7 sinf musiqa kitobi pdf

Giyohlar tilga kirganda – G’iyosiddin Jazoiriy
Ushbu risola dorivor o’simliklar va meva-chevalarning tabbiy xosiyatlarini ochib berishga bag’ishlangan. Bunda har bir dorivor modda o’z tilidan gapirib, o’z bag’ridagi xosiyatlarini ochib berishga bag’ishlangan. Bunda har bir dorivor modda o’z tilidan gapirib , o’z bag’ridagi xosiyatlarini birma-bir bayon qiladi. Qiziqarli va sodda til bilan yozilgan bu risolada har kuni yeyiladigan mevalar va yon-atrofimizda o’sib yotgan o’simliklarning kundalik hayotimizda naqadar muhim ahamiyatga ega ekanini anglab olish mumkin. Risola tabobat tarixi va davolash usullari bilan qiziqadigan shifokorlar uchun mo’ljallangan.
Yuklash

Musiqa fanidan 5-sinf uchun dars ishlanma V.A.Mocart.dune-tan-olgan-bastakorlarning-operalari

Mavzu: “V.A.Motsart, J.Bize, P.Chaykovskiy, N.Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan bastakorlarning operalari”.

Vazifalar: O’quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, mavzu asosida bilim va ko’nikmalarni shakllantirish va kengaytirish.

Shakl: Suhbat-munozara, kichik guruhlar va jamoada ishlash.

Vosita: Tarqatma materiallar, audio SD disk yozuvlari, fortepiano cholg`u asbobi, rag`barlantiruvchi kartochkalar.

Usul: Tayyor yozma materiallar.

Nazorat: Og`zaki nazorat, savol-javoblar, kuzatish. O’z-o’zini nazorat qilish.

Mavzu: V.A.Motsart, J.Bize, P.Chaykovskiy, N.Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan bastakorlarning operalari”.

Darsning tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarda musiqaga bo’lgan mehrlarini uyg`otish va estetik his tuyg`ularini shakllantirish.

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarda jahon musiqasiga bo’lgan qiziqishlarini va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish. Musiqa asarlarining manaviy-estetik mazmunini his qilish qobiliyatlarini shakllantirish.

Dars metodi: Hikoya, suhbat, “Klaster”, “Test”.

Dars jihozi: 5-sinf musiqa darsligi, yillik ish reja, reja konspekt, fortepiano musiqa cholg`u asbobi, texnik vositalar (Audio SD disk yozuvlari), rag`barlantiruvchi kartochkalar, tarqatma materiallar.

Darsning blok chizmasi:

b) davomat aniqlanadi,

v) o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi.

1. Jamoa bo’lib kuylash: R.Abdullayev musiqasi “Parvozdagi qushchalar” qo’shig`i takrorlanib, Sh. Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” (darslik 75 bet) qo’shig`i jumlalarga bo’lib o’rgatiladi. Sof intonatsiyada kuylashga erishiladi.

2. O’qituvchining tushuntirishi.

Darsning borishi: O’quvchilar sinfga o’qituvchi tanlagan musiqa sadolari ostida kirib kelishadi.

Tashkiliy qism: Salomlashib, davomat aniqlanadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi. O’tilgan mavzularni takrorlab mustahkamlash uchun har bir qatordagi 10 tadan o’quvchiga savollar tarqatiladi va berilgan 4 daqiqa ichida savollarga tug`ri javob berishgan o’quvchilar quvnoq notachalar bilan rag`barlantiriladi.

