8 sinf kimyo darslik 2023 pdf skachat

I-BOB
5
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
7-sinf kimyo kursida o‘quvchilar bilishi zarur bo‘lgan BKM larni
qay darajada o‘zlashtirganligini aniqlash va mustahkamlash dastlabki
to‘rt soatlik darsning asosiy maqsadi bo‘lishi kerak.
Dastlabki kimyoviy tushuncha
va qonunlar
1-DARS
Darsning maqsadi. O‘quvchilarning 7-sinf kimyo kursini o‘rganish
davomida olgan asosiy kimyoviy tushunchalar va qonunlar haqidagi
BKM larni takrorlash va mustahkamlash.
Darsning rejasi:
1. Atom. Atom o‘lchamlari. Atomning nisbiy va absolyut massalari.
2. Molekula. Kimyoviy formula. Mol. Modda miqdori.
3. Avogadro qonuni. Molyar hajm. Gazning zichligi va nisbiy zichligi.
4. Kimyoviy tenglamalar. Tenglamalar asosida hisoblash.
5. Kimyodagi asosiy qonunlar.
Ushbu dars 8-sinf o‘quvchilariga kimyodan birinchi dars bo‘lganligi
uchun juda qiziqarli bo‘lishi kerak. Demak, darsning asosiy maqsadi

Сестра Ким Чен Ына пригрозила США войной в случае перехвата ракеты

Американцы проводят военные учения возле Корейского полуострова. Северная Корея будет считать объявлением войны попытку США перехватить ее межконтинентальную ракету при испытательном пуске в Тихом океане. Об этом сообщила сестра лидера КНДР и заместитель заведующего отделом ЦК Трудовой партии Кореи Ким Ё Чжон. «Испытательные стрельбы нашего стратегического оружия были проведены в открытом море и в воздушном пространстве, которые не находятся под юрисдикцией США, без угрозы для безопасности соседних стран. Если бы США ответили на него военным путем, перехватив его и так далее, это было бы расценено как объявление войны Корейской Народно-Демократической Республике», — заявила сестра Ким Чен Ына. В феврале Ё Чжон предупреждала, что Северная Корея начнет испытательные запуски своих новейших ракет в сторону Тихого океана в случае если американские войска изменят характер своих действий. По ее словам, Пхеньян с тревогой наблюдает как в последнее время возле Корейского полуострова «активизируется движение стратегических ударных средств американских войск».

Ким Чен Ын и его сестра. Фото: AP Photo / Pyongyang Press Corps Pool. Северокорейский МИД в ответ на активизацию американских военных также предупредил о риске начала ядерной войны на полуострове. «Опасность ядерной войны на Корейском полуострове из-за безответственных действий США и Южной Кореи переходит из воображаемой стадии в реальную», — сказал представитель МИД КНДР. В свою очередь американские военные заявляют, что в случае запуска КНДР межконтинентальной ракеты в сторону Тихого океана они немедленно ее собьют. В конце февраля Южная Корея, Япония и США провели учения по противоракетной обороне в Японском море. В них участвовали американские стратегические бомбардировщики B-52H, а в марте для участия в новых учениях «Щит свободы» в район Корейского полуострова может прибыть американский атомный авианосец. В феврале в КНДР прошел ночной парад в честь 75-летия основания Корейской народной армии. Мероприятие на площади имени Ким Ир Сена было масштабным. Во время него Северная Корея продемонстрировала самое большое в истории количество ядерных ракет.

8-sinf o‘qituvchilari uchun metodik qo‘llanma

Ushbu nashrga doir barcha huquqlar tegishli qonunchilik asosida hi-
moya qilinadi va mualliflarga tegishlidir. Undagi matn va illyustratsiyalarni
mualliflarning roziligisiz to‘liq yoki qisman ko‘chirib bosish taqiqlanadi.

