Gepatit A nima, belgilari va sabablari

Gepatit A virusi nima?

Gepatit A virusi RNK virusining bir turi bo’lib jigarga ta’sir qiladi. Bu jigar infektsiyasini va sariqlikni keltirib chiqaradi. Ushbu virusdan himoyalanish uchun gigienaga qa’tiy rioya qilish lozim.

Gepatit A kasalligi nima?

Gepatit A – xuddi shu nomdagi virusning inson tanasiga kirishi natijasida yuzaga keladigan kasallik. Jigarda yallig’lanish paydo bo’ladi. Tozalikka rioya qilinmagan joylarda oziq-ovqat va ichimliklar iste’mol qiladigan odamlarga yuqishi mumkin. Natijada turli alomatlar paydo bo’ladi. Bu alomatlar asosan yengil bo’lsa-da, ba’zida ular jiddiy jigar muammolari va o’limga olib kelishi mumkin.

Gepatit A kasalligi belgilarini ko’rsatadigan odamlar infektsiya bo’yicha mutaxassisga murojaat qilish orqali tekshiriladi. Klinik topilmalar va qon tekshiruvi natijasida aniq tashxis qo’yish mumkin. Muayyan vaqtdan keyin alomatlar o’z-o’zidan yo’qoladi. Kasallikni davolash mumkin emas. Biroq, odamni bezovta qiladigan alomatlar turli dori vositalari bilan yo’q qilinadi va kasallik yengil tarzda o’tadi.

Gepatit A yuqish yo’llari qanday?

Gepatit A – asosan gepatit A virusi bilan kasallangan odamlarning shaxsiy buyumlaridan foydalanish orqali yuqadigan kasallik. Shuning uchun tozalik va gigienaga katta e’tibor berish kerak. Gepatit A kasalligining yuqish yo’llari quyidagilardan iborat:

• Gepatit A bilan kasallangan odamlar bilan bevosita aloqada bo’lganda,
• Gepatit A bilan kasallanganlarning shaxsiy buyumlari (sochiq, ko’zoynak, kiyim kabi) bilan foydalanganda,
• Nopok va xlorsiz suzish havzalaridan foydalanishda,
• Ovqatlarni yaxshi pishirilmagan holatda iste’mol qilish orqali,
• Oqova suvni tozalanmasdan ichish tufayli,
• Meva va sabzavotlarni yaxshilab yuvmasdan iste’mol qilish,

Gepatit A ning belgilari qanday?

Gepatit A kasalligi bolalarda ko’p alomatlarga olib kelmasada, kattalarda jiddiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Boshqa hech qanday kasallik bo’lmagan sog’lom va katta yoshli odamlarda bu kasallik yengil alomatlar kuzatiladi. Biroq, kasallik belgilari qo’shimcha kasalligi mavjud odamlarda jiddiyroq o’tadi. Gepatit A kasalligining belgilari quyidagilardan iborat:

• Charchoq,
• Zaiflik,
• Tanadagi og’riqlar,
• Qizib ketish,
• Anoreksiya,
• Tez vazn yo’qotish,
• Diareya,
• Oshqozon buzilishi,
• Ko’ngil aynishi,
• Qusish,
• Ko’zlar va terining sarg’ayishi.
• Siydik quyuq rangga kirishi.
• Axlat oq rangga ega.

Gepatit A da kimlar yuqori xavf ostida?

Gepatit A kasalligining alomatlari odatda yengil bo’lsada, kasallik ba’zi xavf guruhidagi bemorlarda yomon natijalarga olib kelishi mumkin. Yuqori xavf guruhiga quyidagilar kiradi:

• Jigar kasalligi bo’lganlar,
• Gepatit B, gepatit C yoki gepatit D bilan kasallanganlar,
• Immun tizimi zaiflashgan bemorlarda,
• Saraton kasalliklarida,
• Organ transplantatsiyasini kutayotgan odamlar,
• OITS bilan kasallanganlar,,
• Yuqumli kasalliklar yoki intensiv terapiya bo’limlarida ishlaydigan tibbiyot xodimlari,
• Laboratoriya xodimlari,
• Giyohvandlar.

Gepatit A vaktsinasi

Gepatit A vaktsinasi odamlarni gepatit A virusidan himoya qiladi. Bu davolovchi vaktsina emas. Shu sababli, kasallik yuqtirilgandan keyin bun vaksinani olish befoyda. Ammo, agar u kasallikni yuqtirishdan oldin amalga oshirilsa, u Gepatit A virusidan himoya qiladi. Mamlakatimizda gepatit A ga qarshi emlash bolalik davrida qo’llaniladigan muntazam emlashlar guruhiga kiritilgan. Qon tekshiruvidan keyin hech qachon gepatit A ga qarshi emlanmagan odamlar ushbu emlanishlari mumkin. Biroq, agar siz ilgari Gepatit A ga qarshi emlangan bo’lsangiz yoki kasallikka ushbu kasallikka chalingan bo’lsangiz, qayta emlash shart emas. Homilador ayollar homiladorlik davrida emlanmasligi kerak.

Gepatit A vaktsinasi qachon beriladi?

Gepatit A ga qarshi emlash uchun yosh chegarasi yo’q. Mamlakatimizda chaqaloqlik davrida qo’llaniladigan  muntazam emlash taqvimiga kiritilgan  . Tug’ilgandan keyin o’n sakkizinchi oydan boshlab qilish mumkin. Ushbu vaktsina 2 dozada, turli vaqtlarda qo’llaniladi. Uni chaqaloqlarda qilingan boshqa vaktsinalar bilan birgalikda qo’llashning zarari yo’q. Mushak ichiga yuboriladigan gepatit A vaktsinasi odatda qo’l sohasiga qo’llaniladi. Vaktsinadan o’n besh kun o’tgach, organizmda antikorlar ishlab chiqariladi va emlashning himoya ta’siri boshlanadi.

Kattalar ham gepatit A vaktsinasini olishlari mumkin. Biroq, gepatit A virusiga qarshi immunitetga ega bo’lgan odamlar uchun ushbu vaktsinani olish shart emas. Chunki bu odamlar allaqachon gepatit A virusidan himoyalangan. Shu sababli, gepatit A vaktsinasini olishni o’ylayotgan kattalar birinchi navbatda qon testini o’tkazish orqali immunitet holatini tekshirishlari kerak. Homiladorlik davrida majburiy bo’lmasa, homilador ayollar ushbu vaktsinani olmasliklari kerak.