Elektron sigaretaning zarari nimada?

Elektron sigareta so‘nggi yillarda tobora keng tarqalib, ayniqsa yoshlar orasida odatiy ko‘rinishga aylanib bormoqda. Ko‘pchilik uni oddiy sigaretaga qaraganda zararsizroq deb o‘ylaydi, hatto ayrimlari uni tamaki tashlash vositasi sifatida ham ko‘radi. Lekin ilmiy tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, elektron sigaretalar ham sog‘liq uchun jiddiy xavf tug‘diradi. Ularning tarkibida nafaqat nikotin, balki turli kimyoviy moddalar ham bo‘lib, inson organizmiga zarar yetkazadi. Elektron sigaretadan foydalanishning zararlarini turli jihatlarda ko‘rib chiqish lozim.

Elektron sigaretaning ishlash prinsipi

Oddiy sigaret tamakini kuydirish orqali ishlasa, elektron sigaretada maxsus suyuqlik qizdirilib, bug‘ shaklida nafas yo‘llariga yuboriladi. Ushbu suyuqlikda nikotin, aromatik qo‘shimchalar, glitserin va propilen glikol kabi moddalar mavjud. Qizdirish jarayonida bu moddalar kimyoviy o‘zgarishlarga uchrab, inson o‘pkasiga turli zararli birikmalar kirib boradi. Shuning uchun elektron sigareta chekish oddiy sigaretaga nisbatan boshqacha mexanizmda ishlasa-da, sog‘liq uchun xavfli bo‘lib qolaveradi.

Nikotinning salbiy ta’siri

Elektron sigaretalarda ham nikotin asosiy tarkibiy qism hisoblanadi. Nikotin kuchli qaramlikni yuzaga keltiruvchi moddadir. U miyaga tezda ta’sir qilib, nerv tizimini rag‘batlantiradi, keyinchalik esa odamni unga ko‘nikib qolishga majbur qiladi. Nikotindan muntazam foydalanish yurak-qon tomir kasalliklari xavfini oshiradi, qon bosimini ko‘taradi va yurak urish tezligini kuchaytiradi. Bundan tashqari, nikotin yosh organizmga yanada ko‘proq zarar yetkazadi. O‘smirlar va yoshlar orasida elektron sigaretaning keng tarqalishi ularning nerv tizimi va miyasining normal rivojlanishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.

Nafas olish tizimiga ta’siri

Elektron sigareta bug‘ining o‘pkaga kirib borishi nafas yo‘llarida yallig‘lanish jarayonlarini keltirib chiqarishi mumkin. Uzoq muddat foydalanilganda bronxit va astmaga o‘xshash kasalliklar rivojlanish ehtimoli yuqori bo‘ladi. Tadqiqotlar ko‘rsatishicha, elektron sigaretadan muntazam foydalanadiganlarda o‘pka to‘qimalarida shikastlanish kuzatiladi. Hattoki ayrim hollarda elektron sigareta suyuqligida mavjud bo‘lgan ayrim moddalar qizdirilganda kanserogen birikmalarga aylanadi va bu o‘pka saratoni xavfini orttiradi.

Yurak-qon tomir tizimiga xavfi

Elektron sigaretadan chiqadigan nikotin va boshqa kimyoviy moddalar qon tomirlarining torayishiga olib keladi. Natijada yurakka tushadigan bosim kuchayadi va qon aylanish tizimida buzilishlar yuz beradi. Elektron sigareta chekuvchilarda insult va infarkt xavfi yuqori bo‘lishi qayd etilgan. Shuningdek, qondagi kislorod tashuvchi hujayralarga zarar yetib, organizmda doimiy charchoq va holsizlik paydo bo‘ladi.

Immunitet tizimiga ta’siri

Sog‘lom organizmning asosiy tayanchi bo‘lgan immunitet tizimi ham elektron sigareta ta’siridan aziyat chekadi. Nafas yo‘llariga kirgan kimyoviy moddalar himoya hujayralarining faoliyatini susaytiradi. Natijada inson turli infeksion kasalliklarga tezroq chalinadi. Hatto oddiy shamollash ham og‘irroq kechishi mumkin. Shuningdek, immunitetning susayishi tufayli surunkali kasalliklar kuchayib ketadi.

