Ozish dorisi (Oziqlashtiruvchi tabletka)ning nojo‘ya ta’sirlari nimalar?

Garchi tez vazn yo‘qotish istagi ko‘pchilikni ozish dorisi (oziqlashtiruvchi tabletka)larga murojaat qilishga undasa-da, ijtimoiy tarmoqlar va turli saytlar orqali tarqalayotgan “mo‘’jizaviy” da’volarning aksariyati ilmiy asosdan yiroq. Bunday mahsulotlarni nazoratsiz va ongli rejasiz qo‘llash jiddiy sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin. Kilo kamaytirish — nafaqat estetik, balki umumiy salomatlikka taalluqli jarayon; shuning uchun uni shifokor yoki dietolog nazoratisiz yuritish yurak-qon tomir tizimi va gormonal muvozanat kabi ko‘plab tizimlarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Ozish dorisi nima?

Ozish dorilari — yog‘ yoqilishini tezlashtirish, ishtahani susaytirish yoki hazm tizimiga aralashib vazn tashlashni yengillashtirish maqsadida qo‘llanadigan farmakologik vositalar. Ular retseptli yoki retseptsiz sotilishi mumkin va turli ta’sir etuvchi moddalarga ega bo‘ladi.

Bu dorilar tarkibida:

• termogenik (tana haroratini oshirib yog‘ yoqilishini kuchaytiruvchi),
• laksatif (laxative) — ichak harakatini tezlashtiruvchi,
• diuretik (diuretic) — siydik haydovchi,
• serotonin darajasini o‘zgartiruvchi moddalar bo‘lishi mumkin.

Afsuski, ko‘plab oziqlashtiruvchi tabletka Sog‘liqni saqlash vazirligi yoki AQSh Oziq-ovqat va dori-darmonlar boshqarmasi (FDA) kabi rasmiy idoralar tomonidan tasdiqlanmasdan ham bozorga chiqarilib, internetda oson topiladi. Bu esa foydalanuvchilarni katta sog‘liq xatarlariga duchor qiladi. Tez ta’sir va’dalari berilsa ham, bunday mahsulotlar uzoq muddatda jiddiy asoratlarga olib kelishi mumkin.

Ozish dorisining nojo‘ya ta’sirlari

Ozish dorilarining ko‘pchiligi tarkibi va organizmdagi ta’sir mexanizmlariga qarab turlicha nojo‘ya ta’sirlar chaqirishi mumkin. Ayrim odamlarda ular yengil kechsa, boshqalarda hayot uchun xavfli darajaga yetishi ehtimoli bor. Eng ko‘p uchraydigan nojo‘ya ta’sirlar:

Yurak va qon aylanishi muammolari

Ko‘plab ozish dorilari yurak urishini tezlashtiradi. Bu yurak qinishi (palpitasiyalar), yuqori qon bosimi va uzoq muddatda yurak xuruji xavfini oshiradi. Ayniqsa, yurak-qon tomir kasalligi xavfi bo‘lgan shaxslar uchun nihoyatda xatarli.

Psixologik nojo‘ya ta’sirlar

Ba’zi dorilar nerv tizimini qo‘zg‘atadi: tashvish (anksiyete, anxiety), bezovtalik, uyqusizlik (insomnia), hattoki depressiya va qaramlik (addiction)ga olib kelishi mumkin.

Hazm tizimi muammolari

Ishtaha pasaytiruvchi yoki ozuqa moddalari so‘rilishini kamaytiruvchi vositalar ko‘ngil aynishi, diareya (ich ketishi), qabziyat, qorin og‘rishini keltirib chiqaradi.

Jigar va buyrak zararlanishi

Shifokor tavsiyasisiz, nazoratsiz qo‘llanadigan dorilar jigarda toksik ta’sir ko‘rsatib, yallig‘lanish, jigar yetishmovchiligi, shuningdek buyrak funksiyasi buzilishlariga sabab bo‘lishi mumkin.