1. Orkestr deganda nimani tushunasiz?
2. Qanday orkestr turlarini bilasiz?
3. O’zbek xalq cholg`ulari orkestri necha guruhdan iborat?
4. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`ular kiradi?
5. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining mezrobli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
6. Nog`ora, qayroq, safoil, doyra cholg`u asboblari o’zbek xalq cholg`ulari orkestrining qaysi guruhiga kiradi?
7. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining torli-kamonli cholg`ular guruhiga kiruvchi cholg`ularni ayting?
8. Simfonik orkestr deganda nimani tushunasiz?
9. Simfonik orkestr necha guruhdan tashkil topadi?
10. Simfonik orkestrning yog`och damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
11. Simfonik orkestrning mis damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
12. Litavra, baraban, tarelka simfonik orkestrning qaysi guruhiga kiradi?
13. Simfonik orkestrning torli-kamonli cholg`ular guruhiga kiruvchi cholg`ularni ayting?
14. Xor deganda nimani tushunasiz?
15. Xorda qanday ovozlar bor?
16. “Tenor” va “Bas” ovozlar kimlarga xos? “Soprano” va “Alt” ovozlar-chi?
17. Sahnaviy musiqa asarlariga qanday asarlar kiradi?
18. “Balet” deganda nimani tushunasiz?
19. “Opera” deganda nimani tushunasiz?
20. “Musiqali drama” janri haqida gapirib bering?
21. O’zbek raqs san’atining rivojlanishiga xissa qo’shgan raqqosalardan kimlarni bilasiz?
22. “Musiqali komediya” janri haqida gapirib bering?
23. Qanday o’zbek baletlarini bilasiz?
24. O’zbek kompozitorlarini ayting?
25. J.Verdi yaratgan operalarni ayting?
26. Musiqali dramalarga misollar keltiring?
27. Alteratsiya belgilarini sanab bering?
28. Musiqada qanday intervallarni bilasiz?
29. Musiqada qanday dinamik belgilar bor?
30. Milliy raqs uslubidagi baletlarni ayting?

Har bir qatorga slaydda musiqa savodxonligi va utilgan mavzular yuzasidan rasmlar kursatiladi va qatorlarga qo’yidagi savollar beriladi.

1-qatorga “O’zbek bastakorlarining ismi shariflarini ayting”

2-qatorga “Bular qanday belgilar. Bu belgilar nota chizig`ida qanday yoziladi va vazifasini ayting”

3-qatorga “Bu cholg`ular qaysi orkestrda chalinadi va qaysi guruhlarga hos”

Har bir qatordagi o’quvchilar javobini yozib borishadi va fikrlar umumlashtirilib, qatorlar quvnoq notachalar bilan rag`barlantiriladi.

Jamoa bo’lib kuylash: O’qituvchi xoxishiga ko’ra ovoz sozlash mashqlari bajarilib, R.Abdullayev musivasi “Parvozdagi qushchalar” qo’shig`i takrorlanib, Sh. Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” (darslik 75 bet) qo’shig`ining mualliflari qo’shiq haqida o’quvchilarga tushuncha beriladi. Qo’shiq o’quvchilarga o’qituvchi tomonidan kuylab berilib, jumlalarga bo’lib o’rgatiladi. Sof intonatsiyada kuylashga erishiladi. (10 daqiqa)

Yangi mavzu: Opera san’ati paydo bo’lgandan buyon qancha-qancha bastakorlar bu janrda qalam tebratib ko’rishgan. Turli tillarda operalar saxnalashtirilgan. Ulardan ayrimlari faqat bir marta saxnada qo’yilgan. Lekin kamdan-kam kompozitorlarning operalari. J.Verdining operalari kabi asrdan-asirga o’tib kelmoqda. V.A.Motsart, J.Beze, P.I.Chaykovskiy, N. Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan kompozitorlarning nomlari va ular yaratgan opera durdonalari butun dunyoga mashhurdir. “Klaster” fikrlarning tarmoqlanishi metodidan foydalanib opera durdonalari haqida tushuntiriladi.

V.A.Motsart 1756 yil 27-yanvarda Zalsburg shahrida tug`ilgan. U musiqaga juda yoshlagidan qiziqa boshladi. U 3 yoshida klavishda chalishni, 4 yoshida esa musiqa asarlarini yarata boshladi. 6 yoshidan konsertlarda ishtirok etadi. Uning myunxen, Vena, Parij, London va boshqa shaharlardagi ajoyib konsertlari hammani qoyil qoldirdi. 12 yoshida Motsart bir necha opera, simfoniya, konsert va boshqa musiqa asarlarining muallifi bo’lib tanilgan edi. Motsartni XVIII asr mujizasi deb atashdi.

V.A.Motsart 1791 yil 15 dekabrda 36 yoshida vafot etdi. O’zining qisqa hayoti davomida u 18 ta opera, 50 dan ortiq simfoniya, 40 ta konsert, ramanslar, ariyalar bir qancha cholg`u asarlarini yaratdi. Motsart mashaqqatli xayot kechirishiga qaramay, o’z asarlarida shodlik va baxtni kuylaydi.