SO‘Z BOSHI
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida kimyo fanini o‘qitish tarbiya ning umumiy
maqsadlariga xizmat qiladi. O‘quvchilarni jonajon Vatanimizni kelajakda buyuk dav-
latlar qatoridan o‘rin olishida aktiv ishtirokchi bo‘lishi uchun zaruriy bilim, ko‘nikma
va malakalar bilan qurollantiradi. Maktab o‘quvchilarida bunyodkorlik g‘oyalarni
shakllantirib, xalqimiz farovonligi uchun astoydil mehnat qilish ruhida tarbiyalaydi.
Har bir o‘quv-tarbiyaviy jarayon o‘quvchilarga kimyoning asosiy tushunchalari,
ilmiy faktlar, kimyoning qonunlari, nazariyalari, ilg‘or g‘oyalar, O‘zbekistonning
kimyoviy ishlab chiqarish imkoniyatlari haqida bilim, ko‘nikma va malakalar beradi
va bu bilan o‘quvchilarni ilmiy dunyoqarashini shakllantiradi.
Kimyo fanidan yangi taxrirdagi mazkur metodik qo‘llanma Davlat ta‘lim stan-
dartlari asosida umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8-sinf o‘qituvchilari uchun
mo‘ljallangan bo‘lib, undan iqtidorli o‘quvchilar ham foydalanishlari mumkin.
8-sinf uchun Kimyo fanidan o‘quv reja (haftasiga 2 soatdan jami, 68 soat)
Da
rs

ra
q
a
m
i
Dars mavzusi
Aj
ra
ti
l-
ga
n
so
a
t
1
Dastlabki kimyoviy tushuncha va qonunlar
1
2
Noorganik birikmalarning asosiy sinflari
1
3
Noorganik birikmalarning asosiy sinflari orasidagi genetik bog‘lanish
1
4

Nazorat ishi
1
5
Kimyoviy elementlarning dastlabki toifalanishi
1
6
Kimyoviy elementlarning tabiiy oilalari
1
7
D.I.Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy qonuni
1
8
Atom yadrosi tarkibi
1
9

Izotoplar. Izobarlar.
1
10
Atomlar elektron qavatlarining tuzilishi
1
11
Energetik pog‘onalar. (Kvant sonlari)
1
12
Atomlar energetik pog‘onalarni taqsimlanishi.
1
13
D.I.Mendeleyevning davriy sistemasi. Kichik va katta davrlar. Guruh va
guruhchalar.
1
14
Kichik davrlardagi elementlarning atom tuzilishi va elementlarning
elektron konfiguratsiyasi.
1
15
Katta davrlardagi elementlarni atom tuzilishi va elementlarning elektron
konfiguratsiyasi.
1
16
Elementlarni davriy sistemadagi o‘rni va atom tuzilishiga qarab tavsi-
flash. Davriy qonunni ahamiyati.
1
17
Yadro reaksiyalari.
1
18
Masala va mashqlar yechish.
1
19
Nazorat ishi
1
20
Nisbiy elektromanfiylik.
1
21
Kimyoviy bog‘lanishlar turlari. Kovalent qutbsiz va qutbli bog‘lanish.
1
22
Donor-akseptor bog‘lanish.
1
23
Ionli bog‘lanish.
1
24
Kristall panjaralar
1

4
I-BOB
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
25
Elementlarning oksidlanish darajasi.
1
26
Oksidlanish-qaytarish reaksiyalari.
1
27
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini tuzish.
1
28
Nazorat ishi.
1
29
Elektrolitlar va noelektrolitlar.
1
30
Elektrolitik dissotsiatsiyalanish nazariyasi.
1
31
Kislota, ishqor va tuzlarni dissotsiatsiyalanishi.
1
32
Kuchli va kuchsiz elektrolitlar. Dissotsiatsiyalanish darajasi.
1
33
Ion almashinish reaksiyalari.
1
34
Tuzlar gidrolizi.
1
35
Tuzlar gidrolizini turli xil omillarga boliqligi.
1
36
Nazorat ishi.
1
37
Metalmaslarning D.I.Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy siste-
masidagi o‘rni. Atom tuzilishi.
1
38
Metalmaslarning umumiy xossalari.
1
39
Galogenlarni davriy sistemadagi o‘rni va atom tuzilishi.
1
40
Xlor. Tabiatda uchrashi, fizikaviy xossalar, kimyoviy xossalari, olinishi
1
41
Vodorod xlorid. Xlorid kislota.
1
42
Ftor, brom, yod.
1
43
Amaliy ish. «Galogenlar» mavzusi bo‘yicha tajribaviy masalalar yechish.
1
44
Nazorat ishi.
1
45
Kislorod guruhchasi elementlari.
1
46
Oltingugurtning vodorodli birikmalari.
1
47
Oltingugurtning kislorodli birikmalari.
1
48
Sulfat kislota.
1
49
Kimyoviy reaksiyalarni tezligi.
1
50
Kimyoviy muvozanat.
1
51
Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish.
1
52
Amaliy ish. «Oltingugurt» mavzusi bo‘yicha tajribaviy masalalar yechish.
1
53
Nazorat ishi.
1
54
Azot guruhchasi elementlari.
1
55
Azotning vodorodli birikmalari
1
56
Azotning kislorodli birikmalari.
1
57
Nitrat kislota.
1
58
Amaliy ish. Ammiak olish va u bilan tajribalar o‘tkazish. Ammiak ning
suvdagi eritmasi xossalari bilan tanishish.
1
59
Nazorat ishi.
1
60
Fosfor.
1
61
Fosforning vodorodli va kislorodli birikmalari.
1
62
Amaliy ish. «Azot» guruhchasi elementlari mavzusiga doir tajriba viy
masalalar yechish.
1
63
Mineral o‘g‘itlar.
1
64
Azotli, fosforli, kaliyli o‘g‘itlar.
1
65
Mikroelementlar va ularni o‘simliklar hayotidagi ahamiyati.
1
66
Amaliy ish «Mineral o‘g‘itlarni aniqlash».
1
67
Yakuniy nazorat.
1
68
Yakuniy nazorat.
1
J A M I
68