Gormonal muvozanat buzilishlari

Ayrim preparatlar gormonal balansga ta’sir etib, hayz sikli buzilishi, teri muammolari, qalqonsimon bez (tiroid) funksiyasi o‘zgarishlarini chaqiradi.

Elektrolit disbalansi

Diuretik ta’sirli dorilar organizmdan suyuqlik va elektrolitlarning chiqishini kuchaytiradi; natijada holsizlik, mushak kramplari, bosh aylanishi kuzatiladi.

Eslatma: Internetdan olinadigan, tarkibi noma’lum mahsulotlar bu xatarlarni yanada kuchaytiradi. Ba’zilarida hatto taqiqlangan moddalar aniqlanadi. “Tabiiy” deb ta’riflangan dorilar ham xavfsiz emas — ular dori-darmonlar bilan o‘zaro ta’sirlashishi yoki organizmga zo‘riqish keltirishi mumkin.

Ozish dorisini bilimsiz qo‘llash

Ijtimoiy tarmoqlardagi “avval-keyin” suratlari va “tezda forma” va’dalari ko‘plab odamlarni dori izlashga undaydi. Ammo shifokor nazoratisiz, foydalanuvchining individual holatini inobatga olmasdan qabul qilingan vositalar ko‘pincha jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Har bir insonning metabolizmi, gormonal holati va tibbiy tarixi turlicha; “hammaga bir xil foyda” berishi kutilgan dori ko‘proq zarar yetkazishi mumkin.

Odatda bilimsiz qo‘llash onlayn va retseptsiz xarid qilingan mahsulotlarda uchraydi: ularning tarkibi ko‘pincha noaniq, yorliqdagi ro‘yxatga mos kelmaydi va sog‘liq uchun xavfli bo‘lgan qo‘shimchalarni ham o‘z ichiga olishi mumkin. Ba’zi dorilar yurak ritmiga ta’sir qiluvchi kimyoviy moddalarni o‘z ichiga oladi — bu ayniqsa gipertenziya (yuqori qon bosimi), diabet, yurak-qon tomir xastaligi bo‘lganlar uchun hayotiy xavf tug‘diradi.

Qisqa muddatli natijaga berilib ketish keskin vazn yo‘qotish, mushak massasining kamayishi, immunitetning susayishi, gormonal buzilishlar kabi oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin. Haddan tashqari yoki tartibsiz qabul qilish psixologik qaramlik xavfini ham oshiradi.

Retsept bilan beriladigan ozish dorilari sog‘lommi?

Retsept asosida beriladigan preparatlar shifokor nazoratida, ma’lum klinik ko‘rsatmalar bo‘lganda ayrim bemorlar uchun foydali bo‘lishi mumkin — ammo bu ularni “mutlaqo sog‘lom” degani emas. Odatda bunday dorilar Tana massasi indeksi (BMI/VKİ) 30 dan yuqori bo‘lgan semizlik (obezite, obesity)li shaxslarga yoki BMI/VKİ 27 dan yuqori bo‘lib, diabet, gipertenziya kabi hamroh kasalliklari bor odamlarga buyuriladi. Doza individuallashtirilgan, foydalanish cheklangan muddatga rejalashtiriladi.

Shunga qaramay, retseptli dorilarning ham potensial nojo‘ya ta’sirlari bor: yurak qinishi, bosh og‘rig‘i, asabiylik, oshqozon-ichak shikoyatlari va boshqalar. Har bir bemorning metabolizmi va tibbiy tarixi turlicha bo‘lgani uchun, retseptli bo‘lsa ham ular hamma uchun xavfsiz emas. Shifokor nafaqat samaradorlik, balki xatarlarni ham baholashi lozim.

Tez-tez so‘raladigan savollar

• Ozish dorisini nechchi yoshdan ishlatish mumkin? +
• Ozish dorisi buyraklarga zarar yetkazadimi? +
• Ozish dorilarining zararlari nimalar? +