Texnologiya 2 sinif metodik vəsait

4 Tegishli tushunchalar

• 4.1 Paradigma
• 4.2 Algoritm

Ta’riflar

Metodikaning ba’zi ta’riflariga quyidagilar kiradi:

1. ” tahlil intizomda qo’llaniladigan usullar, qoidalar va postulatlar tamoyillari to’g’risida “; [10]
2. “intizom doirasida bo’lgan yoki bo’lishi mumkin bo’lgan yoki qo’llanilgan usullarni muntazam ravishda o’rganish”; [10]
3. “usullarni o’rganish yoki tavsifi”. [11]

Tabiiy fanlarda

Ning bir turi asosidagi metodologiya DNKning ketma-ketligi.

The tabiiy fanlar (masalan, lekin cheklanib qolmasdan, astronomiya, biologiya, kimyo, er haqidagi fanlar va fizika ) orqali metodlarni o’rganishni chizish ilmiy uslub. [12] Bu miqdoriy falsafasi orqali ta’sirlangan yondashuv empiriklik bu bilim beradi (qarang epistemologiya ) faqat to’g’ridan-to’g’ri, tekshiriladigan kuzatishlar orqali olinishi mumkin. Ilmiy uslub dunyoni xarakteristikalar, gipotezalar, bashoratlar va shunga o’xshash usullar orqali kuzatish uchun aniqlangan eng yaxshi amaliyot to’plamini taklif etadi. tajriba. Ushbu metodologiyaning asosiy farq qiluvchi xususiyati shundaki, u bilim yoki dalillarni “to’g’ri” deb isbotlamaydi, aksincha “noto’g’ri” yoki yolg’on narsani isbotlashni maqsad qiladi (qarang qalbakilashtirish ). Buning asosiy toshi nol gipoteza hech qanday aloqasi yo’qligini bildiradi (qarang nedensellik ) kuzatilayotgan narsa o’rtasida. Tadqiqotchining pozitsiyasi aniq va takrorlanadigan jarayonda hujjatlashtirilgan tegishli usullar yoki metodlar orqali o’z farazlarini rad etish uchun qo’llaridan kelganicha harakat qilishdir, shu sababli ular bo’sh gipotezani inkor eta oladigan darajada va shuning uchun mavjud bo’lgan alternativ gipotezani qabul qilishlari kerak. ular kuzatgan narsalar o’rtasidagi munosabatlar. [13]

Ijtimoiy fanlarda

The ijtimoiy fanlar (masalan, lekin cheklanib qolmasdan, antropologiya, sotsiologiya, siyosatshunoslik va psixologiya ) o’zlarining uslublarini o’rganish metodologiyalariga qaraganda kengroq metodologiyadan kelib chiqadi tabiiy fanlar qil. [14]

Tegishli tushunchalar

Metodika bir nechta o’xshash tushunchalarga ega: paradigma, algoritm va usul.

The metodologiya tadqiqotni olib borish usulini belgilaydigan va boshqa narsalar qatori unda qo’llaniladigan usullarni aniqlaydigan umumiy tadqiqot strategiyasidir. Bular usullari, metodikada tavsiflangan ma’lumotlar yig’ish vositalari yoki rejimlarini yoki ba’zida aniq natijani qanday hisoblash kerakligini aniqlang. [15] Metodika muayyan usulda bajarilishi yoki maqsadga erishish uchun jarayonlarning tabiati va turlariga katta e’tibor berilgan bo’lsa ham, aniq usullarni belgilamaydi.

Uslubiyatni o’rganish kerak bo’lganda, bunday jarayonlar a konstruktiv umumiy asos, va shuning uchun sub-jarayonlarga bo’linishi, birlashtirilishi yoki ularning ketma-ketligi o’zgartirilishi mumkin. [16]

Paradigma

A paradigma metodologiyaga o’xshaydi, chunki u ham a konstruktiv asos. Nazariy ishda paradigmalar rivojlanishi metodologiyaning barcha mezonlarini yoki barchasini qondiradi. [17]

Algoritm

An algoritm, paradigma singari, shuningdek, bir turi konstruktiv asos, bu konstruktsiya bir-biriga bog’langan elementlarning jismoniy emas, balki mantiqiy ekanligini anglatadi.