I-BOB
5
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
7-sinf kimyo kursida o‘quvchilar bilishi zarur bo‘lgan BKM larni
qay darajada o‘zlashtirganligini aniqlash va mustahkamlash dastlabki
to‘rt soatlik darsning asosiy maqsadi bo‘lishi kerak.
Dastlabki kimyoviy tushuncha
va qonunlar
1-DARS
Darsning maqsadi. O‘quvchilarning 7-sinf kimyo kursini o‘rganish
davomida olgan asosiy kimyoviy tushunchalar va qonunlar haqidagi
BKM larni takrorlash va mustahkamlash.
Darsning rejasi:
1. Atom. Atom o‘lchamlari. Atomning nisbiy va absolyut massalari.
2. Molekula. Kimyoviy formula. Mol. Modda miqdori.
3. Avogadro qonuni. Molyar hajm. Gazning zichligi va nisbiy zichligi.
4. Kimyoviy tenglamalar. Tenglamalar asosida hisoblash.
5. Kimyodagi asosiy qonunlar.
Ushbu dars 8-sinf o‘quvchilariga kimyodan birinchi dars bo‘lganligi
uchun juda qiziqarli bo‘lishi kerak. Demak, darsning asosiy maqsadi

o‘quvchilarni ijodkorlikka yo‘naltirib, hamda o‘zlarini mustaqil ishlash-
lari uchun imkoniyat va yo‘l yo‘riq ko‘rsatishdan iboratdir.
Har bir mavzudagi o‘quvchilar bilishi zarur bo‘lgan nazariy bilim-
lar qism-qismlarga bo‘linib, mustaqil mutolaa qilishlari uchun ajratilib
beriladi. O‘quvchilar o‘rgangan nazariy bilimlar, zaruriy ko‘nikma va
malakalar masala, mashqlar hamda test topshiriqlarini yechish yo‘li bi-
lan shakllantiriladi.
1-misol: 49 g sulfat kislotadagi modda miqdorini hisoblab toping.
Yechish: 1)M/H
2
SO
4
/=98.
2) Modda miqdori (n) ni hisoblash.
n
m
M
=
=
=
49
98
0 5
,

Javob: 0,5 mol.
2-misol: 5 mol mis (II)-oksid necha gramm bo‘ladi?
I-BOB
7-SINF KIMYO KURSINING ASOSIY
TUSHUNCHALARINI TAKRORLASH

6
I-BOB
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
Yechish: 1)M/CuO/=64+16=80.
2) Modda massasini hisoblash.

n
m
M
formuladan
m
M n
g
=
=
⋅ = ⋅ =
:
80 5 400
Javob: 5 mol CuO 400 g.