Musiqa tinglash: Nota yozuvlari audio CD disk yozuvlaridan foydalanib, dunyo tan olgan bastakorlarning oper musiqa parchasidan namuna eshittirib suhbat-munozara o’tkaziladi.Tinglangan asar tahlil qilinadi. O’z fikrlarini bildirgan o’quvchilar quvnov notachalar bilan rag`barlantirib boriladi.

Dars yakuni: Testdan foydalanib, mavzu mustahkamlanadi. O’qituvchi test yozilgan kartochkalarni har bir qatordagi o’quvchilarga tarqatadi, o’quvchilar ketma-ket javob berishadi.

1. “Opera” deganda nima tushuniladi?
2. a) musiqa va raqs xarakatlari orqali vovealar yaratish san’ati
3. b) lebretto ya’ni sheriy-dramatik p’esa asasida yaratilgan asar
4. d) musiqa sadolari ostida raqsga tushish
5. V.A.Motsart yaratgan operalar qaysilar?
6. a) “Aida”, “Ivan Susanin”
7. b) “Sehrli nay”, “Figaroning uylanishi”
8. d) “Ruslan va Lyudmila”, “Buron”
9. “Qor qiz” operasini qaysi kompozitor yaratgan?
10. a) Rimskiy-Korsakov
11. b) V.Motsart
12. d) M.Glinka
13. Qaysi qatorda sahnaviy-musiqa asarlari tug`ri ko’rsatilgan?
14. a) opera, lapar, kantata
15. b) orkestr, kantata. syuita
16. d) opera, balet, musiqali drama va komediya, operetta
17. J.Bize yaratgan opera qaysi?
18. a) “Karmen”
19. b) “Qor qiz”
20. d) “Aida”
21. P.I.Chaykovskiy qayerlik kompozitor?
22. a) Angliyalik
23. b) Rossiyalik
24. d) Avstriyalik
25. P.I.Chaykovskiy yaratgan operalar qaysilar?
26. a) “Sehrli nay”, “Aida”
27. b) “Qor qiz”, “Otello”
28. d) “Yevgeniy Onegin”, “Toppon xonim”
29. Rimskiy-Korsakov yaratgan operalarni toping?
30. a) “Sadko”, “Qor qiz”, “Shox Sulton xaqida ertak
31. b) “”Sexrli nay”, “Buron”
32. d) “Karmen”, “Rigoletto”
33. “Balet” deganda nimani tushunasiz?
34. a) ham kuylab, ham raqsga tushishni
35. b) qo’shiq kuylashni
36. d) Musiqa va raqs harakatlari orqali obrazlar, voqealar yaratish san’ati.

Faol qatnashgan o’quvchilarga rag`barlantiruvchi quvnoq notachalar tarqatiladi. Har bir qatordagi o’quvchilar dars faoliyati davomida olishgan qizil, (5 ball), yashil (4 ball), ko’k (3 ball) notachalar umumlashtirilib, doskada yoziladi va darsda g`olib qator aniqlanadi. Quvnoq notalarni qulga kiritgan o’quvchilar rag`barlantirilib, kundalik daftarlariga baho qo’yiladi.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish. Sh.Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” qo’shig`ini yodlash.

Matnda xato topdingizmi? Xato matnni belgilang va Ctrl+Enter ni bosib habar bering! Oldindan rahmat!

Kutubxona

Chekishni tashlashning osongina yo’li – Allen Karr
Allen Karr 1934 yili Londonda tug‘ilgan. Asli kasbi hisobchilik. 18 yoshidan cheka boshlab, 30 yil davomida ashaddiy kashanda bo‘lgan. 1983 yili chekishni batamom tashladi va bu borada o‘z usulini ishlab chiqdi. U chekishga qarshi faol kurashchilardan biriga aylandi, «Oson yo‘l» deb ataluvchi xalqaro klinikalar tarmog‘iga asos soldi. «Chekishni tashlashning osongina yo‘li» kitobidan tash­qari ichishni tashlash va ozishga bag‘ishlangan asarlari ham butun dunyoda mashhur. «Chekishni tashlashning osongina yo‘li» dun­yo­ning yigirmadan ortiq tillariga tarjima qilingan.

