Disbioz nima? Disbioz belgilari nimalar?

Disbioz — tanadagi mikroorganizmlar muvozanatining buzilishi. Ichakda foydali va zararli bakteriyalar birga yashaydi. Bu muvozanat buzilganda, ichakdagi foydali bakteriyalar “yomonlashib”, turli sog‘liq muammolariga sabab bo‘lishi mumkin. Ayniqsa, ko‘plab surunkali kasalliklar disbioz bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Disbioz bevosita ichak florasi bilan bog‘liq. Mikroorganizmlar turli mikrobiom (microbiome) turlaridan iborat bo‘ladi. Odatda mikrobiomlar muvozanatda bo‘ladi. Ammo foydali bakteriyalar kamayib, zararli bakteriyalar ko‘payib ketsa, bu holat mikrobiomda disbioz borligini anglatadi.

Disbioz — ichaklardagi mikroskopik muvozanatning buzilishi. Bu holat, avvalo, ovqat hazm qilish tizimiga, so‘ng butun organizm tizimlariga zarar yetkazishi mumkin. Immunitet zaiflashib ketishi, hatto ba’zi ruhiy muammolar yuzaga kelishi xavfi bor. Muvozanat buzilishi ko‘plab turli muammolarni keltirib chiqaradi.

Qisqacha aytganda, disbioz — tanada zararli bakteriyalar soni ortib, butun muvozanatning buzilishidir. Bu esa sog‘liqka salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Turli davolash usullari yordamida bunday muammolarni kamaytirish yoki bartaraf etish mumkin.

Disbioz belgilari nimalar?

Disbioz paydo bo‘lganda tanada ogohlantiruvchi belgilar ko‘rina boshlaydi. Bunday belgilar ruhiy holatdagi o‘zgarishlar, teri muammolari, hazm tizimi shikoyatlari, tish va milk muammolari hamda ichak bilan bog‘liq belgilar ko‘rinishida namoyon bo‘lishi mumkin. Asosiy belgilar:

• Surunkali charchoq
• Teri qichishishi
• Og‘iz hidining yomonlashuvi
• Teri qizarishi
• Depressiya
• Qorin dam bo‘lishi (shishish)
• Gaz to‘planishi
• Akne (teri toshmasi)
• Qabziyat
• Egzema
• Haddan tashqari stress
• Jinsiy a’zolar sohasida qichishish
• Vaginal ajralma
• Milk qonashi
• Tish chirishi
• Allergik reaksiyalar
• Tez-tez takrorlanadigan infeksiyalar
• Siydikda achishish va og‘riqli siyish
• To‘satdan vazn ortishi
• Insulin rezistentligining kamayishi

Disbioz sabablari nimalar?

Disbioz turli omillarga bog‘liq holda paydo bo‘lishi mumkin. Disbioz sabablariga quyidagilar kiradi:

Oziqlanish muammolari
Nomutanosib ovqatlanish mikroorganizmlardagi bakteriyalar muvozanatini buzadi. Disbiozga olib kelishi mumkin bo‘lgan holatlar:

• Alkogol iste’moli
• Tamaki va tamaki mahsulotlaridan foydalanish
• Rafinatsiyalangan uglevodlar
• Qo‘shimcha modda (konservant va b.) saqlovchi mahsulotlar
• Meva va sabzavotlarni yaxshilab yuvmasdan iste’mol qilish (kimyoviy moddalarga duchor bo‘lish)
• Rafinatsiyalangan shakar
• To‘yingan yog‘ miqdori yuqori bo‘lgan mahsulotlar
• Sun’iy shakar o‘rnini bosuvchilar

Dori vositalaridan foydalanish
Nazoratsiz antibiotik qabul qilish bakteriyalarning tabiiy muvazanatiga tasir qilib disbioz yuzaga kelishi mumkin.

Kasalliklar
Ba’zi kasalliklar tufayli ham bu muvozanat buzilishi ehtimoli oshadi.

Stress
Stress ko‘plab sog‘liq muammolarining asosiy sababidir. Ko‘pincha stress jadal bo‘lsa, foydali bakteriyalar miqdori kamayishi mumkin.

