To‘shak qandalasi chaqishiga qarshi nima foyda beradi

To‘shak qandalasi (bed bug) chaqishi — tunda faol bo‘ladigan to‘shak qandalalari terida qoldiradigan kichik, qichishishga olib keluvchi izlar bilan namoyon bo‘ladi. Qandalar odam qoni bilan oziqlanadigan parazitlardir va odatda to‘shak-joylar, qoplamalar yoki mebelning yashirin burchaklarida yashirinadi. Avvaliga chaqish sezilmasligi mumkin, biroq vaqt o‘tishi bilan qichishish va qizarish paydo bo‘ladi. To‘shak qandalasi chaqishi odatda sog‘liq uchun jiddiy xavf tug‘dirmaydi, ammo doimiy qashlash infeksiya xavfini oshirishi mumkin. Shu bois belgilar sezilganda choralar ko‘rish muhim.

To‘shak qandalasi chaqishining belgilari

To‘shak qandalasi chaqishi odatda kichik, qizil va qichishuvchi toshmalar (lezyonlar) ko‘rinishida bo‘ladi. Uning o‘ziga xos jihati — bir nechta izlarning guruh holida yoki tekis chiziq bo‘ylab ketma-ket joylashishidir. Chaqishlar ko‘pincha tunda, qandalar faol bo‘lganda ro‘y beradi. Ertalab uyg‘onganda terida qichishuvchi qabarishlar, yengil shish yoki tirnashish sezilishi mumkin. Yuzaga kelgan teri lezyonlari ko‘rinishi jihatidan chivin chaqishiga o‘xshaydi, lekin ko‘proq qichishishi mumkin. Belgilar odamlardan sezilarli farq qiladi: allergiyaga moyil shaxslarda chaqishlar jiddiyroq bo‘lib, kengroq qizarishlar kuzatilishi mumkin. Odatda chaqishlar bel, qo‘l-oyoqlar, yuz va bo‘yin kabi tunda ochiq qoladigan sohalarda ko‘proq uchraydi. Tarqalish va qichishish ba’zan terida infektsiya xavfini oshiradi, shuning uchun chaqilganda terini qashlamaslik lozim.

To‘shak qandalasi chaqishi qanday yuz beradi?

To‘shak qandalasi tunda qon so‘rish uchun harakatga keladi. Odam uyquda bo‘lganida teriga yaqinlashib, kichik teshik ochib qon so‘radi. Chaqish odatda og‘riqsiz bo‘ladi, chunki qandala so‘lagi tarkibidagi modda og‘riqni pasaytiradi. Qon so‘rish bir necha daqiqa davom etishi mumkin va shu paytda terining bir necha nuqtasi chaqilishi ehtimoli bor. Shu sababli chaqishlar ko‘pincha kichik va to‘plam ko‘rinishidagi qizil teri dog‘lari sifatida ko‘rinadi. Qichishish chaqishdan bir necha soat yoki hatto bir necha kun o‘tib boshlashi mumkin.

To‘shak qandalasi chaqishining turlari

Ko‘rinishda ko‘pchilikda o‘xshash bo‘lsa-da, ayrim odamlarda turlicha reaksiyalar kuzatiladi. Yengil holatlarda faqat kichik, qichishuvchi qizarishlar bo‘ladi; sezgir odamlarda esa allergik ta’sir kuchliroq bo‘lib, katta shishlar paydo bo‘lishi mumkin. Qichishish va shish darajasi kishining immun tizimi (immune system) va organizmning qandala chaqishiga javobiga bog‘liq. Ba’zilarida izlar juda yengil qizarish bo‘lib qolsa, boshqalarda pufakchalar, yallig‘lanish yoki yara paydo bo‘lishi mumkin.

To‘shak qandalasi chaqishi qanday aniqlanadi?

Odatda klinik ko‘zdan kechirish orqali aniqlanadi: chaqish izlarining tipik xususiyatlari va shikoyatlarning to‘shak yoki mebel atrofida paydo bo‘lishi tashxisga yordam beradi. Uyda to‘shak qandalasi izlari — kichik qon dog‘lari yoki najas qoldiqlari — ham tashxisni tasdiqlashi mumkin. Agar sabab aniq bo‘lmasa, dermatolog yoki mutaxassis shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi.

