Qarindosh-urug’chilik va begonalik haqida maqollar
Basharam — shajaram. Begona bilan quyon ovlama, Begona — sangi devona. Begona so’z beradi, bo’z bermaydi. Begonaning dang’illama saroyidan Begonaning oti o’zguncha, Bemehr qarindoshdan Besh barmoqning birini tishlasang, bari og’rir. Bir ko’rgan — tanish, Bir tog’a yetti ota o’rniga o’tar. Bir — tug’ishgandan, bir — tutingandan. Boja bojaga bo’z bermaydi, so’z beradi. Boja bojani ko’rsa, ayj olar. Boldiz boldan shirin. Borsang — qarindosh, Bosh yorilsa — bo’rk ichida, Bo’ladan qarindosh bo’lmas. Go’ja tuysang, mayda tuy, Qayga borsang, shunda bor, Do’st safarda bilinar, Yeb-ichganda yot yaxshi, Yetti bojani bir bo’ri yer. Yolg’izlikda yor yaxshi, Yomon qarindoshga yalinguncha, Yordami yo’q qarindoshdan Yot — yeguncha, qarindosh — o’lguncha. Yot yoqadan olar, Yot otgan toshdan jigar otgan uvada qattiq tegar. Yot seni yotqizar, Yot uyida yotiq bo’l. Yotga yalinguncha, Yotga yaqinlashma, Yotdan yomon kelmasin, Yotniki yondan o’tar, Yotning yonida yog’i yo’q. Yog’ yeganda yot yaxshi, Yog’ochning ponasi o’zidan. Jar yo’l bo’lmas, Jigar — jigar, digar — digar. Jiyan eshikdan kirsa, Jon tortmasa, qon tortar. Jon qarindosh mol qarindosh emas. Joni boshqaning tani boshqa. Inisi borning irisi bor. It qilig’ini egasi bilar, Kasal oshdan, Kelsa xotin urug’i, Kelsa erning urug’i, Kishining bolasiga kishmish bersang ham turmas. Kuzgi oftobga qizingni qo’y, Manglayingga uradigan toshing ham o’zingdan bo’lsin. Ovsin-ajin yig’ilsa, Ovsinim — ajinim, Ovsinlar inoq bo’lsa, Oziqli ot horimas, Oltmish kulon ot bo’lmas, Onangni kaftingda tutsang, Onangni sirtda saqlasang, Ota-bola — bir bog’, Ota-bola urishar, Ota — xazina, aka-uka — tayanch, Otadoshim, otga min, Otangni sog’insang, tog’angni ko’r. Otga ayil botganin Og’a-inining ozganin Oshnachilik — bir yilchilik, Og’a-ini arazli bo’lsa ham, Sigirning shoxiga ursang, Sigirning shoxiga ursang, tuyog’i zirqirar. Sopol chinni bo’lmas, Terak tomiriga tayanar, Tirnoqni etdan ayirib bo’lmas. Tol yog’och madang bo’lmas, Tutingan tug’ishgandek bo’lmas. Tutuni boshqaning to’shagi boshqa. Tuxumi birning bari bir. Tuqqan jigarning ozori bor, bezori yo’q. Tuqqan tuqqan bilan topishar, Yotga balo yopishar. Tug’ishgan omonlikda emas, Tug’ishmagan topishmas. Tug’ishmaganning tubi tosh. To’ng ayirgan moy yer, To’yar oshni ko’z taniydi, Uzoqdagi onadan Uyi boshqa — mungi boshqa. Uyi boshqa g’am bilmas, Umringdan uch kun qolsa ot ol, Urishganing o’z og’ayning bo’lsin. Urug’-aymog’im — quyuq qaymog’im. Xeshlik — xushlik. Xolam bildi — onam bildi. Xotin olma, qayin ol, Xotin olmoq eshak savdosi emas. Xotin qarindoshi — ilon boshi, Sherikchilik — bir yilchilik, Chiqqan qizdan Eli boshqa el bo’lmas, Enasi tepgan qulunning eti og’rimas. Erga berdim — emgak oldim. Eshikli bo’lding — beshikli bo’lding. Yaxshi yerga bersang qizni, Yaxshi odam yot bo’lmas. Yaqin qiz — o’g’il hisobi, Yaqindagi tishlashar, Yaqinlikning belgisi — Uzoqlikning belgisi — O’gay ota non bermas, O’gay ota o’kirar, O’gayning oti qursin, O’z gavroning o’zingga qattiq tegmas. O’z tovug’im chaqirsa, O’z uyini yoritmagan chiroq O’z yuragingga sig’magan sir, O’z — o’lguncha, yot — yeguncha. O’zga o’zingdek bo’lmas, O’zimdan chiqqan baloga, O’zing tug’may ul (o’g’il) bo’lmas, O’zingdan o’tganni o’zaging bilar. O’zingni yomonlasang, O’zingniki o’zagingni uzar. O’zingning otingga chiq, O’ng qo’lim, so’l qo’lim, Qayirsam — etagim, Qaynim — qaymoq yog’im, Qayning kelsa, ketmon chop, Qaynog’a qayin bo’lar, Qaynsingil — yarim kundosh. Qayinsingil — yarim qaynona, Qarindoshdan qarz olma, Qarindoshdan qorishgan afzal. Qarindoshim — qora qozonim, Qarindoshimda bo’lguncha, chirog’donimda bo’lsin. Qarindoshing kelsa-kelsin, Qarindoshing o’lsa-o’lsin, Qarindoshing qarindosh emas, Qarindoshingga qarz berma, Qarindoshingni yomonlab, O’z otingni yomonlab, Qarindoshingni oshga chaqir, choshga chaqirma. Qarindoshini siylagan xoli qolmas, Qarindoshli qarimas. Qarindoshniki qorong’u kunda belgili. Qarindoshning tovushi qorong’ida belgili. Qiz ammaga o’xshar, Qizli uy qudasiz bo’lmas. Qilday tomir bo’lsa, tuqqaniga tortar. Qovunning yomoni — po’la, Qozilashgan qarindosh bo’lmas. Qozonga qaragan qarindosh emas, Qozoni boshqaning qayg’usi boshqa. Qon yig’laganda qarindosh, Qon qarindosh — jon qarindosh. Qorong’ida qichqirsang, Quda-andalik joyingdan Quda bo’lguncha, ko’p sinash, Quda-andaning moli bir. Quda bo’lding — judo bo’lding. Quda bo’lmoq — qiyin, Quda bo’lsang, qui bo’lsa ham, siyla. Qudamning qudasi — yumurtaning sho’rvasi. Qudang qui bo’lsa, quldek bo’l. Qudachilik — mingyilchilik. Qo’yindan to’kilsa, qo’njiga. Hayvonotda bo’ta soz, Har kim har nima deydi,Qarindosh-urug’chilik va begonalik haqida maqollar
DO`STLARGA ULASHING:
Ovlasang ham, yoningga boylama.