Muayyan natijani hisoblash vositasining har qanday tavsifi har doim usulning tavsifidir va hech qachon metodologiyaning tavsifidir. Shunday qilib foydalanishdan saqlanish juda muhimdir metodologiya uchun sinonim sifatida usul yoki usullar to’plami. Buni qilish uni haqiqatdan uzoqlashtiradi epistemologik degan ma’noni anglatadi va uni protseduraning o’zi, yoki vositalar to’plami yoki uning natijasi bo’lishi kerak bo’lgan vositalar bo’lishiga olib keladi. Metodologiya bu tadqiqotni o’tkazish yoki protsedurani ishlab chiqish uchun loyihalash jarayonidir va o’z-o’zidan ishlarni bajarish vositasi yoki usuli yoki tartibi emas.

Iqtisodchi Jorj M. Frankfurter bu so’zni ta’kidladi usul metodologiya bilan bir-birining o’rnini bosa olmaydi va zamonaviy ilmiy nutqda “metod so’zining o’rnini bosuvchi”. [18] [ to’liq iqtibos kerak ] U metodologiyani sinonim sifatida ishlatishini ta’kidlaydi usul yoki usullar to’plami chalkashliklar va noto’g’ri talqinlarga olib keladi va tadqiqotlarni loyihalashtirishga to’g’ri keladigan tahlillarni buzadi. [18]

Shuningdek qarang

• Paradigma – Alohida tushunchalar yoki fikrlash naqshlari yoki arxetiplar

1. Texnologiya fanini o’qitish metodikasi. Texnologiya ta’limi praktikumi

3. Texnologiya fanini o’qitishda pedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta’lim samaradorligini oshirish .

Fanning maqsad va vazifalari.Mehnat ta„limining didaktik tamoyillari onglilik va faollik. Ilmiylik va tizimlilik. Nazariya va amaliyot birligi. Ta’limtarbiya birligi. Ko’rsatmalilik. Mustahkam va puxta o’zlashtirish. Yosh va individual xususiyatni hisobga olish. Izchillik. Unumli mehnat asosida o’qitish. Mehnat ta’limida o’qitish shakllari Mehnat ta’limida,o’qitish shakllari. Dars (amaliy mashg’ulot). O’quv ishlab chiqarish brigadalari. O’quv sexlari. Usta hunarmandlarga biriktirib qoyish. Ekskursiya, kichik guruhlarga bo„lib o„qitish, yakka tartibda, jamoaviy, aralash o’qitish shakllari. Mehnat ta`limida o’qitish metodlari.An’anaviy (og’zaki, ko’rgazmali, amaliy, muammoli). No’ananaviy o’qitish metodlari. Mehnat ta’limi o’qitish metodikasi fani va uning vazifasi Mehnat ta’limi o’qitish metodikasi fanining mazmuni va fanning oldiga qoyilgan maqsad va vazifalar. “Ta’lim to’g’risidagi” qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “ mehnat ta’limiga oid g’oyalarning aks ettirilishi. Buyuk mutafakkirlarning mehnat ta’limiga oid fikrlari. Maktab o’quv rejasida mehnat ta’limi, fanining qoyilishi, uning tarixiy taraqqiyoti Maktab o’quv rejasining mazmuni. Mehnat ta’limi darslarining o’quv rejadagi o’rni. Maktab o’quv rejasi bilan tanishtirish. O’rta Osiyoda mehnat ta`limining tarkib topishi. Maktab islohotida mehnat ta’limi fanining vazifalari. Mehnat ta’limining mazmuni, yo’nalishlar bo’yicha o’qitishga qoyiladigan talablar. Umumta’lim maktablari 1-9 sinflarda mehnat ta’limi, kasb tanlashga yo’llash mazmuni Dastur mazmuni va uning yo’nalishlari. 5-7 sinflarda umumiy mehnat tayyorgarligi. 8-9 sinf kasbiy tayyorgarlik mazmuni. Akademik litsey va kasbhunar kollej (maktab) larida o’qishni davom ettirish uchun tayyorgarlik. Mehnat ta`limi darslarini rejalashtirish Rejalashtirishning maqsadi va vazifalari. Taqvimiy mavzuli reja. Dars rejasi va uning konspekti. Mehnat ta’limida rejalashtiruvchi hujjatlar. O’quv ustaxonalarida yasaladigan buyumlar royxati.Fanlarning o’zaro bog’lanish jadvali. Mehnat ta’limi o’quv jarayonida ta’lim vositalaridanfoydalanish metodikasi. Ko’rgazmalilik didaktik tamoyillari asosida. Zamonaviy ta’lim vositalarining turlari va tavsifi. Ta’lim vositalarining rivojlanish istiqbollari. Elektron axborot ta’lim resurslaridan foydalanish. Mehnat jarayonining tahlilivadidaktik tushunchalar.Mehnat jarayonining tahlili. Bilim, ko’nikma, malaka, kasb, ixtisoslik; mehnat jarayoni, texnologik jarayon. Mehnat ta’limi darslarida amaliy darslarni tashkil qilish metodikasi.Amaliy darsga tayyorgarlik. Joriy, oraliq va yakuniy yo’riqnomalarni o’tkazish tartibi. Dars jarayonida o’qituvchining vazifasi. Xavfsizlik texnikasi qoidalariga e’tibor. Darsni yakunlash. Xalq hunarmandchiligi texnologiyasinio’qitishni tashkil qilish.Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan materiallarni o’rgatish metodikasi. Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan asbob – uskunalar. Xalq hunarmandchiligi usullarini o’rgatish va buyum tayyorlash. Mehnat ta’limi o’qituvchisining darsga va o’quv yiliga tayyorgarligi.Mehnat ta’limi o’qituvchisining darsga va o’quv yiliga tayyorgarligi. Kasbkorlik sifatlari. Asbob-uskunalarni ishga sozlash. Xom ashyo va namuna tayyorlash. Ko’rgazmali qurollar, texnik vositalar. O’qituvchining shaxsiy fazilatlari. O’quv ustaxonasini tashkil etish va jihozlash. Mehnatni ilmiy tashkil etish. O’qituvchining ish o’rni. O’quvchining ish o’rni. Asbob-uskuna va moslamalar. Sanitariya-gigiena va texnika xavfsizligi talablari. Mehnat ta`limid baholash mezonlari. Mehnat ta’limida, baholash turlari. Mehnat ta`limi darslari jarayonida o’quvchilarni bilim, ko’nikma va malakalarnibaholash mezoni. Baholashni obektivligi va differentsialligi. Mehnat ta’limidarslarida baho turlari (amaliy, nazariy). Baholashda hisobga olinadigan omillar.