To‘shak qandalasi chaqishidan quturish yuqadimi?

To‘shak qandalasi chaqishi orqali quturish kabi og‘ir kasalliklar yuqishiga ilmiy dalil yo‘q. Biroq chaqishlarni qattiq qashish oqibatida terida ochiq yara paydo bo‘lib, bakteriyalar kirishi osonlashadi va infeksiya rivojlanishi mumkin. Bunday holatlar kam uchraydi, ammo qichishishga ehtiyotkor munosabatda bo‘lish va gigiyenaga rioya qilish zarur.

To‘shak qandalasi chaqishida birinchi yordam

• Chaqilgan joyni iliq suv va sovun bilan yuvib oling.
• Sovuq kompress qo‘llash shish va qichishishni kamaytiradi.
• Qichishish chidab bo‘lmas bo‘lsa, shifokor tavsiya qilgan mahalliy antigistamin (antihistamine) kremlardan foydalanish mumkin.
• Kuchli reaksiyada zudlik bilan tibbiy yordamga murojaat qiling.

To‘shak qandalasi chaqishi qanday o‘tadi?

To‘shak qandalasi chaqishi ko‘pincha o‘z-o‘zidan o‘tib ketadi: izlar bir necha kun ichida kamayib yo‘qoladi. Noqulaylikni yengillashtirish uchun sovuq kompress, shifokor yozib bergan qichishishga qarshi kremlar yoki og‘iz orqali qabul qilinadigan antigistaminlar qo‘llanishi mumkin. Infeksiya xavfi bo‘lsa, antiseptik (antiseptic) kremlar bilan teri himoyalanadi. Og‘ir holatlarda shifokor nazoratida kortikosteroid (corticosteroid) kremlar buyurilishi mumkin.

To‘shak qandalasi chaqishi allergiyasi qanday davolanadi?

Ba’zi odamlarda to‘shak qandalasi chaqishi allergik reaksiyalarni keltirib chiqarishi mumkin: keng shish, kuchli qichishish va yirik pufakchalar paydo bo‘ladi. Belgilar kuchaysa, shifokorga murojaat qilish zarur. Allergik reaksiyalarni yengillashtirish uchun shifokor antigistamin dori vositalari, kortikosteroid kremlar yoki og‘ir holatlarda og‘iz orqali steroidlar (oral steroids)ni tavsiya qilishi mumkin.

Davolashdan keyingi tiklanish jarayoni

To‘shak qandalasi chaqishidan so‘ng tiklanish odatda bir necha kun — bir haftagacha davom etadi. Qichishish va shish asta-sekin kamayadi, teri odatdagi holatiga qaytadi. Chuqur qashlashdan kelib chiqqan teri jarohatlari va infektsiyalar tiklanishni cho‘zishi mumkin. Bu davrda terini toza va quruq tutish, qichishishni kuchaytiradigan omillardan qochish muhim.

Tez-tez so‘raladigan savollar

To‘shak qandalasi chaqishi uchun qaysi bo‘limga boriladi?
Dermatologiya bo‘limiga murojaat qilinadi. Dermatolog (dermatologist)lar chaqish sababini aniqlab, zarur davolashni belgilaydi. Qichishish va shish bilan birga allergik reaksiyalar bo‘lsa, asoratlarning oldini olish uchun imkon qadar tez mutaxassisga murojaat qilish kerak.

Nega to‘shak qandalasi chaqishi qichiydi?
Qichishishga qandala so‘lagidagi kimyoviy moddalarning teri bilan reaksiyasi sabab bo‘ladi. So‘lak qonning ivishini sekinlashtiradi va terida tirnashish chaqiradi. Immun tizimi (immune system) ushbu begona moddalarga javob qaytarib, qichishishni kuchaytirishi mumkin. Qichishish bir necha kun davom etishi va kuchli bo‘lishi ehtimoli bor.

To‘shak qandalasi chaqishini sezish mumkinmi?
Odatda darhol sezilmaydi: chaqish paytida qandala so‘lagi og‘riqni kamaytiradi. Chaqish ko‘pincha uyquda sodir bo‘ladi; uyg‘ongach qichishish va qizarish orqali seziladi.