Yoshlar orasida xavfli oqibatlar

Elektron sigaretaning eng xavfli jihatlaridan biri — uning yoshlar orasida ommalashib borayotganidir. O‘smirlik davrida organizm hali to‘liq shakllanmagan bo‘ladi. Bu davrda nikotin iste’moli miyaning o‘sishi va rivojlanishiga jiddiy putur yetkazadi. Konsentratsiya qobiliyati pasayadi, xotira sustlashadi, o‘quv jarayonida qiyinchiliklar yuzaga keladi. Bundan tashqari, yoshlar orasida elektron sigareta chekishni modaga aylantirish, keyinchalik ularni oddiy sigaret yoki boshqa zararli moddalarni iste’mol qilishga undashi mumkin.

Ruhiy qaramlik va psixologik muammolar

Elektron sigareta nafaqat jismoniy, balki ruhiy qaramlikni ham keltirib chiqaradi. Odam asta-sekin chekishni odat qilib oladi va bu odatdan voz kechish qiyinlashadi. Nikotindan vaqtincha voz kechilganda bezovtalik, asabiylashish, uyqusizlik, depressiya kabi alomatlar paydo bo‘ladi. Natijada inson yana sigaretaga qaytishga majbur bo‘ladi. Psixologlar ta’kidlaganidek, elektron sigaretani «zararsiz» deb qabul qilish odamlarni o‘zini aldashga olib keladi va ular aslida jiddiy qaramlik girdobiga tushib qoladi.

Elektron sigaretaning atrof-muhitga ta’siri

Ko‘pchilik elektron sigaretani oddiy tamakiga nisbatan atrof-muhit uchun xavfsizroq deb biladi. Ammo amalda unday emas. Elektron sigaretaning ishlatilgan patronlari va batareyalari ekologiya uchun katta muammo tug‘diradi. Ular tarkibida og‘ir metallar bo‘lib, to‘g‘ri utilizatsiya qilinmasa, tuproq va suv havzalarini zaharlaydi. Bundan tashqari, elektron sigaretaning bug‘i ham toza havoga zarar yetkazadi, chunki u tarkibida kimyoviy moddalarni o‘z ichiga oladi.

Elektron sigaretani tashlash qiyinligi

Ko‘plab insonlar elektron sigaretani odatdagidan xavfsizroq deb qabul qilib, uni tashlash oson bo‘ladi deb o‘ylashadi. Lekin amalda elektron sigareta ham kuchli qaramlikni yuzaga keltiradi. Nikotin miqdori yuqori bo‘lgan suyuqliklar tezda odatga aylanadi. Tashlashga uringanda esa inson ruhiy va jismoniy qiynaladi. Shuning uchun elektron sigaretadan voz kechish ham oddiy sigaretani tashlashdek murakkab jarayon hisoblanadi.

Xulosa

Elektron sigareta oddiy sigaretaga nisbatan «zararsiz» vosita sifatida taqdim etilayotgan bo‘lsa-da, aslida u ham sog‘liq uchun katta xavf tug‘diradi. Uning tarkibidagi nikotin qaramlikni yuzaga keltiradi, yurak-qon tomir, nafas olish va immunitet tizimiga jiddiy zarar yetkazadi. Yosh organizmlar uchun esa yanada ko‘proq xavfli bo‘lib, ularning rivojlanishini izdan chiqaradi. Bundan tashqari, ruhiy qaramlik, psixologik muammolar va ekologik muammolar ham elektron sigareta oqibatlaridan biridir. Shunday ekan, sog‘liqni asrash uchun elektron sigareta ham oddiy tamaki mahsulotlari qatorida xavfli hisoblanadi. Chekishdan voz kechishning yagona yo‘li esa umuman bu odatni boshlamaslikdir.