O’t pufagi jarrohligi nima va uning turlari

O’t pufagi qorinning o’ng tomonida jigar ostida joylashgan nok shaklidagi organdir. O’t pufagi jigar tomonidan ishlab chiqarilgan va yog’li ovqatlarni parchalash uchun ishlatiladigan safro (hazm qilish suyuqligi) deb ataladigan suyuqlikni saqlaydi. O’t pufagi bu vazifa tufayli ovqat hazm qilish tizimida muhim rol o’ynaydi. O’t pufagi kasalliklarini keltirib chiqaradigan va o’t pufagi operatsiyasini talab qiladigan ba’zi holatlar; o’t pufagida toshlar, yallig’lanishlar va o’smalar ishtirok etishi mumkin. Ushbu holatlardan kelib chiqqan belgilarning boshida qorin og’rig’i, shishish, terining va ko’zning sarg’ayishi bo’lishi mumkin.

O’t pufagi jarrohligi, tibbiyotda xoletsistektomiya deb ham ataladi, asosan o’t pufagini olib tashlash jarrohlik operatsiyasi. O’t pufagi operatsiyasi simptomlarning og’irligiga va bemorning umumiy sog’lig’iga qarab favqulodda yoki rejalashtirilgan tarzda amalga oshirilishi mumkin. Agar operatsiya zarur bo’lganda amalga oshirilmasa, bu holat yomonlashishi va hayot uchun xavfli bo’lishi mumkin. Jarrohlik odatda ikki xil turdagi, laparoskopik va ochiq jarrohlikda amalga oshiriladi. Har ikki turdagi jarrohlik umumiy behushlik ostida amalga oshiriladi. 

O’t pufagining laparoskopik jarrohligi

Laparoskopik jarrohlik o’t pufagi jarrohligida qo’llaniladigan eng keng tarqalgan usuldir. Ushbu usulda qorin bo’shlig’ida ma’lum joylardan 2-3 sm kenglikdagi kesmalar qilinadi. Operatsiyani amalga oshirayotgan jarroh o’t pufagiga yetib borish uchun CO₂ (karbonat angidrid gazi) yordamida qorin bo’shlig’ini shishiradi. Qorin bo’shlig’ining ichki qismini monitorda ko’rish uchun yorug’lik va kamerali asbob kesmalardan biriga kiritiladi. Boshqa kesma orqali jarrohlik asboblari kiritiladi va o’t pufagi chiqariladi. Butun jarayon 1-2 soat ichida yakunlanadi. Laparoskopik jarrohlikda kichikroq kesma bo’lgani uchun bemorlarning o’rtacha 2 haftada tuzalib ketishi va operatsiya izlari qisqaroq vaqt ichida yo’q bo’lib ketishi mumkin.

Ochiq o’t pufagi jarrohligi

Ochiq jarrohlik – bu laparoskopik usulni qo’llash mumkin bo’lmagan ba’zi hollarda qo’llaniladigan jarrohlik turi. Bunday holatlarga ilgari davolanmagan va hali tuzalmagan jarrohlik jarohatlari yoki laparoskopik jarrohlik yo’li bilan o’t pufagiga yetib bo’lmaydigan holatlar misol bo’la oladi. Ochiq jarrohlik bilan qorin bo’shlig’ida 10 dan 20 sm gacha kenglikdagi katta kesma ochiladi. O’t pufagi jarrohlik asboblari bilan chiqariladi. Agar kerak bo’lsa, jarroh operatsiya davomida ortiqcha safro suyuqligini nazorat qilish uchun bir nechta drenajlarni kiritishi mumkin. Ochiq o’t pufagi jarrohligi 1-2 soat ichida yakunlanadi va bemorlar 5-6 kun davomida kasalxonada qolishi mumkin. To’liq tiklanish o’rtacha 6 dan 8 haftagacha bo’ladi.

O’t pufagi jarrohligi o’tkaziladigan holatlar qanday?