Davo tadbirlari – Bositxon ibn Zoxidxon Shoshiy

Donolar salomatlik haqida

Xomilador va emizuvchi ayollar hamda go’daklarni parvarishlash tadbiri – Bositxon ibn Zoxidxon Shoshiy

Xulosat ul-Hukamo – Hakimlar xulosasi

1001 Tibbiy hikmat – Mahmudjon Maxdum

Tabiiy davolar – M. Nabiev, E. Jo’raev, H. Xayrullaev
Kitobda tabiat ehsonlari – Shifobaxsh o’simliklardan xonadon sharoitida turli dorivorlar tayyorlash yo’llari bayon etilgan. Tabiatda bunday o’simliklarni yig’ish, ulardan dorivorlar tayyorlash, saqlash va xalq tabobatida turli kasalliklarni davolashda qo’llash masalalari o’qimishli tarzda yoritib berilgan. Shifobaxsh o’simliklarni begona namunalaridan farqlash maqsadida ularning turlari, navlari, botanik tariflari ham keltirilgan. Keng kitobxonlar ommasiga mo’ljallangan.
Yuklash

Tabobat durdonalari
Ushbu kitobcha XIV, XV, XVI va XVII asrlarda yashagan to’rt tabibning qisqacha tarjimai holi va ularning asarlaridan keltirilgan parchalardan tuzilgan. Unda Sharqda jumladan Markaziy Osiyodagi ko’p asrlar davomida ishlatib kelingan shifobaxsh o’simliklar, parhez ovqatlar va boshqa dorivor moddalarning ayrimlariga shu soha bilan qiziquvchi mutaxassislarimiz diqqatini jalb qilishga yordam beradi.
Yuklash

Giyohlar tilga kirganda – G’iyosiddin Jazoiriy
Ushbu risola dorivor o’simliklar va meva-chevalarning tabbiy xosiyatlarini ochib berishga bag’ishlangan. Bunda har bir dorivor modda o’z tilidan gapirib, o’z bag’ridagi xosiyatlarini ochib berishga bag’ishlangan. Bunda har bir dorivor modda o’z tilidan gapirib , o’z bag’ridagi xosiyatlarini birma-bir bayon qiladi. Qiziqarli va sodda til bilan yozilgan bu risolada har kuni yeyiladigan mevalar va yon-atrofimizda o’sib yotgan o’simliklarning kundalik hayotimizda naqadar muhim ahamiyatga ega ekanini anglab olish mumkin. Risola tabobat tarixi va davolash usullari bilan qiziqadigan shifokorlar uchun mo’ljallangan.
Yuklash

Yosh onalarga shifokor maslahatlari
Sog’lom avlod yilida chop etilgan ushbu kitobcha yosh onalarga bola tarbiyasida dasturilamal vazifasini o’taydi, degan umiddamiz. Bunda bola tug’ilganidan to maktabga chiqqungacha bo’lgan davrda uni tarbiyalash, parvarish qilish, turli kasalliklar, shikastlanishlardan asrab-avaylash yuzasidan shifokor maslahatlari o’rin olgan.
Yuklash

Baxtli bo’lishning o’nta siri – Adam Jekson
Istagan kishingizdan hayotdan hammadan ortiq qanday tilagi borligini so’rasangiz, eng ko’p tarqalgan javob: «Men shunchaki baxtli bo’lishni istayman», degan so’zlardan iborat bo’ladi. Bo’lmasa, nima uchun baxtli insonlar shunchalik oz?
Yuklash

Salomatlikning o`nta siri – Adam Jekson
Universitet kasalxonasi yo’lagiga chiqayotgan yigitchaning chehrasi bo’zargan, shifokor xonasi eshigini ochayotgan qo’llari titrardi. U qadamini bosgan sari quvvati uni tobora tark etayotgandek tuyular, ko’zlari xiralashgan va yanada shishin-qiragandek edi. Ifodasiz nigohi uzoqlarga qaratilgan, tevaragida kechayotgan hodisalar uning ongiga borib yetmasdi. Kengroq vestibyulga tushganida u shunday behollikni tuydiki, ko’z oldi jimirlashib, atrofdagi narsalarning hammasi go’yo suzib ketgandek bo’ldi. Eng yaqindagi oromkursiga bazo’r yetib bordi-da unga o’zini tashladi.
Yuklash

