4-sinf o qish darsi uchun

A) darak gap B) undov gap D) so’roq gap

4-sinf o’quvchilari uchun testlar to’plami 1-chorak uchun

4. Darslarni o’z vaqtida bajar. Qaysi kelishik qo’shimchasi ishtirok etgan?

A) jo’nalish kelishigi B) o’rin-payt kelishigi D) tushum, o’rin payt kelishigi

5. Dilnoza mazali ovqat pishirdi. Sifatni aniqlang.

A) mazali B) ovqat D) pishirdi.

6. So’zdagi bo’g’inlarni aniqlang. Ona, shaftoli.

7. Hunarman… do’s… so’zining oxirida qaysi undosh aytilganda tushib qoladi?

8. Nuqtalar o’rniga kerakli so’zlarni qo’ying. Mayin shamol…

A) ezdi B) esdi D) egdi

9. Bolalar kitobni seving. Qanday gap?

A) darak gap B) undov gap D) so’roq gap

10. Sifat so’z turkumi qanday so’roqqa javob bo’ladi?

A) qanday? Qanaqa? B) qancha? D) nima? Kim?

11. ALifboni 24-tartibidagi harfini toping.

12. Yulduz so’zidan nechta harf, nechta tovush bor?

13. Men kitobni o’qiyman. Qaysi kelishikda?

14. Daftar, kitob, ruchka qaysi kelishikda?

15. Harakatni bajarilganligini bildirgan fe’lni yozing.

4-sinf Ona tili 3-chorak

1. Sifatlar otga qanday bog’lanadi?

A) ohang B) so’roqlar D) gaplar

2. Ot yasovchi qo’shimchalar qaysi qatorda to’g’ri berilgan?

A) –li, -dosh, -m B) –im, -shi, -zor, -ng D) –chi, -zor, -dosh, -kor, -k, -q

3. Tartib sonlar qanday so’roqqa javob bo’ladi?

A) nechanchi? B) qanday? D) qancha

4. Sonlar yozuvda necha xil bo’ladi?

A) 3 xil B) 2 xil D) 4 xil

5. Nechta shaxs bor?

A) 5 ta B) 4 ta D) 3 ta

6. Harakatni bajarilganligini bildirgan fe’lni toping.

A) keldi B) aytayapti D) bormoqchi

7. Daftar, kitob, ruchka qaysi kelishikda?

A) qaratqich kelishik B) tushum kelishik D) bosh kelishik

8. Men kitobni o’qiyman. Qaysi kelishikda?

A) jo’nalish B) tushum D) bosh

9. Yulduz so’zida nechta harf, nechta tovush bor?

10. Alifboni 24-tartibidagi harfni toping.

11. Sifat so’z turkumi qanday so’roqqa javob bo’ladi?

12. Bolalar kitobni seving. Qanday gap?

13. Nuqtalar o’rniga kerakli so’zlarni qo’ying. Mayin shamol …

14. Hunarman … do’s … oxirida qaysi undosh sytilganda tushib qoladi?

15. So’zdagi bo’g’inlarni aniqlang. Ona, shaftoli.

____________________________________ __________

Ona tili 4-sinf 4-chorak

1. Harakatning bajarilganligini bildirgan fe’lni aniqlang.

A) keldi B) aytayapti D) bormoqchi

2. Hozirgi zamon fe’lini aniqlang.

A) yozganman B) boryapman D) bormoqchi

3. Ikki yoki undan ortiq fe’l qanday fe’l deyiladi?

A) fe’l B) soda fe’l D) qo’shma fe’l

4. Qaysi qatorida yaqin ma’noli fe’llar yozilgan?

A) tinglamoqchi, chanqamoq B) adashmoq, eshitmoq D) gapirmoq, so’zlamoq

5. Nuqtalar o’rniga kerakli so’zlarni qo’ying. Mayin shamol …..

A) ezdi B) esdi D) egdi

6. va, ammo, biroq soz’lari nima?

A) undalma B) uyushiq bo’lak D) bog’lovchi

7. Nuqtalar o’rniga qaysi bog’lovchini qo’yish kerak?

O’zbekistondagi qushlarning ko’pi issiq tomonlarga uchib ketadi, … ular bahorda yana qaytishadi?

A) va B) lekin D) biroq

8. Gapda nuqtalar o’rniga mos bog’lovchini qo’ying. Odil astoydil musobaqaga tayyorlandi… unda yaxshi ishtirok etib mukofotlandi.

A) va B) lekin D) biroq

9. Nuqtalar o’rniga bog’lovchi qo’ying. Qor … muzlar eridi.

A) va B) lekin D) biroq

10. Tohir va Hamid o’qiydilar. Gapda bog’lovchi qaysi bo’laklarni bog’lab kelgan?

A) gapni gapga B) so’zni so’zga D) ikkinchi darajali bo’lak

11. Bahor keldi va qorlar eridi. Gapda bog’lovchi qaysi bo’laklarni bog’lab kelgan?

12. Qaysi so’zlar bog’lovchilarga kiradi?

13. Uyushiq bo’lak nima?

14. “Chiroq atrofida juda ko’p kapalak va parvonalar uchib yuribdi”, uyushiq bo’laklar nima bilan bog’lanayapti?