1. Argon atomining nisbiy atom massasi 39,948 ga teng ekanligini bilgan
holda, uning haqiqiy (absolyut) massasini hisoblang.
2. Temir atomining haqiqiy (absolyut) massasi 93,13
·10
–27
kg ga teng
bo‘lsa, uning nisbiy atom massasi qanday bo‘ladi?
3. Atomning nisbiy massasini absolyut massaga, absolyut massasi
ni nisbiy
massaga aylantirish uchun qanday amallarni bajarish kerak?
4. 3 g uglerodda qancha atom bo‘ladi?
5. 0,602
·10
23
ta vodorod atomi necha grammni tashkil qiladi?
6. “A” element bitta atomining massasi 4
·10
-26
kg ga teng. Bu ele mentning
nisbiy atom massasini hisoblang. Bu elementning nomini aniqlang.
7. Quyidagi moddalarning nisbiy molekulyar massalarini hisoblang.
A) Ohaktosh, marmar, bor — CaCO
3
;
B) qand, shakar — C
12
H
22
O
11
D) malaxit — (CuOH)
2
CO
3
;

E) temir kuporosi — FeSO
4
·7H
2
O
8. 12,6 g nitrat kislotadagi modda miqdorini hisoblang.
9. 2,5 mol shakar necha gramm? Bu miqdor shakarda nechta molekula,
nechta uglerod atomi bo‘ladi?
10. 19,6 g fosfat kislotada nechta kislorod atomi bo‘ladi?
11. 1 mol sulfat kislotadagi kislorod atomlarining soni necha mol suvdagi
kislorod atomlari soniga teng bo‘ladi?
12. Temir(II)- sulfatdagi oltingugurtning massa ulushini hisoblang.
13. Mis(II)-sulfatda misning massa ulushi ko‘pmi, kislorodnikimi?
14. Quyidagi moddalarning qaysi birida temirning massa ulushi ko‘p?
FeO; Fe
2
O
3
; Fe
3
O
4
; FeCl
3
;
15. Kislorodning vodorodli birikmasi tarkibida 94,12% kislorod va 5,88%
vodorod bo‘ladi. Bu moddaning formulasini aniqlang.
16. Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib moddalarning formulalarini kel-
tirib chiqaring.
A) C — 92,3%; H — 7,7%;
B) Mn — 49,6%; 0 — 50,4%;
D) Sn — 77,7%; 0 — 21,0%; H — 1,3%;
E) H — 3,7%; P — 37,8%; 0 — 58,5%;
F) K — 39,67%; Mn — 27,87%; 0 — 32,46%;

I-BOB
7
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
17. 2,3 g modda yonganda 4,4 g karbonat angidrid va 2,7 g suv hosil bo‘ladi.
Bu moddaning havoga nisbatan zichligi 1,59 ga teng. Ushbu moddan-
ing molekulyar formulasini keltirib chiqaring.
Ekvivalentlik qonuni
Kimyoviy reaksiyaga kirishuvchi moddalar massalarining o‘zaro
nisbati ular ekvivalentlarining o‘zaro nisbati kabi bo‘ladi:

m
m
E
E
1
2
1
2
=

Bu yerda: E
1
— birinchi, E
2
— ikkinchi moddalar ekvivalenti,
m
1
– birinchi, m
2
– ikkinchi moddalar massasi.
Kimyoviy elementlar bir-biri bilan o‘z ekvivalentlariga proporsional
bo‘lgan og‘irlik miqdorlarda birikadi yoki almashinadi.
Elementning ekvivalenti deb 1 mol vodorod atomi (1 g) bilan biri-
kadigan yoki shuncha miqdor vodorod o‘rnini oladigan miqdoriga
aytiladi.
Element atom massasining valentligiga nisbati shu elementning
ekvivalentidir:
E
A
V
=

Masalan, E
(Al)
=

27
3
=9
O‘ksidlarning ekvivalenti:
E oksid
M
V n
r
(
)
=
⋅
Masalan, E
(CaO)
=
56
2 1
⋅
=28
M
r
-oksidning molekulyar massasi.
V-oksid hosil qiluvchi elementning valentligi.
n-oksid hosil qiluvchi elementning shu oksiddagi atom soni.
Asoslarning ekvivalenti:
E asos
Mr
n OH
(
)
(
)
=

Masalan,

E /Ca(OH )/=
=37
2
74
2

M
r
– asosning molekulyar massasi.
n(OH)-asosdagi gidroksid guruh soni
Kislotalarning ekvivalenti:
E kislota
M
n H
r
(
)
( )
=
Masalan,
E /H PO /=
=32,7
3
4
98
3

M
r
– kislotaning molekulyar massasi.
n(H)-kislota tarkibidagi metalga o‘rnini bera oladigan vodorod
atomlarining soni
•
•
•
•
•
•
•