Reyting tizimi asosida baholash. Mehnat ta’limida didaktik va tarqatma materiallarni tayyorlash. Didaktik vatarqatma materiallarga qo’yiladigantalablar. Test savollarini tayyorlashga qo’yiladigan talablar. Ko„rgazmali qurollarni tayyorlashga qoyiladigan talablar. Power Point dasturida taqdimot tayyorlash. Mehnat ta’limiga, oid metodik ishlar. Umumiy o’rta ta’lim tizimida mehnat ta`limi fani boyicha metodik xizmatni tashkil qilish va amalga oshirish tizimi. Metodik ishlarni tashkil qilish shakllari, mazmuni. Metodik ishlarni boshqarishtizimi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni tashkil etish. Maktab sharoitida to’garaklar tashkil qilish. Sinflar, maktablar, tumanlararo ko’rgazmalarni tashkil qitish metodikasi. Maktabdan tashqari to’garaklarga olimpiadalariga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazish Mehnat ta’limi dars jarayonida tarbiya. Mehnattarbiya. Iqtisodiy tarbiya. Ekologik tarbiya. Estetik tarbiya. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari: kuzatish; suhbat, pedagogik ekskursiya, maktab hujjatlari va o’quvchilar bajaradigan ishlarni o’rganish, laboratoriya eksperimenti, matematik tadqiqot.

Fanning maqsad va vazifalari. “Texnologiya ta’limi praktikumi” fanini o„zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida:

– duradgorlik va chilangarlik asbob uskunalarini o’rganish, yog’ochga hamdametallarga ishlov berish texnologiyasini o’rganish, duradgorlik va chilangarlikdaishlatiladigan asbob-uskunalar va jihozlar haqida tasavvurga ega bo’lishi, yog’och

va metallarga ishlov berish texnologiyasi, sodda birikmalar va ularning turlari,metallarga sovuq xolda ishlov berish metodlarini tashkil etish;

