Мўғул ҳақидаги қизиқарли фактлар
Мўғулистон — аксарият одамлар мактаб тарихидаги китоблардан фақат ваҳший кўчманчилар гуруҳи билан эсланадиган диёр. Бир вақтлар ҳаммаси айнан шундай эди, аммо замонавий Мўғулистон ўтган асрлардан бу қадар ўзгармади. Уфқдан уфққа чўзилган чексиз даштларни яна қаерда ҳам кўриш мумкин? Фақат бу ерда ва Аргентина пампасида ҳам.
Замонавий одамларнинг аждодлари милоддан аввалги 85 минг йилга яқин замонавий Мўғулистон ҳудудига жойлашдилар.
Милоддан аввалги 200 йилдан кўпроқ вақт мобайнида Мўғулистонда кўчманчилардан иборат биринчи империя — Хунлар империяси пайдо бўлди.
Мўғуллар ҳукмдори Чингизхон XIII асрда улкан империяни яратишга муваффақ бўлди, у қўшни ҳудуд томонидан ҳажми жиҳатидан ҳали ошиб улгурмаган. Давлат айнан унинг кўлами туфайли қулаб тушди — Киев Русидан Кореягача чўзилган империя таркибида умуман ҳеч қандай алоқаси бўлмаган жуда хилма-хил халқлар бор эди.
Чингизхон 25 йил ичида 400 йил давомида Рим империяси аскарларига қараганда кўпроқ ерларни ва халқларни босиб олишга муваффақ бўлди.
Чингизхон қаерга дафн этилганини ҳеч ким билмайди. Мўғулистонда саккиз юз аскар мўғул ҳукмдорининг дафн маросимида бўлган бир неча минг одамни ўлдирганлиги ҳақида афсоналар мавжуд. Кейин аскарлар ўз жонига қасд қилдилар, шунда сирни очадиган ҳеч ким қолмади.
Мўғулистон дунёдаги энг иссиқ учинчи чўл – Гобига эга, уни мўғуллар ландшафтнинг ранглари турлича бўлганлиги сабабли Қора, Қизил ва Сариқ рангларга ажратадилар.
Мўғулистонда одатий манзиллар мавжуд эмас, чунки вақтинчалик аҳоли пунктларининг кўплиги сабабли шаҳарлар ва кўчалар доимий равишда ўз шаклларини ўзгартирмоқда. Мамлакат расмийлари ушбу муаммони Универсал манзиллар тизимини қўллаш орқали ҳал қилдилар — бу бутун аҳоли пунктларига ва уларда жойлашган алоҳида объэктларга манзилларни белгилашга имкон беради. Кўча номлари ва уй рақамлари ўрнига бир қатор ҳарфлар ва рақамлардан фойдаланилади. Белгиланган объэкт қанча кичик бўлса, унинг манзили шунчалик узоқроқ бўлади — у шаҳар, кўчалар ва ниҳоят, маълум бир бино кодларини ўз ичига олади.Мўғулистонда кўчманчи болалар учун махсус мактаб-интернатлар мавжуд, шу туфайли мамлакат аҳолисининг атиги 2 фоизи саводсиз бўлиб қолмоқда. Бу жуда таъсирли кўрсаткич — масалан, Африкада бирон бир мамлакат худди шундай ютуқ билан мақтана олмайди.
Улан-Батор дунёдаги энг совуқ пойтахтдир. У ерда ўртача йиллик ҳарорат бошқа жойлардан пастроқ, қишда эса Москва ёки Хелсинкига қараганда совуқроқ.
Мўғулистон — денгизга ёки океанга чиқиш йўллари билан дунёдаги Қозоғистондан кейин иккинчи ўринда туради.
Мўғулларнинг асосий байрами Тсаган Сар — булар ҳам қадимги йилни ой тақвими бўйича кутиб олишга ҳамда келаётган баҳорни кутиб олишга бағишланган байрамларидир.
Чингизхон жанговар отда тасвирланган дунёдаги энг катта чавандоз ҳайкали пойтахтдан 54 километр узоқликда ўрнатилган. Ёдгорлик шунчалик каттаки, отнинг бошида кузатув майдончаси бор, у ердан ажойиб кўриниш очилади. Ўн метрлик пойдеворни ҳисобга олмаганда, Чинғизхоннинг ҳайкали баландлиги 40 метрни ташкил этади.
Мўғуллар нуқтаи назаридан юлдузларнинг учиши бировнинг ўлими белгисидир,шунинг учун улар юлдуз учган чоғда дуо қилиб пичирлашади.
Мўғулистонда сиз уйда ҳуштак чалишингиз мумкин эмас, чунки маҳаллий эътиқодларга кўра ҳуштак ёвуз руҳларни уйингизга чақиради.
Мўғулистон ҳудуди бўйича дунёда 19-ўринни эгаллайди, аммо шу билан бирга, мамлакатда атиги 2,8 миллион киши бор.
Мўғуллар саёҳатчиларни сут, бир чимдим туз ва илиқ чой билан сийлашга тайёр- булар маҳаллий меҳмондўстлик одатларидир.
Мўғулистонда энг машҳур спорт турларидан бири бу бех деб номланган маҳаллий курашдир. Курашчилар майдонга кўкрагини очиқ қолдирадиган махсус либосларда киришади. Уларнинг сўзларига кўра, бир пайтлар аёл мусобақа ғолиби бўлган ва бундай кийим иштирокчиларнинг эркак эканлигини кафолатлайди.
Мўғулистон ҳар йили «Минг туя» фестивалини ўтказади. Ҳозирги кунда икки ўркачли бақтрия туялари фақат Мўғулистонда ва Хитойнинг бир вилоятида учрайди.
Кизикарли маълумотлар
Мўғул ҳақидаги қизиқарли фактлар