Ichki qon ketish belgilari va sabablari

Ichki qon ketish nima?

Ichki qon ketish – bu turli sabablarga ko’ra tanada paydo bo’ladigan qon ketishining bir turi. Bu qon tomirlari yoki organlarning shikastlanishi tufayli paydo bo’lishi mumkin. Qorin va ko’krak bo’shlig’i, ovqat hazm qilish tizimi, bosh va bo’g’imlar kabi joylarda kuzatiladi. Bu yengil, o’rtacha yoki og’ir ko’rinishda bo’lishi mumkin.  Ushbu holat hech qanday alomatlarsiz paydo bo’lishi ham mumkin. Ko’p qon yo’qotish tufayli tana zaiflashgani sababli, odam o’zini holsiz his qilishi mumkin. Bu vaziyatda birinchi yordam  ko’rsatilishi shart.

Ichki qon ketishining belgilari

Ichki qon ketish belgilarini to’g’ri baholash qisqa vaqt ichida tibbiy yordam ko’rsatish imkonini beradi. Oshqozon kasalligi,  gastrit , qon aylanishning buzilishi, travma tufayli yuzaga kelishi mumkin bo’lgan ichki qonashning turli belgilari mavjud. Ichki qon ketish tananing turli qismlarida ham kuzatilishi mumkin. Simptomlar qon ketishining ko’rinadigan joyiga qarab farq qilishi mumkin. Ba’zi belgilar ko’pchilikning e’tiborini tortsada, boshqalari e’tibordan chetda qolishi mumkin. To’satdan paydo bo’lgan alomatlardan aniqlash va tezda shifokorga murojaat qilish muhimdir. Ichki qon ketishining belgilari quyidagilardan iborat:

Bosh sohasidagi ichki qon ketishining belgilari:

• Bosh aylanishi,
• Zaiflik,
• Uyqusizlik,
• Qo’llar va oyoqlarda chalkashish holati.
• Yutish qiyinligi,
• Ko’rish va eshitish qobiliyatining buzilishi
• Muvozanatni yo’qotish,
• Gapirish va tushunishda qiyinchilik
• Yozish qiyinchiliklari,
• Shok holati.
• Yurak bosimining pasayishi,
• Xotirani yo’qotish,

Ko’krak yoki qorin bo’shlig’ida ichki qon ketishining belgilari:

• Bosh aylanishi,
• Qorin og’rig’i,
• Nafas qisilishi,
• Bosh aylanishi,
• Qorin bo’shlig’ida yoki kindik atrofida ko’karishlar,
• Ko’ngil aynishi, qusish,
• Qonli siydik,
• Qonli diareya,
• Quloq, burun, og’iz yoki anusdan qon ketish
• Shok holati,
• Gipotenziya (qon tomirlari, kovak aʼzolar yoki organizm boʻshliqlarida gidrostatik bosimning past boʻlishi)

Mushak yoki bo’g’im hududida ichki qon ketish belgilari:

• Bo’g’imlarda shish,
• Harakatning pasayishi,
• Qo’shmcha og’riqlar,
• Yurak bosimi past bo’lishi,
• Teridagi qizil dog’lar,
• Mushak og’rig’i.

Ichki qon ketish necha soatdan keyin aniq bo’ladi?

Ichki qon ketish – bu darhol davolanishni talab qiladigan holat hisoblanadi. Qon ketish sodir bo’lganda, qisqa vaqt ichida yengil alomatlar paydo bo’la boshlaydi. Qon ketish darajasiga, u joylashgan hududga, odamning surunkali kasalligiga yoki qon tomir tuzilishiga qarab, alomatlarning davomiyligi o’zgarishi mumkin. Ba’zi odamlarda simptomlar asta-sekin kuchayadi, boshqalarda esa bu davr tezroq bo’lishi mumkin. Ichki qon ketishining necha soat davomida aniq bo’lishini aniq javob berish qiyin. Biroq, hatto eng kichik alomat ham jiddiy qabul qilinishi va sog’liqni saqlash muassasasiga murojaat qilish kerak.

Ichki qon ketishi qanday aniqlanadi?

Ichki qon ketishiga tashxis qo’yish qiyin bo’lishi mumkin. Qon ketishi tananing ichida bo’lgani uchun uni oddiy ko’z bilan ko’rish mumkin emas. Ba’zi hollarda u jiddiy alomatlarsiz rivojlanishi mumkin. Shuning uchun, ichki qon ketishiga olib kelishi mumkin bo’lgan har qanday vaziyatga duch kelganingizda, hatto eng kichik alomatni ham jiddiy qabul qilishingiz kerak bo’ladi. Sog’liqni saqlash muassasalarining shoshilinch klinikalariga qon ketishiga shubha bilan murojaat qilgan shaxslar tashxis qo’yish uchun imkon qadar tezroq tibbiy ko’rikdan o’tkaziladi. Avvalo, shifokor tomonidan fizik tekshiruv o’tkaziladi. Bemorning holatini kasallik tarixini o’rganish orqali baholash mumkin. Bundan tashqari , kompyuter tomografiyasi (KT) va magnit-rezonans tomografiya (MRI) kabi diagnostika usullari, qon ketishining miqdori va qayerdaligini aniq ko’rsatishi mumkin. Qon va siydik tekshiruvi ham tashxis qo’yish uchun foydali bo’lishi mumkin. Ushbu usullar bilan ichki qon ketishi sodir bo’lgan tomirni aniqlagandan so’ng, tomir ichiga ko’rish usuli bo’lgan angiografiya bilan batafsilroq tekshirish mumkin. Elektrokardiografiya (EKG) usuli tufayli yurakning shikastlanishi va qon oqimini nazorat qilish mumkin.