Uyqu muammolari
Kam uxlash yoki me’yordan ko‘p uxlash organizm muvozanatini buzadi va uyqu sifatini pasaytirib, disbiozga sabab bo‘lishi mumkin.

Disbioz uchun foydali taomlar nimalar?

Ba’zi mahsulotlarni iste’mol qilish disbiozga yaxshi ta’sir ko‘rsatadi. Ayniqsa tolali ovqatlar tavsiya etiladi. Probiyotik (probiotic) tarkibli mahsulotlar bakteriyalar muvozanatini tiklashga yordam beradi. Omega-3 yog‘ kislotalari, foydali yog‘ kislotalari va yallig‘lanishga qarshi (anti-inflammatuar) xususiyatli mahsulotlar ham iste’mol qilinishi mumkin. Tavsiya etiladigan ayrim mahsulotlar:

• Brokoli
• Zanjabil (zencefil)
• Chia urug‘i
• Olma
• Gulkaram
• Avokado
• Somon (losos) balig’i
• Yong‘oq

Keten urug‘i va shu kabi mahsulotlar ham iste’mol qilinishi mumkin. Bu jarayonda boshqa kasalliklar yoki allergiyalar mavjudligi ham inobatga olinadi. Shifokorlar qaysi ovqatlar mosligi haqida batafsil ko‘rsatma beradi.

Disbioz qanday aniqlanadi?

Disbioz tashxisida avvalo fizik ko‘rik o‘tkaziladi. Mavjud belgilar shifokorga aytiladi, sog‘liq tarixi baholanadi. So‘ng ayrim tahlil va testlar tayinlanadi. Ularning natijalariga ko‘ra tashxis qo‘yiladi. Asosiy usullar:

Siydik tahlili va kislota testi
Siydik tahlili ichaklardagi g‘ayritabiiy holatni aniqlashda qo‘llanadi. Siydik namunasi kislotalilik darajasini ham aniqlashga xizmat qiladi. Kislota darajasining me’yordan farq qilishi bakteriyalar muvozanati buzilganidan dalolat beradi.

Nafas testi
Test vaqtida bemorga maxsus eritma beriladi. Sharcha (balon) yordamida nafas… …tahlil qilinadi. Bakteriyalar ayrim gazlarni ishlab chiqaradi; nafas olayotganda bu gazlar ajraladi. Ularning miqdoriga qarab bakteriyalar muvozanati buzilgan-buzilmagani baholanadi.

Disbiozni davolash

Davolashda birinchi navbatda probiyotiklar qo‘llanadi. Probiyotiklar ichak florasiga ta’sir etib, bakteriyalar muvozanatini tiklashga yordam beradi. Zaruratga ko‘ra dori vositalari belgilanadi. Yana bir muhim yo‘nalish — ovqatlanish tartibini o‘zgartirish: bemor diyetologga yo‘naltirilishi mumkin. Shunday qilib foydali bakteriyalar yana ko‘payishni boshlaydi.

Tez-tez so‘raladigan savollar

Disbioz qaytadan paydo bo‘ladimi?
Ha, disbioz takrorlanishi mumkin. Buning sababi shundaki, odamlar o’z dietalarini o’zgartirmaydilar. Zararli oziq-ovqatlarni iste’mol qilish ichak muammolariga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, kuchli stress vaziyatning qaytalanishiga olib kelishi mumkin.

Gormon dorilari disbiozga sabab bo‘ladimi?
Ha, disbioz gormonlar va steroidlar noto’g’ri va ehtiyotkorlik bilan qo’llanilganda paydo bo’ladi. Ushbu dori-darmonlarni shifokor nazorati ostida va ma’lum bir rejimda qo’llash kerak. Bu boshqa dorilar uchun ham amal qiladi.

Disbiozdan saqlanish mumkinmi?
O’zingizni ushbu kasallikdan himoya qilish uchun sog’lom va muvozanatli ovqatlanish juda muhimdir. Muntazam jismoniy mashqlar, chekish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilmaslik, ishlatiladigan dori-darmonlarni yodda tutish ham disbiozning oldini olishga yordam beradi.