8
I-BOB
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
Tuzlarning ekvivalenti:
E tuz
M
V n
r
(
)
=
⋅

Masalan: E /Na
2
SO
4
/=

142
1 2
⋅
=71
M
r
-tuzning molekulyar massasi.
V-tuz hosil qiluvchi metalning valentligi
n-tuz hosil qiluvchi metalning shu tuzdagi atom soni.
1. Oksid tarkibida 20% kislorod bo‘ladi. Shu oksid hosil qiluvchi ele-
mentning ekvivalentini aniqlang. Agar elementning valentligi 2 ga teng
bo‘lsa, atom massasi nechaga teng bo’ladi?
2. 1,8 g metall oksidini qaytarish uchun n.sh.da o‘lchangan 8,33 ml vo-
dorod sariflandi. Oksid va oksid hosil qiluvchi elementning ekvivalen-
tini aniqlang.
3. 0,36 g metall n.sh da o‘lchangan 168 ml kislorodni biriktirib oladi.
Metalning ekvivalentini aniqlang?
4. 2 g fosfor yondirilganda 4,58 g fosfat angidridi hosil bo‘ldi.Fosforning
ekvivalentini aniqlang?
5. 1,225 g kislotani neytrallash uchun 1 gr o‘yuvchi natriy sarflandi.
O‘yuvchi natriyning ekvivalenti 40 ga teng deb olib, kislotaning ekviva-
lentini aniqlang.
Kimyoviy reaksiyalarda energetik hodisalar.
Barcha kimyoviy reaksiyalarda energiya ajralib chiqadi yoki
yutiladi.
Kimyoviy reaksiya vaqtida issiqlik ajralib chiqsa, ekzotermik
reaksiyalar deb ataladi.
Kimyoviy reaksiya vaqtida issiqlik yutilsa, endotermik reaksiyalar
deb ataladi.
Oddiy moddalardan 1 mol murakkab moddaning hosil bo‘lishida
ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori moddaning
hosil bo‘lish issiqligi deyiladi.
Har qanday murakkab moddani oddiy moddalarga qadar parcha-
lanish issiqligi uning hosil bo‘lish issiqligiga teng bo‘lib, ishorasi
qarama-qarshi bo‘ladi (Lavuazy‘e va Laplas qonuni).
Masalan:
CH
C
H
Kj
4
2
2
90 9
→ +
−
,

C
H
CH
Kj
+
→
+
2
90 9
2
4
,
•
•
•
•
•
•

I-BOB
9
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
Reaksiyalarning issiqlik effekti boshlang‘ich moddalar bilan hosil
bo‘lgan mahsulotlarning tabiatiga bog‘liq bo‘lib, reaksiyaning
oraliq bosqichlariga bog‘liq emas (Gess qonuni).
1-misol. 100
l metan yondirilganda qancha issiqlik ajralib chiqadi? Me-
tanning yonish reaksiyasining issiqlik effekti +880 Kj
Yechish: Bir mol metan (22,4 l) to‘liq yonganda 880 Kj issiqlik ajralib
chiqadi. 100 l metan yonganda-chi?
100 l

880 Kj
100
22 4
880
l
l
x
,
=

E
Kj
=
⋅
=
100 880
22 4
3928
,

Javob: 3928
Kj
1. 24 g uglerodning yonishi natijasida qancha issiqlik ajralib chiqadi?
2. 5 mol vodorodning yonishi natijasida qancha issiqlik ajralib chiqadi?
3. Benzolning yonish reaksiyasining issiqlik effektini aniqlang.
C H
O
CO
H O
6
6
2
2
7 5
6
3
2
+
→
+
,
Reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning issiqlik effekti:
C H
Kj mol
H O bug
Kj mol CO
Kj
6
6
2
2
49
241 88
393 62
= −
= −
= −
/
/
‘/
,
/
,
/
19,5 g benzol yonganda qancha issiqlik ajralib chiqadi?
4. Uglerod (II)-oksidning yonish termokimyoviy tenglamasi quyida gicha:
CO
O
CO
Kj
+
→
−
1
2
2
2
284 7
/
,
1423,5 Kj issiqlik olish uchun n.sh.
da o‘lchangan qancha hajm is gazini yondirish kerak?
5. Quyidagi reaksiyaning issiqlik effektini toping:
2
2
2
Mg
SiO
MgO Si
+
=
+
SiO
2
ning hosil bo‘lish issiqligi 851,2 Kj,
MgO ning hosil bo‘lish issiqligi 611,7 Kj
9. Havoga nisbatan zichligi 1,52 bo‘lgan gazning geliyga nisbatan zich-
ligini aniqlang.
7. 27
°C va 96 kPa bosimda o‘lchangan 1 ml metandagi molekulalar sonini
aniqlang.
•