O’t pufagini operatsiya qilishni talab qiladigan vaziyatlarda o’t pufagidagi toshlar tufayli kuchli bel og’rig’i paydo bo’ladi. Ushbu turdagi og’rig’i kuchli va to’satdan boshlanadigan turdagi. Qorin og’rig’i ba’zida ovqat hazm qilish muammolari, ko’ngil aynishi, qayt qilish va isitma bilan birga bo’lishi mumkin. Bemorlarda ushbu shikoyatlarni keltirib chiqaradigan va operatsiyani talab qiladigan ba’zi holatlar quyidagilardir:

• O’t pufagidagi toshlar:  o’t pufagida paydo bo’ladigan qattiq zarralar. O’t pufagida saqlanadigan o’tning turg’unligi va tuzilishining buzilishi o’t pufagida tosh paydo bo’lishiga olib keladi. O’t pufagidan toshlar chiqqanda, ular o’t pufagini to’sib qo’yishi va u yerda yallig’lanishni keltirib chiqarishi mumkin.
• O’simta:  Har qanday o’simta hujayrasi o’t pufagidan normal o’t suyquligi oqishiga xalaqit berishi mumkin. O’t pufagidagi o’smalar safro to’planishiga olib keladi, bu operatsiyani talab qiladi.
• O’t yo’llarining obstruktsiyasi : o’t yo’llarining obstruktsiyasi  o’t pufagidagi toshlar va qalinlashgan safro to’qimalari tufayli  xoletsistitga  (o’t pufagining yallig’lanishi) olib kelishi mumkin. Shuningdek, o’t yo’llarining obstruktsiyasi; Bundan tashqari, safro yo’llarining chandiqlari (yopishishi) yoki egilishi natijasida paydo bo’lishi mumkin.
• INFEKTSION:  OITS va ba’zi virusli infektsiyalar o’t pufagining shikastlanishiga olib kelishi mumkin.
• Ba’zi kasalliklar:  Og’ir bo’lgan ba’zi kasalliklar qon tomirlariga zarar yetkazishi va o’t pufagiga qon oqimini buzishi mumkin.

O’t pufagidagi operatsiya davomiyligi

O’t pufagi jarrohligi taxminan 1 yoki 2 soat davom etadigan jarrohlik aralashuvdir. Ushbu belgilangan vaqt operatsiya ochiq yoki yopiq bo’lishidan qat’i nazar, taxminan bir xil vaqt ichida yakunlanadi. Biroq, ba’zi hollarda, o’t pufagi operatsiyasining davomiyligi farq qilishi mumkin. Bunday holatlarga misol sifatida; bemorning yoshi, vazni, mavjud kasalliklari, umumiy salomatlik holati yoki operatsiya vaqtidagi asoratlar bo’lishi mumkin. O’t pufagi jarrohligi odatda operatsiyaning muntazam operatsiyasiga muvofiq davom etadigan ba’zi protseduralarni o’z ichiga oladi. Bularga jarrohlikdan oldingi tayyorgarlik, operatsiyaning o’zi va operatsiyadan keyingi tayyorgarliklar kiradi.

Bundan tashqari, o’t pufagi jarrohligining tiklanish davri bajarilgan operatsiya turiga qarab o’zgaradi. Laparoskopik jarrohlikda o’sha kuni yoki ertasi kuni bo’shatish mumkin. Qayta tiklash va normal hayotga qaytish taxminan 2 hafta. Ochiq jarrohlik usulida tiklanish davri uzoqroq. Operatsiyadan keyin 5-6 kun davomida kasalxonada qolish kerak bo’lishi mumkin. To’liq tiklanish va muntazam mashg’ulotlarga qaytish nima qilayotganingizga qarab 3-4 haftadan 7-8 haftagacha davom etishi mumkin.

O’t pufagi jarrohligining asoratlari qanday?

