Sperma Testi (Spermiogramma) Nima?

Sperma testi yoki spermiogramma, erkaklarda reproduktiv (ko’paytirish) salomatlikni baholash uchun amalga oshiriladigan muhim tibbiy tekshiruvdir. Ushbu test erkakning urug’ining sifatini va miqdorini, uning harakatlanishi, shakli va tarkibini baholash uchun qo’llaniladi. Sperma testi ko’pincha bepushtlik muammolari yoki erkaklarda jinsiy tizimdagi kasalliklar va muammolarni aniqlash maqsadida o’tkaziladi.

Sperma Testining Maqsadi

Sperma testining asosiy maqsadi erkakning urug’ida mavjud bo’lgan sperma hujayralarining soni, sifatini va ularning harakatchanligini o’rganishdir. Ushbu test quyidagi holatlarda o’tkazilishi mumkin:

• Bepushtlik diagnostikasi: Agar juftlik bir yil davomida himoyalanmagan jinsiy aloqada bo’lib, homilador bo’la olmasa, erkak bepushtligi ehtimoli tahlil qilinishi mumkin.
• Jinsiy tizim kasalliklari: Varikosele, prostatit, epididimit kabi jinsiy tizimdagi kasalliklar yoki jarrohlik amaliyotlari natijasida sperma sifatiga ta’sir qilishi mumkin.
• Vaziyatni nazorat qilish: Muayyan dori-darmonlar yoki tibbiy jarrohlik amaliyotlari sperma sifatiga ta’sir qilishi mumkin bo’lgani uchun, davolanish jarayonida natijalarni nazorat qilish maqsadida o’tkaziladi.

Sperma Testi Jarayoni

Sperma testi oddiy va oson jarayondir. Odatda quyidagi bosqichlardan iborat:

Namuna olish: Test uchun sperma namunasi olish kerak bo’ladi. Namuna klinikada yoki uy sharoitida onanizm yo’li bilan olinadi. Agar namuna uyda olinadigan bo’lsa, u 30 daqiqa ichida laboratoriyaga yetkazilishi kerak.

Morfologik tahlil: Sperma namunasi laboratoriyada mikroskop yordamida tahlil qilinadi. Bu yerda sperma hujayralarining soni, harakatlanishi, shakli, rang va qovushqoqligi baholanadi.

Harakatlanish (Motilite) tahlili: Sperma hujayralarining harakatchanligi (motilitesi) tahlil qilinadi. Sperma harakati ikki xil bo’ladi: progressiv va non-progressiv. Progressiv harakat – to’g’ri yo’nalishdagi tez harakat; non-progressiv esa noaniq va tartibsiz harakat hisoblanadi.

Hajm va pH darajasi: Sperma hajmi va uning pH darajasi ham baholanadi. Normal hajm taxminan 1,5-5 ml orasida bo’lishi kerak. pH darajasi esa 7,2 va 8,0 oralig’ida bo’lishi lozim.

Leukositlar va boshqa omillar: Sperma ichida ortiqcha oq qon hujayralari (leukositlar) mavjudligi yallig’lanish jarayonlarini ko’rsatishi mumkin. Shuningdek, fruktoza va boshqa kimyoviy moddalar darajasi ham o’lchanishi mumkin.

Sperma Testi Natijalari

Sperma testidan olingan natijalar odatda bir necha asosiy ko’rsatkichlarni o’z ichiga oladi:

• Spermatozoidlar soni: Spermatozoidlar soni normal holatda 1 ml sperma uchun 15 milliondan ko’p bo’lishi kerak. Agar spermatozoidlar soni past bo’lsa, bu oligospermiya deb ataladi. Agar spermatozoidlar umuman bo’lmasa, bu azospermiya deyiladi.
• Harakatlanish (motilite): Spermatozoidlarning kamida 40 foizi harakatlanishi kerak. Progressiv harakatlanish esa kamida 32 foiz bo’lishi kerak.
• Morfologiya: Spermatozoidlarning kamida 4 foizi normal shaklda bo’lishi lozim. Noaniq yoki g’ayrioddiy shakldagi spermatozoidlar muammolarni ko’rsatishi mumkin.
• Hajm va konsentratsiya: Normal sperma hajmi 1,5 ml yoki undan ko’p bo’lishi kerak. Kam miqdordagi sperma, ya’ni gipospermiya, reproduktiv salomatlikka ta’sir qilishi mumkin.

Sperma Sifatini Oshirish Yo’llari

Agar sperma test natijalari normaldan past bo’lsa, sperma sifatini oshirish uchun quyidagi tavsiyalar berilishi mumkin:

1. Sog’lom ovqatlanish: Vitaminlar, minerallar va antioksidantlarga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish sperma sifatini yaxshilashga yordam beradi. Ayniqsa, C, E vitamini, sink va selen muhim ahamiyatga ega.
2. Jismoniy faollik: Muntazam jismoniy mashqlar sperma ishlab chiqarishni oshiradi va umumiy sog’liqni yaxshilaydi.
3. Stressdan qochish: Surunkali stress sperma sifatini pasaytirishi mumkin. Meditatsiya, yoga va dam olish usullari stressni kamaytirishga yordam beradi.
4. Yomon odatlardan voz kechish: Chekish, alkogol va giyohvandlik moddalaridan foydalanish sperma sifatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
5. Haroratga e’tibor berish: Juda issiq muhitlarda bo’lish (masalan, saunalar va issiq vannalar) sperma ishlab chiqarishni pasaytirishi mumkin.

Xulosa

Sperma testi erkaklar reproduktiv salomatligini baholashda muhim diagnostik vositadir. Ushbu test sperma sifatini, harakatchanligini va boshqa muhim omillarni aniqlashga yordam beradi. Natijalar asosida, erkaklar bepushtligi yoki jinsiy tizimdagi boshqa muammolarni aniqlash va davolash uchun muhim qadamlar tashlanishi mumkin. Har bir erkak o’z sog’lig’iga e’tibor qaratishi va zarur bo’lganda shifokor bilan maslahatlashishi kerak.