Ochlik Mo’jizasi – Pol Bregg
Bregg kitoblarining eng mashxuri “Ochlik mo’jizasi” G’arbda ko‘p millionlab nusxada nashr etilgan. Breggning shaxsi, uning tajribalari, xayot tarzi olimning ma’ruzasi, maqola va kitoblarining eng yaxshi ko‘rsatmasi edi. To‘qson yoshda xam u yigitlarday kuchli, xarakatchan, egiluvchan va chidamli edi. U xar kuni uch, besh kilometr masofaga yugurar, ko‘p suzar, tog‘larga chiqar, tennis o‘ynar, raqsga tushar, uzoq masofalarga piyoda safarlarga chiqar, tosh va gantel ko‘tarish bilan shug‘ullanar, syorfing – okean to‘lqinlari ustida maxsus taxtada changidagidek uchar edi. Uning ish vaqti o‘n ikki soat davom etar, kasallik va charchoq nimaligini bilmas, kayfiyati doimo ko‘tarinki bo‘lardi.
Yuklash

Yosharish sirlari – Tibet lamalarining ming yillik siri – Piter Kelder
Tibet lama(donishmand)lari Xitoyning jabubida, dunyodagi eng baland Himolay tog’lari orasidagi yassi tog’liklar hududida istiqomat qilishadi. Donishmandlarning xastaliklarni davolash ilmi g’arbliklarni juda qiziqtirib qo’ydi. Sababi ularning yoshi ulug’lari Yevropa yoshi ulug’lariga nisbatan ancha bardamroq edi. Shu maqsadda XX asr boshlarida Tibet davolash ilmini o’rganishga kirishildi. Bu sirlar 1938 yilda AQShda chop qilingan Piter Kelderning “Yosharish sirlari” kitobifa bayon qilindi. 1985 yilda “Yosharish sirlari” ikkinchi kotobining nashri chinakkam shov-shuvga sabab bo’ldi, chunki bunda bu sirning 50 yillik natijalari keltirilgan edi.
Yuklash

Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 1-jild
Ushbu kitobda tabobatning nazariy asoslari hamda amaliy tabobatning umumiy masalalari, tabobat ilmining taʼrifi, uning vazifalari, xilt va mizoj haqidagi taʼlimot bayon qilinadi. Keyin odam tanasining “oddiy” aʼzolari — suyak, togʻay, asab, arteriya, vena, pay, bogʻlam va muskullar haqida qisqa anatomik ocherk keltiriladi. Kasalliklarning kelib chiqish sabablari, koʻrinishlari, turlari hamda ularni davolashning umumiy usullari keltiriladi. Ovqatlanish, hayot tarzi va hayotning hamma bosqichlarida sogʻliqni saqlash haqidagi taʼlimot yoritiladi. Surgi qilish, qayt qildirish va qon olish masalalariga ayrim boblar ajratilgan.
Yuklash

Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 2-jild
2-kitobda oʻsha davrda oʻsimlik, hayvon va maʼdanlardan olinadigan 800 dan ortiq doridarmonlar taʼrifi, ularning davoli xususiyatlari va qoʻllanish usullari bayon qilingan. Muallif Oʻrta Osiyo va Yaqin Sharq hamda Oʻrta Sharq mamlakatlaridan chiqadigan doridarmonlardan tashqari Hindiston, Xitoy, Yunoniston, Afrika, Oʻrta dengiz atrofi va b. joylardan keltiriladigan koʻplab dori va moddalarni ham koʻrsatib oʻtadi. Ibn Sino tavsiya qilgan koʻpgina dorilar farmakopeyada hozirgi ham qoʻllanadi.
Yuklash

Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 3-jild
3-kitobda odam gavdasining boshidan tovonigacha boʻlgan aʼzolarida yuz beradigan “xususiy” yoki “mahalliy” kasalliklar haqida maʼlumot beriladi. Boshqacha qilib aytganda, bu kitob xususiy patologiya va terapiyaga bagʻishlangan. Unda bosh miya (shu jumladan, asab kasalliklari va ruhiy kasalliklar), koʻz, quloq, burun, ogʻiz boʻshligʻi, til, milk, lab, tomoq, oʻpka, yurak, koʻkrak, qiziloʻngach va meʼda kasalliklari, soʻngra jigar, oʻt pufagi, taloq, ichak, orqa chiqaruv yoʻli, buyrak, qovuq, erkak va ayollarning jinsiy aʼzolari kasalliklari haqidagi maʼlumotlar keltiriladi.
Yuklash