Yurak xuruji nima, sabablari, belgilari va davolash

Tibbiyotda «miokard infarkti» deb ataladigan yurak xuruji – yurak etarli kislorod olmaganligi sababli yurak mushaklari shikastlangan favqulodda holat. Yurak xuruji butun dunyo bo’ylab o’limning eng keng tarqalgan sabablaridan biridir. Erta tashxis qo’yish va to’g’ri davolash bilan hayotni yo’qotishning oldini olish mumkin. Ushbu maqolada yurak xuruji kasalligi nima, uning sabablari, belgilari va davolash usullari batafsil ko’rib chiqiladi.

Yurak xuruji nima?

Yurak xuruji – bu yurak mushaklari hududiga qon oqimining etarli emasligi natijasida kislorod etishmasligi tufayli yurak to’qimalari shikastlangan holat. Yurak xuruji odatda koronar arteriyalarning tiqilib qolishi yoki torayishi natijasida yuzaga keladi. Ushbu arteriyalar yurakka kislorod va ozuqa moddalarini olib keladigan qonni ta’minlaydi. To’siq yoki torayish yurak mushaklarining ta’minotini to’sib qo’yadi, bu esa yurak mushagining shikastlanishiga olib keladi.

Sabablari

Yurak xurujining asosiy sababi qonni yurak mushaklariga olib boradigan koronar arteriyalarning tiqilib qolishi hisoblanadi. Quyidagi shartlar blokirovka yoki torayishni keltirib chiqarishi mumkin:

Ateroskleroz: Bunday holda, arteriya devorlarida blyashka hosil bo’ladi va tomirlar torayib, tiqilib qoladi.

Tromboz: arteriya devoridagi plitalar yorilishi va bu plitalarning bo’laklari obstruktsiyaga olib kelishi mumkin.

Spazm: Koronar arteriyalar qisqarishi va qon oqimining pasayishi mumkin.

Qandli diabet: Qandli diabet koronar arteriyalarning torayishi tufayli yurak xuruji xavfini oshirishi mumkin.

Gipertenziya: Yuqori qon bosimi arteriya devorlariga zarar etkazish orqali yurak xuruji xavfini oshirishi mumkin.

Alomatlar

Yurak xurujining belgilari odamdan odamga farq qilishi mumkin, ammo odatda quyidagi alomatlar kuzatiladi:

• Ko’krak og’rig’i: eng ko’p uchraydigan alomat ko’krak qafasidagi bosim, siqilish yoki og’riq hissi. Bu og’riq orqa, bo’yin, jag’, elka yoki qo’llarga tarqalishi mumkin.
• Nafas qisilishi: To’satdan nafas qisilishi yurak xurujining belgisi bo’lishi mumkin.
• Terlash: Sovuq terlash yoki ko’p terlash yurak xuruji belgilaridan biridir.
• Ko’ngil aynishi va qayt qilish: Ba’zi odamlar ko’ngil aynishi va qayt qilishlari mumkin.
• Charchoq: To’satdan va o’ta charchash ham yurak xurujining belgisi bo’lishi mumkin.
• Bosh aylanishi yoki hushidan ketish: Qon oqimining buzilishi bosh aylanishi yoki hushidan ketish hissini keltirib chiqarishi mumkin.

Davolash

Yurak xuruji favqulodda holat bo’lib, darhol davolanishni talab qiladi. Davolash jarayoni quyidagi bosqichlarni o’z ichiga olishi mumkin:

1. Favqulodda qo’ng’iroq: Birinchi alomatlar paydo bo’lganda, tez yordam raqamini (103) chaqirish kerak.
2. Nitrat yoki aspirin: shifokor tomonidan tavsiya etilgan nitrat yoki aspirin kabi dorilarni qabul qilish mumkin.
3. Trombolitik terapiya: qon quyqalarini erituvchi dorilar bloklangan arteriyani ochishga yordam beradi.
4. Angioplastika va stent: Bular bloklangan arteriyani ochish protseduralari.
5. Bypass jarrohligi: Ba’zi hollarda bloklangan arteriyani qayta yo’naltirish uchun bypass operatsiyasi talab qilinishi mumkin.

Oldini olish

Yurak xuruji xavfini kamaytirish uchun quyidagi choralarni ko’rish mumkin:

Sog’lom ovqatlanish: kam yog’li, kam tuzli, tolaga boy ovqatlarga ustunlik berish kerak.

Mashq qilish: Muntazam jismoniy faollik yurak sog’lig’ini qo’llab-quvvatlaydi.

Chekish va spirtli ichimliklar: Chekish va spirtli ichimliklarni haddan tashqari iste’mol qilish xavfni oshirishi mumkin va shuning uchun undan qochish kerak.

Qandli diabetni nazorat qilish: Qandli diabet bilan og’rigan odamlar uchun qondagi qand miqdorini nazorat qilish muhimdir.

Stressni boshqarish: Stressni boshqarish usullari yurak xuruji xavfini kamaytirishi mumkin.

Xulosa

Yurak xuruji yurak mushagining kislorodni etarli darajada iste’mol qilmasligi natijasida yuzaga keladigan jiddiy kasallikdir. Erta tashxis qo’yish va davolash bilan hayotni yo’qotishning oldini olish mumkin. Sog’lom turmush tarzini tanlash va xavf omillarini nazorat qilish yurak xuruji xavfini kamaytirishda muhim ahamiyatga ega. Alomatlar paydo bo’lganda darhol tibbiy yordam olish yurak xuruji oqibatlarini minimallashtirish uchun juda muhimdir.