10
I-BOB
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
Uyga vazifa: Darslikdagi 1-§ ni o‘qish, savol va mashqlarni bajarish.
Noorganik birikmalarning
asosiy sinflari
2-DARS
Darsning maqsadi. Noorganik birikmalarning asosiy sinf lari haqi-
dagi BKM larni mustahkamlash va kengaytirish. O‘quvchilarda olam-
ning bir-butunligi to‘g‘risidagi ilmiy dunyoqarashni shakllantirish.
Darsning rejasi:
1. O‘quvchilarning noorganik birikmalar haqidagi bilimlarini mus-
tahkamlash va kengaytirish.
2. Oksidlar.
3. Asoslar.
4. Kislotalar.
5. Tuzlar.
O‘quvchilarga noorganik moddalarning har bir sinfiga mansub
moddalarga misollar keltirishlikni taklif etiladi.
Noorganik birikmalarning har bir sinfi haqida nazariy bilimlar-
ni mustahkamlash maqsadida o‘quvchilar quyidagi jadvalni mustaqil
to‘ldiradilar.
¹
Noorganik birikmalar sinflari
Misollar
1
Oksidlar
Na
2
O; K
2
O; CaO; Fe
2
O
3
; CO
2
; SO
2
2
Asoslar
NaOH; KOH; Ca(OH)
2
; Fe(OH)
2
; Fe(OH)
3
3
Kislotalar
HCl; H
2
S; H
2
CO
3
; H
2
SO
4
; H
3
PO
4
4
Tuzlar
NaCl; K
2
S; CaCO
3
; FeSO
4
; Fe
2
(SO
4
)
3
Dars o‘quvchilar bilan savol-javob tarzda o‘tkaziladi. O‘quvchilarga
darslik va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalanib o‘z fikrini himoya qila ol-
ish imkoniyati yaratib beriladi. O‘quvchilardagi BKM larning miqdori va si-
fatiga qarab qo‘shimcha ilmiy, amaliy ma’lumotlar ham berilishi mumkin.
1. Oksidlar.
Biri kislorod bo‘lgan ikki elementdan tarkib topgan murakkab
moddalar oksidlar deyiladi. Yani E
2
O
n
. Bu yerda: E- element, n-
elementning valentligi.
Oksidlar suv, asos va kislotalar bilan reaksiyaga kirishishiga qa-
rab, bir necha guruhga bo‘linadi:
•
•

I-BOB
11
7-Sinf kimyo kursining asosiy tushunchalarini takrorlash
1.
Asosli oksidlar: Na
2
O, BaO, CuO va hakozo.
2.
Kislotali oksidlar: CO
2
, SO
3
, P
2
O
5
va hakozo.
3.
Amfoter oksidlar: ZnO, Al
2
O
3
, Sb
2
O
3
va hakozo.
4.
Betaraf oksidlar (yoki tuz hosil qilmaydigan): CO, NO, N
2
O
va hakozo.
5.
Peroksidlar: peroksidlarda kislorodning oksidlanish darajasi –1
ga teng bo‘ladi, valentligi esa odatdagidek ikkiga teng bo‘ladi:
Na
2
O
2
, H
2
O
2
1. Mis (II)-oksidini qanday usullar bilan hosil qilish mumkin?
2. Ohaktoshni qizdirish yo‘li bilan olinadigan oksidning ishlatilish sohasi-
ni ko‘rsating.
3. Quyidagi oksidlarning qaysi birida kislorodning massa ulushi eng ko‘p?
Cu
2
O; CuO; (CuOH)
2
CO
3.
4. Quyidagi jadval asosida berilgan oksidlarning kimyoviy hossalarini
ko‘rsating. Reaksiya tenglamalarini yozing. Har bir reaksiyani izohlang.
Oksid
H
2
O
NaOH
H
2
SO
4
K
2
O
1
2
FeO
3
SO
2
4
5
Al
2
O
3
6
7
CO
5. Quyidagi moddalar yondirilganda qanday oksidlar hosil bo‘ladi?
CH
4
; H
2
S; PH
3
; C
2
H
2
; NH
3.