– chilangarlik ishlari haqida, o’quv ustaxonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari,va chilangarlikda ishlatiladigan asbob – uskunalar hamda moslamalar to’g’risidaumumiy ma’lumotlarni bilishi kerak;

– qo’lda va stanoklarda bajariladigan oddiy ish jarayonlarini amalga oshirishusullaridan, turli buyumlarining asos chizmasini chizish, texnik modellashtirish,havfsizlik texnikasi va mehnat gigienasi qoidalariga rioya qilish, duradgorlik vachilangarlik jihozlaridan to’g’ri foydalana olish;

– simlar va yupqa tunikalarga ishlov berish texnologiyasi, prokat vashtamplash usulida olinadigan materiallarga ishlov berish texnologiyasi to’g’risidako’nikmalariga ega

-qo’lda va stanoklar yordamida turli xil buyumlarni bajara olish, detallariga ishlov berish, sodda konstruktsiyali buyumlar uchun asos va chizmasini chizish, ularni tayyorlash texnologiyalarini bilish, chilangarlik va duradgorlik jihozlarini ishga tayyorlash, metallarga sovuq holda ishlov berish yog’och va metallardan sodda buyumlarni tayyorlash boyicha kompetentsiyalarga ega bo„lishi, sozlash; parchinlash, rezba qirqish turlarini o’rganishi, parmalash va charxlash usullarini, tayyor detallarga termik ishlov texnologiyasi to’g’risida malakaga ega bo’lishlari zarur

Ta‘lim to’g’risidagi va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risidagi Ozbekiston Respublikasi qonunlarida pedagogik texnologiyalarni joriy qilish va ozlashtirish zarurligi kop karra takrorlanadi. Jumladan, Ta‘lim togrisidagi Qonunining 26-moddasida ta‘limni boshqarish boyicha maxsus vakolat berilgan davlat organlarining xuquq doirasiga “ o’qitishning ilg’or shakllari va yangi pedagogik texnologiyalarni, ta’limning texnik va axborot vositalarini o’quv jarayoniga joriy etish” masalasi kiritilgan bolsa, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida esa “ ta’lim berishning ilg’or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o’quvuslubiy majmualarni yaratish va o’quv-tarbiya jarayonini didaktik jihatdan ta’minlash” zarur ekanligi belgilab qoyilgan. Oz-ozidan savol tugiladi: Pedagogik texnologiyalarning ozi nima va u an‘anaviy ta‘lim metodlaridan nimasi bilan farqlanadi? Hozirgi kunda pedagogik adabiyot, ta‘lim muammolariga oid ma‘ruzalar, rasmiy hujjatlarda .Yangi pedagogik texnologiya, Ilgor pedagogik texnologiya, Zamonaviy pedagogik texnologiya’ iboralari keng qollanilmoqda. Ammo Pedagogik texnologiya tushunchasi hali ham bir qolipga tushirilmagan, qomuslarda izohlanganicha yoq, uning mazmunini yagona talqini ishlab chiqilmagan va shuning uchun iboraning bir-biridan farqlanuvchi kopgina ta‘riflari mavjud. Bularning orasida e‘tiborga loyiqrogi YUNESKO ta‘rifidir: “Pedagogik texnologiya – bu ta’lim

shakllarini optimallashtirish masalasini qo’yuvchi, texnik va insoniy imkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish butun jarayonini yaratish, qo’llash va belgilashga sistemali yondashishidir”.
Pedagog oz oldiga qoygan maqsadga erishganligini qanday biladi? Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniq vositalari bolgandagina, pedagog ozining mehnati samarali ekanligiga va tanlagan uslublari maqsadga muvofiqligiga yoki, aksincha, samarasiz ekanligiga ishonch hosil qilishi mumkin. Odatdagi oqitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi. O’quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishda pedagogik texnologiyaniqaysi tomondan tahlil qilmaylik, uning asosi ta‘lim samaradorligini oshirishga, ya’nikam vaqt sarflab, ko’proq sifatli natijaga erishishga qaratilgandir. Qollanadigan pedagogik texnologiya natijasi esa, pedagogning mahoratiga, pedagogik klassifikatsiya turlaridan mohir foydalana olishiga, ilmiy-kasbiy tajribasiga, shaxsiy xususiyat hamda insoniy fazilatlariga bogliqdir. Texnologiya faniga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron axborot-ta‘lim resurslari kata ahamiyatga ega hisoblanadi.