Suzishning Foydalari Nimalardan Ibоrat?

Inson tanasi murakkab bir organizmdir. Bu organizmning sog‘lomligini saqlashda jismoniy faollik juda muhim o‘rin tutadi. Jismoniy faoliyat turli kasalliklarning oldini olishda, tanadagi mushak massasini ko‘paytirishda, harakat va moslashuvchanlikni vaqt o‘tishi bilan oshirishda yordam beradi. Jismoniy faoliyatlar ichida eng keng qamrovli mashg‘ulotlardan biri suzish sportidir.

Suzish — turli texnikalar yordamida suv yuzida qolish va suvda harakatlanishga asoslangan sport turidir. Boshqa ko‘plab sport turlarida odatda tananing bir yoki bir nechta qismi ishlaydi, ammo suzishda deyarli butun tana faoliyatda bo‘ladi. Shu bilan birga nafas mashqlari, qo‘l va oyoqlarning muntazam harakati ham energiya sarfi nuqtayi nazaridan muhim hisoblanadi. Ko‘plab sog‘liq mutaxassislari kasalliklarning oldini olish yoki davolash jarayonida suzishni tez-tez tavsiya qiladilar.

Suzish odatda maxsus jihozlarni talab qilmaydi. Dengizda yoki steril basseynda, suzishni o‘rganish darajasiga qarab bilakchalar kabi vositalardan tashqari, oddiy suzish kiyimlari kifoya qiladi. Suzish chaqaloqlardan tortib qariyalargacha barcha yosh guruhlari uchun tavsiya etiladigan sport turidir.

Suzish Uslublari Nimalardan Ibоrat?

Suzishni boshlashdan oldin, agar suzishni bilmasangiz, avvalo o‘z sohasida mutaxassis bo‘lgan murabbiydan suzish texnikalarini o‘rganish kerak. Shu tarzda ma’lum vaqt murabbiy nazorati ostida amaliy mashg‘ulotlar olib borilishi lozim. Suzish harakati refleks darajasiga yetgandan so‘ng esa, uni mustaqil tarzda sport sifatida kundalik rejalarga kiritish mumkin.

Suzishda bir nechta uslub mavjud. Ular: erkin, orqa, qurbaqa, kapalak uslublari sifatida nomlanadi.

• Erkin uslubda tana suvga parallel holatda bo‘ladi. Oyoqlar muntazam oraliqlarda ritmik harakat qilib tananing oldinga surilishini va suv ustida turishini ta’minlaydi. O‘ng va chap qo‘llar esa aylana shaklida harakat qilib tanani oldinga siljitadi. Bu uslub suvda eng tez harakatlanish uslubidir. Odatda sport musobaqalarida aynan shu uslub tanlanadi.

Orqa Uslubning Foydalari

Orqa uslubda, suvga orqa bilan yotiladi va oyoqlar suvga parallel ravishda uzatiladi. Oyoqlar ritmik harakatlar bilan suvda tepadi, o‘ng va chap qo‘llar esa to‘g‘ri shaklda aylana harakat qilib oldinga harakatlantiradi.

Bu suzish shakli orqa mushaklarining barchasini ishlatgani sababli, odatda orqa bilan bog‘liq muammolar va holat (postura) buzilishlarida aynan shu uslub tavsiya etiladi. Orqa uslubning foydalari orasida holat buzilishlaridan tashqari, orqa bilan bog‘liq umurtqa kasalliklari ham bor.

Qurbaqa Uslubi

Qurbaqa uslubida ko‘krak va bosh suv yuzasida bo‘ladi. Oyoqlar avval o‘z tomonga tortilib, keyin zarba berayotgandek qilib cho‘ziladi va yana qayta tortiladi. Oyoqlarning shu tarzda qurbaqa kabi itarish kuchi hosil qilishi suv ichida oldinga siljishni ta’minlaydi. Xuddi shuningdek, qo‘llar ham simmetrik aylana harakat qilib yo‘nalish beradi.

Kapalak Uslubi

Kapalak suzish uslubi, suzish uslublari ichida eng qiyin uslub sifatida ta’riflanadi. Bu uslubda tana suvga yuztuban yotadi va qo‘l hamda oyoqlarning to‘lqinga o‘xshash harakatiga asoslanadi.

