Tirnoqlar tananing biomarkerlariga o’xshaydi. Tirnoqlarning sinishi sababi tirnoqlarga ta’sir qiladigan ekologik omillar bo’lishi mumkin. Biroq, shifokor tomonidan tekshiruvlar va testlar natijasida tanada aniqlangan ba’zi tibbiy holatlar ham tirnoqlarning sinishi sabablaridan bo’lishi mumkin. Tirnoqlarning sinishiga olib keladigan ba’zi omillarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Suv va namlikka haddan tashqari ta’sir qilish:  Tirnoqlaringiz ho’l bo’lganda yumshaydi va quriganida qattiqlashadi. Juda ko’p suv ta’sirida yumshab ketadigan tirnoqlaringiz bu o’zgarish qarshisida mo’rt bo’lib qoladi. Bu ta’sir yanada jiddiyroq bo’lishi mumkin, ayniqsa yuvish vositalaridan foydalansangiz.
• Katta yosh:  Yoshning kattalashishi bilan tirnoqlarga yetarli darajada vitamin va minerallar kelishi sekinlashadi, natijada oyoq tirnoqlari qalinlashadi va yorilib ketadi, qo’ldagi tirnoqlar esa ingichka va nimjon bo’ladi. Bu tirnoqlarning osongina sinishiga olib kelishi mumkin.
• Reyno sindromi:  stress, sovuq va issiq havo kabi omillar natijasida tananing ba’zi qismlari, masalan, barmoqlar va oyoq barmoqlarining tirnoqlari sovuqligi bilan tavsiflanadi. Reyno sindromida vazospazm kuzatiladi, bu holat teridagi kapillyarlarning torayishi bilan tavsiflanadi. Vazospazm mavjud bo’lganda, qon kapillyarlariga yetarli qon oqimi kelmaydi. Tirnoq sog’lig’i uchun zarur bo’lgan ozuqa moddalari, vitaminlar va minerallar qon bilan ta’minlanmaganligi sababli, qon oqimining yetarli emasligi tirnoqlarning mo’rtlashishiga olib kelishi mumkin.

Ayollarda Reyno sindromi erkaklarnikiga qaraganda ko’proq uchraydi.

• Qalqonsimon bezning past darajalari (gipertiroidizm) – qalqonsimon bez gormoni yetarli darajada ishlab chiqarilmaganda metabolizmning sekinlashishiga olib keladigan holat. Gipetiroidizm belgilaridan biri mo’rt tirnoq bo’lishi mumkin. Gipitiroidizm sekinlashgan metabolizm natijasida tirnoqlarga ozuqa moddalarini tashish va energiya ishlab chiqarish kabi jarayonlarni buzadi. Bu sekin o’sadigan va mo’rt tirnoqlarga olib kelishi mumkin. Qalqonsimon bez terlashni ham nazorat qiladi. Yearlicha faol bo’lmaganda, kamroq ter ishlab chiqariladi. Tabiiy namlantirish bo’lmay ter sekretsiyasi kamaysa, tirnoqlarning qurib qolishi va mo’rt bo’lishi ehtimoli ancha yuqori bo’ladi.

Gipetiroidizmning umumiy belgilari charchoq hissi, vazn ortishi va titroq holatlarini o’z ichiga oladi. Gipetiroidizmni davolashning asosiy usuli bu gormonlarni almashtirish kabi davolash usuli hisoblanadi. Bu shuni anglatadiki, davolanish uchun zarur bo’lgan garmon dorilar bilan olinadi va davolanadi. Agar sizda bunday belgilar mavjud bo’lsa, shifokor nazoratiga borish tavsiya etiladi.

• Anemiya (ksmqonlik):  kam gemoglobinli deb ham atalishi mumkin bo’lgan kamqonlik, sog’lom qizil qon hujayralari miqdori yetarli bo’lmaganda yuzaga keladigan holat. Qizil qon hujayralari kislorodni to’qimalarga tashish uchun javobgardir. Anemiya holatida to’qimalar yetarli darajada kislorod olmaydi. Bu holatda inson o’zini charchagan va zaif his qilishi mumkin. Tirnoqlarning mo’rtlashishi ham anemiya belgilaridan biri bo’lishi mumkin. Chunki tirnoq to’qimalariga boradigan kislorod miqdori kamayishi bilan tirnoqning sog’lom o’sishi uchun to’qimalarda ishlab chiqarilgan energiya miqdori kamayadi.

Anemiyaning eng keng tarqalgan sababi qonda temirning yetarli emasligi. Ratsiondan yetarli miqdorda temir ololmasligi yoki ichaklarda temirning so’rilishiga to’sqinlik qiladigan holatning mavjudligi anemiyaga olib kelishi mumkin. Ammo bu oddiy sabablar. Turli sabablarga ko’ra yuzaga keladigan anemiyaning ko’plab turlari mavjud. Anemiya vaqtinchalik yoki uzoq davom etishi mumkin. Og’ir darajasi anemiya turiga va insonning turmush tarziga qarab ham farq qiladi. Anemiya sababiga qarab, davolash qo’shimchalarni qabul qilishdan tortib, boshqa tibbiy muolajalargacha o’zgaradi. Siz sog’lom va to’g’ri ovqatlanish bilan anemiyaning ayrim turlarini oldini olishingiz mumkin.