Ichki qon ketishiga nima sabab bo’ladi?

Ichki qon ketish qon tomirlari devorining shikastlanishi natijasida paydo bo’lishi mumkin. Kichik qon ketishlarda tomir devorlari lahta qon hosil qilish orqali o’zlarini davolashlari mumkin. Ammo katta qon ketishlarda qon tomirlardan tana bo’shlig’iga to’planadi, chunki qon hujayralari tomirlarda tiqin hosil qila olmaydi. Shuning uchun qon ketish paydo bo’ladi. Tomir devorlariga zarar yetkazadigan yoki ularni yupqalashga olib keladigan ko’plab sabablar bo’lishi mumkin. Shikastlanish, travma, zarba, ba’zi surunkali kasalliklar, qon ketishining buzilishi ichki qon ketishiga olib kelishi mumkin. Ichki qon ketishining sabablari quyidagilardan iborat:

• Uydagi baxtsiz hodisalar,
• Avtohalokatlar,
• Quroldan olgan jarohati,
• Portlashlar,
• Tomirlarda qon ivishi,
• Suyak sinishi,
• Operatsiya,
• Ektopik homiladorlik (bachadondan tashqaridagi homila)
• Uzoq muddatli yuqori qon bosimi,
• Qonni suyultiruvchi vositalardan me’yordan ortiq foydalanish,
• Kortizon, antibiotiklar, antidepressantlardan me’yordan ortiq foydalanish,
• Koagulyatsiyaning genetik buzilishi (masalan, Von Villebrand kasalligi, gemofiliya),
• Nazorat qilinmagan diabet (qandli diabet),
• Haddan tashqari chekish, spirtli ichimliklarni iste’mol qilish,
• Giyohvand moddalarni iste’mol qilish,
• Insult, insult, yurak xuruji,
• Jigar, buyrak, taloq kasalliklari, siroz,
• Gemorroy,
• Anevrizmalar (qon tomirlarining shishishi),
• Saraton,
• infektsiyalar,
• Gastrit, oshqozon yarasi, kabi oshqozon-ichak kasalliklari.

Qorin bo’shlig’ida ichki qon ketishini qanday davolash mumkin?

Qorin bo’shlig’ida ichki qon ketishini davolash qon ketishining hajmiga, uning joylashgan joyiga va bemorning umumiy holatiga qarab farq qilishi mumkin. O’z-o’zidan tiklanish hech qanday tibbiy aralashuvga muhtoj bo’lmasdan Yengil qon ketishida kuzatilishi mumkin. Qon tomirlari lahtalar hosil qilishi va shikastlangan joyni tiklashi mumkin. Atrofdagi to’qimalar venadan oqayotgan qonni vaqt o’tishi bilan o’zlashtiradi. Bemorga faqat dam olish va suyuqlik iste’mol qilish tavsiya etilishi mumkin.

Ichki qon ketish kuchli bo’lsa, darhol tibbiy yordam ko’rsatilishi lozim. Koagulyatsiyani ta’minlaydigan birikmalar, K vitamini, yangi muzlatilgan plazma, qon yoki trombotsitlar bemorga tomir orqali berilishi mumkin. Qon ketishi nazoratga olingandan so’ng, ichki qon ketishiga sabab bo’lgan holat aniqlanadi. Asosiy sabab yo’q qilinadi. Qon tomirlari yoki organ to’qimalari jarrohlik operatsiyasi bilan tiklanishi mumkin. Bundan tashqari, operatsiya vaqtida tanadan ortiqcha qonni olib tashlash mumkin. Qorin bo’shlig’ida ichki qon ketishini davolash uchun laparotomiya usuli qo’llanilishi mumkin. Ushbu usulda qorin bo’shlig’ida katta kesma qilinadi va qon ketish joyini tekshiriladi. Qon oqayotgan tomirlarni issiqlik usuli bilan tikish yoki yoqish mumkin. Shunday qilib, sizib chiqadigan joylarning yopilishini ta’minlanadi.

Ichki qon ketishi tufayli yuzaga kelishi mumkin bo’lgan sharoitlar qanday?

Qisqa vaqt ichida aniqlash va davolash mumkin bo’lmagan ichki qon ketish turli xil asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Simptomlarga e’tibor berish va hayotga xavf tug’diradigan noxush vaziyatdan qochish uchun darhol tibbiy yordamga murojaat qilish lozim. Agar qon ketish to’satdan boshlanib, tez rivojlansa, shok holatga olib kelishi mumkin. Past qon bosimi , siyish qobiliyati, tez yurak urishi kabi belgilar shok holatini ko’rsatishi mumkin. Ichki qon ketishdan keyin yuzaga kelishi mumkin bo’lgan salbiy holatlar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

• Organ yetishmovchiligi,
• Shok holati,
• Koma holati.

Ichki qon ketish ba’zi hollarda og’ir va hayot uchun xavfli bo’lishi mumkin. Qon ketishining belgilari va sabablarini yaxshi bilish muhimdir. Agar siz ichki qon ketishiga olib kelishi mumkin bo’lgan holatni boshdan kechirgan bo’lsangiz va alomatlardan shubhalansangiz, darhol kasalxonaning tez yordam bo’limiga murojaat qiling.