (shundaki), agar qo‘lga kiritsa, (boshqalarga) beradi, pastkash zafarining qabihligi shundaki, qo‘lga kiritsa, yana (ko‘proq) kiritishni istaydi.

* * *

Dangasaning hojatida unga hamroh bo‘lma, qancha sodiq kishilar boshqaning fasodi bilan buzilib ketadilar.

* * *

Kosa va cho‘ntakning ikkalasini (barobar) to‘ldirishga hukm qilinmagan, kosani to‘ldirish uchun cho‘ntakni bo‘shatish kerak.

* * *

Qaramli kishi tahqirlansa ham azizdir. Karamli kishi go‘zallik bilan savdo qiladi, mol bilan savdo qilmaydi.

* * *

Ota-onalar ikki xil: tug‘ilish otasi va ta’lim berish otasi; birinchisi jismoniy hayot sababli, ikkinchisi ruhiy hayot sababli.

* * *

Dushmanlarga matonatni zohir qilish senga (lozim), o‘zingdagi sustlikni hech zohir etmagin, (u vaqtda) sen tahqirlanib qolasan.

* * *

Rayhonni ko‘rganmisan? Ko‘karib turganda uni hidlashadi, qachon tusi o‘zgarsa, tahoratxonaga tashlab yuborishadi.

* * *

Kitobga rashk (qilish) karamli ishlardan, balki u oilaga rashk qilishning hamshirasi.

* * *

Agar er kishini xavotirlik ipi kishanlab qo‘ygan bo‘lsa, orzu-umid ulovi tomon qo‘zg‘ololmaydi.

* * *

Dalil ko‘rsatishdan mag‘lub bo‘lgan (kishi) hamma narsani aytib beradi, g‘arq bo‘layotgan esa har bir ipga osilishga urinadi.

* * *

Aqlli kishi ikki yomon ishdan yaxshisini tanlab oladi va ikkita ishonchli kishining eng adolatlisiga yon bosadi.

* * *

Karamli (kishi) go‘zallik bilan savdo qiladi, mol bilan savdo qilmaydi.

* * *

Olijanob (odam)ning himmati uning kambag‘allikdan himoya qiluvchisi va qismatiga qarshi quroldir.

* * *

Iqror bo‘lgan kishiga (qilingan) avf qattiq turib talab qilgan kishiga (qilingan) avfdan tezroqdir.

* * *

Insonning kelib chiqishi taqozo qilgan narsaga qanday qilib u qarshilik qila oladi, tuprog‘i yomon bo‘lgandan keyin (qanday qilib) hosil yaxshi bo‘la oladi?

* * *

Dahr qarzdor, ehtimol u va’dasiga vafo qilar, zamona homilador, ehtimol u egizak tug‘ar.

* * *

Muhabbat har qanday qimmat narsaning bahosidir va har qanday yuqori narsaning shotisidir.

* * *

Davr xoinlik qilgandan keyin vafo qiladi, sindirgandan keyin tuzatadi, gunohdan keyin tavba qiladi, haqorat qilgandan keyin taqdirlaydi.

* * *

Maqsadga ortiqcha intilish undan keyin qolishdir, yetarlikdan ziyodasi uning kam (bo‘lishidir).

* * *

Qarindosh qarindoshning birodari, adib adibning bir daraxt ildizidan ko‘kargan shoxi.

* * *

Qilich a’zoning quvvatiga qarab sanchiladi, ot esa mingan kishining holiga qarab chopadi.

* * *

Rahbarlik (qilish) tobelarning ko‘pligiga bog‘liq, tobelarning ko‘p (bo‘lishi) xayru sahovatning ko‘p bo‘lishiga bog‘liq.

* * *

Qayerda rag‘batlantirish bo‘lsa, umid shu tomonga yo‘l oladi. Qayerga don sepilsa, shu yerga qush qo‘nadi.

* * *

Agar hokimiyatda adolat hukm surmasa, u inqirozga yuz tutadi.

* * *

Chopqir ot urilsa qoqiladi, keskir shamshir zo‘r-zo‘rakay (urilsa), kesmaydi, rostgo‘y til yolg‘on so‘zlasa, tutilib qoladi.

* * *

Kichikka muruvvat eng latif va eng yoqimli bo‘ladi, xuddi ozgina suv eng shirin va mazali bo‘lganiday.

* * *

Adabning mevasi katta aqldir, ilmning mevasi yaxshi amaldir.

* * *

Ehson eshigi unga kirishni xohlaganlar uchun ochiqdir, muruvvat qilishni xohlagan kishi uchun uning ihota qilingan joyi bemalaldir.

* * *

Karamli (kishi) uchun to‘siq yo‘qdir, uning oldidan eshik berkitilmaydi ham.

* * *

Yaxshi ko‘rgan kitobni o‘qish qayg‘u zahariga qarshi doridir.

* * *

Farovonlikka shukr (qilish) bolaga sabr (qilish) dan osonroqdir, salomatlikni saqlash dardni davolashdan yengilroqdir.

* * *

Sultonnnng oz (narsasi) ham ko‘pdir, u bilan muomala qilish (uchun) ehtiyotkorlik va tadbir (kerak), uning (aybini) ochish aldanish va aldanishdir.

* * *

Bo‘htonchidan ko‘ra unga quloq solgan kishi yomonroqdir, yomon matodan uni qabul qilgan kishi yomonroqdir.

* * *

Muhabbat (suvidagi) xas-xashaklarga bardosh berilmasa va uning loyqa suvlarini ichilmasa, unda yaxshilik bo‘lmaydi.

* * *

So‘zning eng yaxshisi ziddiga qarshi chiqilishidan rohatlanish, hazil va jiddiyligidan xursand bo‘lishdir.

* * *

Iqboldan qalinroq satri-avrat bo‘lmaydi, ishonchdan qulayroq shofe bo‘lmaydi.

* * *

U tufayli yig‘lash mumkin bo‘lmagan kaltak uning eng og‘ritadiganidir, bolaning eng kuchlisi uni shikoyat yengillashtirolmaganidir.

“O‘zbek pedagogikasi antologiyasi”dan olindi.