O’zingning kulbayi vayronang yaxshi.
Ovuldoshingning toyi o’zsin.
Mehr bilgan yot yaxshi.
Ikki ko’rgan — oshna,
Uch ko’rgan — qarindosh.
Bormasang — begona.
Qo’l sinsa — yeng ichida.
Qaynotangning tishi yo’q.
Qaynonangning ishi yo’q.
Og’a-ini — kulfatda.
Qayg’u kunda — qarindosh.
Munglashganda — qarindosh.
Qora qozoningga yalin.
Yetti yot begona yaxshi.
It — etakdan.
G’am-kuifatga botqizar.
Yon-veringga yalin.
Eling bilan yovlashma.
O’zingdan yomon chiqmasin.
O’zingniki — jondan.
Qon yutganda — qarindosh.
Begona — el.
Yetti bo’ri teshikdan kirar.
Jiyan qilig’ini — tog’asi.
Davo — qarindoshdan.
Topiladi yo’rig’i.
Bo’lar yurak burug’i.
Yozgi oftobga keliningni qo’y.
Ajina bazmi qurilar.
Ko’rganda kelar g’ijinim.
Og’a-inilar chinoq bo’lmas.
Qarindoshli qarimas.
Tug’ishganing yot bo’lmas.
Singlingni boshingda tut.
Singlingni kaftda saqla.
Biri — gul, biri — bog’bon.
Og’a-ini yuhshar.
Do’st esa — har ikkovi.
Otasi boshqa, otdan tush.
Egar bilmas, ot bilar.
O’zlari emas, yot bilar.
Qudachilik — ming yilchilik.
G’arazli bo’lmas.
Sug’urning tanasi titrar.
Singan qo’lning og’irligi bo’yinga tushar.
Begona — ini.
Odam — tug’ishganlariga.
Begona dadang bo’lmas.
Yomonlikda bilinar.
Qarindosh ayirgan loy yer.
Oshnani — ko’ngil.
Yaqindagi qaynona yaxshi.
Tanasi boshqa — dard.
Bir kun qolsa — xotin.
Borar joyga tayin ol.
Er qarindoshi — savat boshi.
Qudachilik — ming yilchilik.
Ota uyidagi supurgi ham qo’rqar.
Etakni kessang yeng bo’lmas.
Silay-silay sulton qilar.
Yomon yerga bersang qizni,
Ura-ura ulton qilar.
Yaqin erintirar,
Uzoq chopintirar.
Uzoq qiz — o’lik hisobi.
Uzoqdagi kishnashar.
Kelib-ketib turgani.
Sira kelmay yurgani.
Non bersa ham, jon bermas.
Yuragidan bo’kirar.
Saksovulning o’ti qursin.
Qayga qarab qichqiray.
O’zganikida mash’al bo’lmas.
O’zganing yuragiga sig’mas.
Yot — yaqiningdek.
Qayga boray da’voga.
Sotib olmay qui bo’lmas.
Yotning mehri ketar.
O’zganikidan tush.
Ikkovi ham o’z qo’lim.
Shimarsam — yengim.
Qaynsinglim — yurak dog’im.
Qayrilmasa, mayrilsin.
Qaynini mayin bo’lar.
Qaynegachi — butun qaynona.
Qarindoshga qiz berma.
Urug’im — unli chuvolim.
Bo’z xaltasi kelmasin.
Qadrdoning o’lmasin.
Kasbdoshing — qarindosh.
Bersang so’rama.
Qaydan tuqqan topasan.
Qaydan tulpor toparsan.
To’rkunini siylagan to’rga o’tmas.
O’g’il — tog’aga.
Xotinning yomoni — bo’la.
Qarashgan — qarindosh.
Yog’ yalaganda yot yaxshi.
Qarindosh tovush berar.
Qulunli biyangni ayama.
Quda bo’lgach, ko’p siylash.
Judo bo’lmoq — oson.
Odamzotda boja soz.
Qiz otasi bir nima deydi.
Qarindosh-urug’chilik va begonalik haqida maqollar