O’t pufagidagi jarrohlik amaliyotidan so’ng, bemorlar odatda hayotlarini odatdagidek davom ettirishlari mumkin. O’t pufagini olib tashlash odamlarda hech qanday kamchilik yoki sog’liq muammolariga olib kelmaydi. Saqlash uchun jigardan o’t pufagiga oqib tushadigan suyuqliklar o’t pufagi chiqarilgandan keyin saqlanmasdan bevosita qonga aralashtiriladi va bu muammo tug’dirmaydi. Biroq, har bir operatsiyadan keyin bo’lgani kabi, o’t pufagi operatsiyasidan keyin ham vaqtinchalik va qisqa muddatli yon ta’sirlarni ko’rish mumkin. Umuman olganda, o’t pufagi operatsiyasidan keyin ko’rish mumkin bo’lgan ba’zi asoratlar quyidagilardir:

• Jarrohlik yarasining infektsiyasi
• Qon ketishi
• Safro yo’llarining shikastlanishi
• Ingichka va yo’g’on ichakning shikastlanishi

Ushbu nojo’ya ta’sirlarga qo’shimcha ravishda, ba’zi bemorlar operatsiyadan keyin rivojlangan asoratlarni rivojlanishi mumkin. Biroq, bunday jiddiy yon ta’siri kamdan-kam uchraydi va darhol tibbiy yordam talab qiladi. O’t pufagidagi operatsiyadan keyin shoshilinch tibbiy yordam talab qiladigan ba’zi holatlar quyidagilardir:

• Isitma 38 darajadan yuqori
• Qattiq og’riqli va shishgan qorin
• Teri rangining sarg’ayishi
• Og’riq qoldiruvchi vositalardan foydalanishga qaramay, o’tmaydigan og’riq
• Doimiy yo’tal va nafas olish qiyinlishuvi
• Jarrohlik jarohatidan qon, yiring va boshqa oqimlar keladi
• Ko’ngil aynishi  va qayt qilish

Agar ushbu alomatlardan biri yoki bir nechtasi kuzatilsa, kechiktirmasdan tez tibbiy yordamga murojaat qilish kerak.

O’t pufagidagi operatsiyadan keyin nimalarga e’tibor berish kerak?

O’t pufagi operatsiyasidan so’ng, bemorlar qo’llashi kerak bo’lgan ba’zi parvarish va davolash usullari mavjud. Ularni to’g’ri qo’llash jarrohlik chandig’i va boshqa nojo’ya ta’sirlar, shuningdek, tiklanish jarayoni tezroq o’tishini ta’minlaydi. O’t pufagi operatsiyasidan keyin e’tiborga olinishi kerak bo’lgan ba’zi holatlar:

• Jarrohlik yarasini muntazam ravishda bog’lash
• Vrach tomonidan tavsiya etilgan dozada va vaqtda buyurilgan dori-darmonlarni qabul qilish
• Ko’p suv ichish va yuqori tolali, donli, oqsilga asoslangan dieta qilish
• Yog’li, shakarli, kofeinli ovqatlar va ichimliklar va sut mahsulotlaridan voz kechish
• Ko’p yurish
• Yaxshi dam olish

O’t pufagi jarrohligi narxlari

O’t pufagi jarrohligi narxlari ko’plab parametrlarga ko’ra farq qilishi mumkin. Operatsiya narxini belgilovchi eng muhim omillardan biri bu shifoxona va jarrohni tanlashdir. Operatsiya o’tkaziladigan shifoxonaning jihozlari va sifati bilan bir qatorda, operatsiyani amalga oshiradigan jarroh va boshqa sog’liqni saqlash xodimlarining tajribasi ham operatsiya narxini belgilovchi omillardir. Bularga qo’shimcha ravishda amalga oshiriladigan jarrohlik usuli, kasalxonada qolish muddati va bemorga qo’llaniladigan muolajalar ham operatsiya narxini belgilaydigan boshqa omillardir. Shu sabablarga ko’ra, o’t pufagi jarrohligi narxlarini aniq aytib bo’lmaydi, chunki ular bemor uchun farq qilishi mumkin.

Agar o’t pufagi bilan bog’liq ba’zi alomatlar yoki shikoyatlarga duch kelsangiz, ushbu holat jarrohlik amaliyotini talab qiladimi yoki yo’qligini aniqlash uchun sog’liqni saqlash muassasasiga murojaat qilishingiz mumkin.