Kitob ma nosi

Bugungi sanada: 3 ta

Kitob haqida matnlar

Bugungi sanada: 3 ta

Bugungi sanada: 2 ta

Bugungi sanada: 8 ta

BUGUN: 13-Mart, 2023-yil. Dushanba

1. Asosiy
2. Yangiliklar
3. Bilasizmi?
4. Kitob haqida bilasizmi?

Kitob haqida bilasizmi?

O’rama kitob. Antik davrlarda kitob uzun papirus varag’ini o’ram-o’ram qilib tayyorlangan (papirus – papirus o’simligidan qilingan qog’oz). Varaqning yon tomonlariga bittadan chiviq mahkamlab qo’yilgan. Kitob o’qilgan sari varaq bir chiviqdan ikkinchisiga o’rab borilgan. Kitobni pergamentga yoza boshlaganlarida varaqlar xuddi daftar kabi tikilgati va muqovalangan (pergament – silliq yupqa teri).

Manuskriptlar (lotincha «qo’l» va «yozaman» so’zlaridan). XV asr o’rtalarigacha kitoblar qog’ozga yoki pergamentga g’oz patlari bilan bcjirim qilib qo’lda yozilgan. Ko’pincha, bular lotin yoki qadimgi yunon tilida bo’lgan. Kitob bosish usuli topilgach, «jonli til» (ya’ni kitobxon gapirgan til)dagi kitoblar paydo bo’ldi.

BILASIZMI?

Hozir kitob qanday yaratiladi. Muallif (olim yozuvchi, shoir) kitob matni – qo’lyozmani yozadi. Qo’lyozma qo’lda, mashinada yoki kompyuterda yozilishi mumkin. Muallif qo’lyozmani nashirga topshiradi. Nashir kitobni chiqarsa bo’ladimi yoki yo’qmi degan masalani hal qiladi. Rassom matnga mos rasmlar (illyusiratsiyalar)ni, kitob muqovasij chizadi, maketni tayyorlaydi. Maket -kitobdagi matn va rasmlarni joy-joyiga qo’yish. Bu ishda u kompyuterdan foydalanishi mumkin. Tayyor maket bosmaxonaga topshiriladi. Kitob bosuvchi ishchi kitob matnini katta varaqlarga bosadi. Ularni varaqlarga qirqib va daftar singari tiki muqovalanadi. Hozirgi bosmaxonalarda har qanday kitobni istalgan miqdorda bosish imkoni bor: bosmaxona dastgohlarida bir soatda millionlab varaqlarni bosish mumkin.

Kitob ma’nosi

Kitob a bir varaq to’plamidan yoki boshqa materiallardan tashkil topgan, qopqoq yoki qopqoq bilan bog’langan va himoyalangan, hajm hosil qiluvchi ish. Bu so’z, lotincha liber, libri dan keladi.

Shunday deb hisoblanadigan kitoblar, kamida 49 bet bo’lishi kerakAks holda, agar sizda 48 tadan kam va beshtadan ko’p bo’lsa, u risola, beshdan kam bo’lsa, bo’shashgan choyshab hisoblanadi.

Tarix davomida kitoblar matbaa ixtirosi tufayli qo’lda yozilgan yoki bo’yalgan varaqlardan bosma nashrga aylantirilgan. Yoxannes gutenberg, taxminan 1440.

Ayni paytda, bundan tashqari, kitobda raqamli formatga o’tishda inqilob yuz bermoqda elektron kitob, yoki ovoz formatiga moslashishda, gap ketganda audiokitoblar ko’rlar uchun.

Kitoblar har qanday mavzu yoki mavzu bilan shug’ullanishi mumkin: fan, adabiyot, badiiy adabiyot, til, tarjimai hol va boshqalar yoki turli xil maqsadlarga ega, shuning uchun o’quv yoki darslik, ma’lumotnoma yoki maslahat, buxgalteriya yoki uslubiy kitob va boshqalar bo’lishi mumkin.

Shu ma’noda, kitob insoniyat uchun nihoyatda muhim ahamiyatga ega, chunki u bilim, e’tiqod va madaniyatni vaqt va makon orqali saqlash va uzatish uchun eng yaxshi vosita hisoblanadi.

O’z navbatida, kitob sifatida uni jildlar yoki jildlar tomonidan nashr etilgan katta hajmli asar deb ham atashadi. Xuddi shunday, asarga bo’linadigan qismlarning har biri, masalan, Muqaddas Kitobda bo’lgani kabi, bir xil hajmda bo’lsa ham, kitob sifatida belgilanishi mumkin.

Kitobning ba’zi qismlari

Kitoblar har xil qismlardan iborat bo’lib, ularning har biri turli xil maqsad va funktsiyalarga ega, ma’lumot beruvchi yoki amaliy yoki bir xil ish doirasida. Ularning ba’zilari, masalan, dekorativ turi, tarqatilishi mumkin, shuning uchun kitoblar har doim ham bir xil qismlarga ega emas.

• Chang ko’ylagi: bu kitobning muqovasini himoya qiladigan qog’oz yoki kartondan o’ralgan narsadir. Hamma kitoblarda ham mavjud emas.
• Muqova: u kitobning tashqi tomonini tashkil etadi, u qopqoq, orqa miya va orqa qopqoq orqali tarqaladi.
• Loin: unda sarlavha, raqam yoki jild, muallif va nashriyot logotipi ma’lumotlari mavjud.
• Siz saqlaysiz: bu muqovalarni kitobning qolgan qismi bilan birlashtirgan varaqlar.
• Odob yoki hurmat varaqlari: bular kitobning boshida va oxirida topilgan bo’sh varaqlar.
• Old qopqoq yoki oldingi sahifa: muqovadan oldin; unda kitobning nomi berilgan.
• Orqa qopqoq: bu odatda bo’sh bo’lgan muqovadan keyingi tekis sahifa.
• Mulk huquqlari yoki kreditlar sahifasi: muqovaning orqa tomonida joylashgan; unda mualliflik huquqi to’g’risidagi ma’lumotlar yoki mualliflik huquqi, nashriyotchi, nashr qilingan sanalari, qayta nashr qilinganligi, qonuniy depozit, asl nomi (tarjimalar uchun), kreditlar va boshqalar.
• Muqova sahifasi: sarlavha va muallifning ismi kabi kitob ma’lumotlari joylashgan joy.
• Sahifa: old va orqa tomonlari bilan varaqlarning har biri raqamlangan.
• Ishning asosiy qismi: asarning o’zi matnini tashkil etadigan varaqlar to’plami. Asar, o’z navbatida, quyidagi qismlarning hammasini yoki ayrimlarini o’z ichiga olishi mumkin: taqdimot, bag’ishlash, epigraf, prolog yoki kirish, indeks, boblar yoki qismlar, bibliografiya, kolofon va epilog.
• Biografiya: Ba’zan muallifning tarjimai holi uchun kitobning bir sahifasidan foydalaniladi.
• Tashqi yeng: asrab qolish uchun ba’zi kitoblarga qo’yiladigan astar.

• Kitob qismlari.
• Muqaddima.

Elektron kitob

Sifatida tanilgan elektron kitob elektron kitob yoki raqamli kitob, raqamli formatda bo’lgan kitob. Shunday qilib, bu kitobning qog’ozdagi elektron versiyasidir, faqat elektron qurilmani o’qish kerak.

Shuningdek, elektron kitobga qarang.