Exception Handling

Bugun siz bilan xatoliklar(exceptions) haqida gaplashamiz. Dasturda shunday xatolik bo’lsa, toki dastur ishga tushgunigacha kompilyator bu xatoliklarni aniqlay olmaydi. Masalan, murojaat qilingan fayl ko’rsatilgan manzilda mavjud emasligi, nolga bo’lish, massiv elementlariga murojaat qilayotganda massiv chegarasidan chiqib ketish va hokazo. Ishga tushirilgan dasturda shu kabi xatoliklar bo’lsa, xatolik bo’lgan joyda dastur ishi to’xtatilib, xatolik haqida xabar beruvchi oyna ekranga chiqariladi. Bunday xatoliklarga duch kelganingizda dastur logikasini o’zgartirib, xatolik yuzaga keltirmaydigan kod yozishingiz yoki xatolik yuzaga kelganda bajariladigan amallarni belgilash uchun try/catch blokidan foydalanishingiz kerak bo’ladi.

Xatolik(exception)lar yuzaga kelganda, kompilyator har bir xatolik uchun mos bo’lgan alohida xatolik oynasini ekranga chiqaradi:

Yuqoridagi rasmda 7 ni 0 ga bo’lishga urinish tufayli System.DivideByZeroException xatoligi yuzaga kelgan.

try/catch blokidan foydalanish uchun xatolik sababi va nomini bilishingiz kerak bo’ladi.Endi esa shu kabi xatoliklarni bir-biridan ajratib olish uchun birma-bir tanishib chiqamiz:

System.DivideByZeroException

Biror sonni nolga bo’lishga urinish tufayli yuzaga keladi.

System.IO.IOException

Bu sinf fayl va papkalar bilan ishlaganda yuzaga keladigan xatoliklarni o’z ichiga oladi. Masalan:

System.IO.PathTooLongException — dastur kodida yangi fayl yoki papka e’lon qilinayotganda unga qo’yilgan nom juda uzun bo’lib ketganda yuzaga keladi. Faylga qo’yiladigan nomning maksimal uzunligi 260 ta belgidan, katalog(papka)ning nomi 248 ta belgidan ortib ketmasligi shart.

System.IO.UnauthorizedAccessException — fayl yoki papka ustida bajarish mumkin bo’lmagan amalni bajarishga uringanda yoki xavfsizlik tufayli kirish taqiqlangan fayl/papkaga kirishga uringanda yuzaga keladi. Masalan, faqat o’qish uchun ochilgan faylga yozishga urinishda shu xatolik oynasi ekranga chiqadi.

System.IO.FileNotFoundException — mavjud bo’lmagan faylga murojaat qilinganda shu xatolik yuzaga keladi.

System.IO.DirectoryNotFoundException — dasturda aslida mavjud bo’lmagan katalog(papka) ko’rsatilishi tufayli yuzaga keladi. Masalan:

using System;
using System.IO;
public class program
{
    public static void Main()
    {
        try
        {
            Directory.SetCurrentDirectory(@"c:newfolder1");
        }
        
        catch (DirectoryNotFoundException e)
        {
            Console.WriteLine(e.Message);
        }
        Console.ReadKey();
    }
}

System.IO.DriveNotFoundException — mavjud bo’lmagan disk yoki boshqa ulanish orqali murojaat qilinganda yuzaga keladi.

System.IndexOutOfRangeException

Bu xatolik massivda mavjud bo’lmagan elementga murojaat qilinganda yuzaga keladi. Masalan, quyidagi kabi hollarda:

using System;
public class program
{
    public static void Main()
    {
        int[] massiv = new int[] { 1, 2, 3, 4, 5 };
        for (int i = 0; i  8; i++)
        {
            Console.WriteLine(massiv[i]);
        }
        Console.ReadKey();
    }
}

System.OutOfMemoryException

Operativ xotiraning juda ko’p qismidan foydalanilganda yuzaga keladi. 32 bitli sistema uchun tuzilgan dasturlarda xotiradan foydalanishning maksimum chegarasi 2 Gbga, 64 bit uchun tuzilganlarda 4 Gb ga teng. Xotiradan foydalanish bundan ortib ketishi bilan kompilyator dastur ishlashini to’xtatadi va ushbu xatolik oynasini ekranga chiqaradi.