• Saratonni davolash:  Tirnoqlarning mo’rtligi kimyoterapiya kabi saratonni davolashning ayrim usullarining yon ta’siri bo’lishi mumkin. Kimyoterapiyadan keyin quruq teri va mo’rt tirnoqlar tez-tez uchraydi.
• Noto’g’ri ovqatlanish:  mo’rt tirnoqlar ba’zida noto’g’ri ovqatlanish natijasida paydo bo’lishi mumkin. Bu sizning tanangizga kerak bo’lgan vitamin va minerallarni etarli darajada olmaganingizni anglatishi mumkin.  Ta’kidlanishicha, biotin, B vitaminlari majmuasi tirnoq salomatligi uchun zarurdir. Biotinning yetarli emasligi yoki pastligi tirnoqga salbiy ta’sir qiladi, shuning uchun mo’rt tirnoqlar mo’rtlashishi mumkin.

Tirnoqlarni uy sharotida davolash

Sog’lom tirnoqlarga ega bo’lish uchun uyda parvarish qilish bo’yicha ba’zi strategiyalar mavjud:

• Tirnoqlarni suvga ta’sirini minimallashtirish.
• Yetarlicha suv iste’mol qilinishi lozim.
• Ovqatlanish ratsioniga e’tibor berishi lozim.
• Asetonsiz tirnoqlarni tozalash vositalaridan foydalanishni afzal ko’ring.
• Soxta, gel yoki akril tirnoqlardan foydalanmang.
• Tirnoq bo’yoqlaridan foydalanishni cheklash.
• Tirnoq losonidan foydalanish.
• Qo’l dezinfektsiyalash vositasini haddan tashqari ko’p foydalanmaslik.
• Tozalash vositalarini qo’lqop bilan ishlatish.
• Shampun va dush gelini tanlashda ehtiyot bo’lish.

Agar siz ushbu odatlarga ega bo’lishingizga qaramay, tirnoqning sinishi muammosiga duch kelsangiz, muammo tirnoqning ta’sirida emas, balki tanadagi ba’zi kamchiliklarda bo’lishi mumkin. Bunday holda, vitamin va minerallarning yetishmasligi tufayli tirnoqlar sinishi mumkin.

Qaysi vitamin yetishmasligi tirnoqlarning sinishiga olib keladi?

«Tirnoqlarning sinishi qaysi vitamin etishmasligidan kelib chiqadi?» Savolga bitta javob yo’q. Ba’zi vitaminlar tirnoqlarni mustahkamlashga yordam bersa, ba’zi vitaminlar tirnoqlarni kerakli namlik bilan ta’minlaydi va ularning qurib qolishiga yo’l qo’ymaydi. Bundan tashqari, organizmda yetishmayotgan vitamin kerakli tekshiruvlar bilan aniqlansa, kerakli natijalarga erishish mumkin.

Tirnoqlarning sinishi B kompleks vitaminlari, ayniqsa biotin yetishmovchiligida ko’rish mumkin. H vitamini va B7 vitamini sifatida ham tanilgan biotin suvda eriydi va tanada saqlanmaydi. Shuning uchun ushbu turdagi vitaminni har kuni oziq-ovqat orqali olish kerak. Uni tuxum va dukkakli mahsulotlarda topish mumkin. Biotin tirnoqlarni mustahkamlashga yordam beradi. Boshqa tomondan, nosog’lom tirnoqlar biotindan tashqari ba’zi vitaminlar va minerallarning yetishmasligida paydo bo’lishi mumkin.

Kaltsiy qo’shimchasi bilan tirnoqlarning qurishi, foliy kislotasi va vitamin C qo’shilishi bilan tirnoqlarning shakllanishi (tirnoq chetidan chiqadigan teri tasmasi) va omega-3 ni qabul qilish bilan tirnoqlarning yorilishining oldini olishingiz mumkin. Vitamin yoki mineral qo’shimchani qabul qilishdan oldin, bu siz uchun to’g’ri ekanligiga ishonch hosil qilish uchun har doim shifokoringiz bilan maslahatlashing.

Ovqatlanish ratsionda protein yetishmasligi tufayli tirnoqlar ham mo’rt bo’lishi mumkin.

Tirnoqlar sizga tanangizning salomatligi haqida xabar berishi mumkin. Tirnoqlar qurib ketishi, yorilishi va/yoki sinishi kabi holatlar bo’lishi mumkin. Har bir holat boshqa kasallikning alomati bo’lishi mumkin.