Oyoqlar butunlay suv ostida harakatini davom ettirar ekan, qo‘llar va bosh bir-biriga qarama-qarshi tarzda harakatlanadi: qo‘llar suv ichida bo‘lsa, bosh suv tashqarisida bo‘ladi. Bu uslubda qo‘llarning aylana harakati yuqoriga-pastga emas, balki suvga parallel aylana shaklida bo‘ladi.

Orqa uslubning foydalari sezilganidek, qaysi uslub tanlanishidan qat’i nazar, barcha suzish uslublari sog‘liq uchun umumiy foyda beradi.

Suzish Sportining Fiziologik Foydalari Seziladimi?

Suzish sportining ko‘plab fiziologik foydalari mavjud. Suzish mushak-skelet tizimi, nafas olish tizimi, qon aylanish tizimi kabi turli jismoniy tizimlarning sog‘lig‘ini mustahkamlashda ijobiy xususiyatlarga ega.

Suzishning foydalari orasida eng asosiylari shundan iboratki, u tanadagi barcha harakat organlarini ishlatadi. Ayniqsa, bolalik davrida sog‘lom o‘sish va rivojlanishni qo‘llab-quvvatlaydi. Bolalarda mushak rivojlanishidan tashqari kuch, muvozanat, refleks, ritm kabi xususiyatlarning shakllanishiga ham yordam beradi.

Suzishning eng asosiy foydalaridan biri mushak va bo‘g‘imlarning faoliyatini qo‘llab-quvvatlashidir. Suzish sporti barcha yosh guruhlarida mushaklarning kuchini oshirishda, bo‘g‘imlarning harakat imkoniyatlarini kengaytirishda foydalidir. Shuningdek, mushak va bo‘g‘imlarning harakat chastotasi ortishi natijasida butun tanada moslashuvchanlik paydo bo‘ladi. Bunga qo‘shimcha ravishda, suzish vaqtida ritmik harakatlar orqali suv ustida tura olish muvozanatni rivojlantirishda muhimdir.

Suzish muntazam jismoniy faoliyatga aylanganda, tadqiqotlarda suzuvchi insonlarning reflekslari rivojlanganligi ham qayd etilgan. Bundan tashqari, suzish orqali suyak zichligining oshishiga oid ilmiy ishlanmalar ham mavjud.

Kundalik hayotda ko‘pincha odamlar stol ortida yoki tik holda ishlashlari sababli, barcha yosh guruhlarida holat (postura) buzilishlari kuzatilishi mumkin. Suzish bilan shug‘ullanish orqali orqa, yelka va qo‘l mushaklarining ishlashi natijasida turishga ta’sir qiluvchi mushaklar kuchayadi. Shu sababli suzish sporti holat buzilishlarini bartaraf etishda muhim o‘rin tutadi.

Suzishning yana bir fiziologik foydasi – nafas olish tizimiga bo‘lgan ijobiy ta’siridir. Suzish sportini boshqa sport turlari bilan solishtirganda, ular odatda tik holatda bajariladi. Ammo suzish asosan suv yuzida yuztuban kuch ishlatish prinsipiga asoslanadi. Bu holatda suv ko‘krakka bosim qilgani sababli nafas olish-chiqarish tik turgandagi holatga qaraganda biroz qiyinlashadi.

Mazkur qiyinchilik nafas olish mushaklarining rivojlanishini ta’minlab, nafas olish sig‘imining ortishiga yordam beradi. O‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, suzuvchi insonlarning nafas olish sig‘imi suzmaydiganlarga qaraganda ancha yuqori bo‘ladi.

Suzishning Homiladorlik Davridagi Foydalari

Suzishning qon aylanish tizimiga ko‘plab foydalari mavjud. Ularning birinchisi – o‘pkalarning nafas olish sig‘imini oshirish bilan birga, tananing kislorodlanishini yaxshilashidir. Shu yo‘l bilan butun tana ko‘proq kislorodlanib, sog‘lomroq bo‘ladi.

Bundan tashqari, tananing yotiq holatda bo‘lishi yurakning butunlay qon bilan to‘lishiga va har bir qisqarishda tanaga ko‘proq qon haydalishiga yordam beradi. O‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, muntazam suzuvchi insonlarning yurak-qon tomir salomatligi suzmaydiganlarga qaraganda ancha yaxshiroqdir. Shu bilan birga, suzish yuqori qon bosimini (gipertenziya) pasaytirishda ham samaralidir.

Suzish umumiy holda butun tananing harakati bilan bog‘liq sport bo‘lgani uchun, kaloriya sarflash nuqtayi nazaridan ham samarali hisoblanadi. Shu sababli suzish sog‘lom vazn boshqaruvi masalasida sog‘liq mutaxassislari tomonidan tez-tez tavsiya qilinadigan faoliyatdir. Bu jihatdan qaralganda, suzish juda yaxshi kaloriya yoqadigan sportdir. Shu bilan birga, butun tana mushaklarining ishlashini va mushak hosil bo‘lishini qo‘llab-quvvatlagani sababli, tananing tashqi ko‘rinishini shakllantirishga yordam beradi, sog‘lom va tarang qiyofa beradi.

Bularning barchasiga qo‘shimcha ravishda, homiladorlik davrida shifokor tavsiyasi bilan suzgan ayollarda kislorodlanish sig‘imining ortishi tufayli ham o‘z sog‘liqlari, ham chaqaloqlarining o‘sishi va rivojlanishi ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, homilador ayollar suzish orqali harakat va mushak imkoniyatlarini oshirganlari sababli, suzmaydiganlarga qaraganda tug‘ruqlari yengilroq kechadi.

Ammo homilador ayollar muntazam suzishlari yoki suzishni davom ettirishlari uchun albatta shifokorlaridan ruxsat olishlari lozim.

Suzishning Bilish (Kognitiv) Foydalari

Suzishning jismoniy foydalaridan tashqari, bilish jarayonlariga ham ijobiy ta’siri mavjud. Avvalo, tananing to‘liq qon bilan ta’minlanishi va kislorodlanish sig‘imining oshishi, miya fiziologik jihatdan odatdagidan ko‘ra yaxshiroq oziqlanishini ta’minlaydi.

Bundan tashqari, suzish vaqtida stress va xavotirni boshqarish, suvda yuzaga kelgan muammoni eng qisqa muddatda hal qilish zaruriyati, shuningdek, sovuqqonlik xususiyatlarini mustahkamlashda muhim rol o‘ynaydi. Bu kabi ko‘nikmalar bolalik davrida bolalarga yanada kurashchan va chidamli bo‘lish borasida yordam beradi.

Shu bilan birga, suvning tinchlantiruvchi xususiyati sababli, barcha yosh guruhlari uchun, ayniqsa ortiqcha stressga duchor bo‘ladigan shaxslar uchun suzish stressni kamaytiruvchi samarali faoliyatdir.

Suzishning Tanaga Foydalari

Suzishning fiziologik va psixologik foydalaridan tashqari, yana ko‘plab ijobiy ta’sirlarini sanab o‘tish mumkin. Ular quyidagilardan iborat:

• Mushak va bo‘g‘imlarning ishlashini qo‘llab-quvvatlab, harakat imkoniyatini oshiradi.
• Mushak hosil bo‘lishini rag‘batlantirib, mushak va bo‘g‘im og‘riqlarining kamayishiga yordam beradi.
• Suzish vaqtida ko‘p kaloriya sarflanishi ortiqcha yog‘larning yo‘qolishida ishtirok etadi. Shu sababli vazn kamayishini qo‘llab-quvvatlaydi.
• Nafas olish sig‘imini oshirib, nafas olish tizimi kasalliklarining oldini olishda samarali hisoblanadi.
• Suzishdan so‘ng uyqu sifati yaxshilanadi.
• Suvning tinchlantiruvchi ta’siri tufayli stressni kamaytirishda foydalidir.

Suzish mustaqil sport turi sifatida ko‘plab foydalarni o‘z ichiga oladi. Sog‘liq uchun bu ijobiy ta’sirlari sababli, turli kasalliklarning oldini olishda yoki davolash jarayonida muhim ahamiyatga ega. Kasalliklarni davolashda esa, soha bo‘yicha mutaxassis shifokorning tavsiyasi sog‘ayishni tezlashtirishda yanada samarali bo‘ladi. Shu sababli, maqolada tilga olingan muammolar mavjud bo‘lsa, eng yaqin tibbiy muassasaga murojaat qilish lozim. Medical Park shifoxonalari bu xizmatlarni taqdim etadi.