4-sinf o’qish darsi uchun

Men Ikromni ko’rdim,lekin so’zlasha olmadim.Madina,Nigora.Oybeklar kelishdi.

• Undalma fikrning kimga qarata aytilganini bildiradi.Undalma ot bilan ifodalanadi.
• Og’zaki nutqda undalma undash ohangi bilan aytriladi.
• Yozuvda vergul yoki undov belgisi bilan ajratiladi.
• Masalan:Bobojon, laylaklar yana qaytib kelarmikan?
• O’quvchilar, bilimni qunt bilan egallangiz!

• Nutq gap orqali ifodalanadi.U bir yoki o’zaro mazmunan bog’langan bir necha gaplardan tuziladi.
• Nutq og’zaki va yozma shaklda bo’ladi.

• Matn nutqning yozma shaklidir.
• Matn mazmunan o’zaro bog’langan gaplardan tuziladi.
• Matnni qismlarga bo’lish, unga sarlavha qo’yish, reja tuzish mumkin.

TOVUSHLAR VA HARFLAR

• Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosida 30ta tovush bor.
• Harflar 29 ta.
• Tovushlarni yozuvda harflar bilan ifodalanadi
• Harf birikmalari 3 ta: SH, CH, NG .
• Tutuq belgisi tovush bildirmaydi.

Masalan: Ra’no, sur’at, in’om,a’lo, ma’no.

• Tovushlar 2 xil bo’ladi : unli va undosh tovushlar.
• Talaffuz qilayotganimizda to’siqqa uchramasdan cho’zib aytilsa, unli tovush deb ataladi.
• Talaffuz qilayotganimizda to’siqqa uchrab, qisqa aytilsa undosh tovush deb ataladi.

• So’z bo’g’inlardan tuziladi.
• Unli tovush bo’g’in hosil qiladi.
• So’zda nechta unli bo’lsa shuncha bo’g’in bo’ladi.Masalan: far-zand , bu-loq, bo-bo.

• Tartib bilan terilgan harflar qatorini alifbo deyiladi.Alifboda 29 ta harf bor.

• -chi, la, li kor, dosh, siz, dor, xon qo’shimchalari so’z yasovchi qo’shimchalardir

• Shaxs va narsaning nomini bildirib ,kim?,

nima?, kimlar? nimalar ? so’rog’iga javob bo’lgan so’zlar ot deyiladi.Masalan:Kim?

chevar,shifokor.Nima? Oyna, ruchka.

Otrlar ikki xil qo’llanadi.Birlikdadi otlar,ko’plikdagi otlar.Birlikdagi otlarga –lar

qo’shimchasini qo’shib, ko’plikdagi ot hosil qilinadi.Masalan:Gul, gullar, o’quvchi, o’quvchilar.

• Shaxs va narsaning beldisini bildirib, qanday?, qanaqa? so’rog’iga javob bo’lgan so’zlar sifat deytiladi.

Masalan:Qanday? Sariq, oq, mazali.

Onam juda mazali ovqat tayyorlaydilar.

Yurtimizda zamonaviy sport inshoatlari qurilmoqda.

• Sifatlar gapda ikkinchi darajali bo’lak vazifasida keladi.Ularning tagiga to’lqin chiziq chiziladi.
• Sifatlar otga ohang yordamida bog’lanadi.
• To’g’ri odam egri so’zdan or qiladi.
• Bir o’jar barg novdaga mahkam o’rnashib olibdi.
• Ma’nodosh sifatlarning har biri bitta ot bilan bog’lana oladi.Masalan:Qizil, sariq,oq

Sifat yasovchi qo’shimchalar

• -ser,-be,-siz,-li,-chan,-dor,-q- sifat yasovchi qo’shimchalardir.
• -ser- serhosil, sersuv,sero’t,sergul.
• -be- bemaza, beodob,begul.
• -siz- ishsiz, izsiz, odobsiz,mevasiz,gulsiz.
• -li- gulli, unumli, odobli, suvli,mazali.
• chan- ishchan,harakatchan,talabchan.
• -dor- hosildor, mo’ylovdor, guldor.
• -q- tarqoq, quvnoq, qaynoq,taroq,oppoq.

Sifatlar quyidagicha yoziladi

• Chiziqcha bilan yoziladi: to’ppa-to’g’ri,kap-

• Qo’shib yoziladi: oppoq,jigarrang timqora , qadrdon.
• Ajratib yoziladi: to’q qizil, och pushti,

Sifatlarning ma’no turlari

• Sifatlar shaxs va narsalarning rngini, mazasini, shaklini, hajmini va xil- xususiyatini bildiradi.
• Rang tus:moshrang, jigarrang, zarg’aldoq.
• Maza-ta’m: nordon, achchiq, shirin,taxir.
• Shakl: qiyshiq, egri, xilma-xil, yassi.
• Hajm: baland, kichkina, bepoyon,tor,uzun.
• Xil-xususiyat: muloyim, farishta,jasur.

Otlarning egalik qo’shimchalari

• -m, -im, -ng,-ing,-si,-i,-miz,-imiz,-ngiz,-ingiz,-(lar)i- egalik qo’shimchalaridir.
• Egalik qo’shimchalari shaxs va narsa-buyumlarning qaysi shaxsga qarashliligini bildiradi.

Tilda 3 ta shaxs bor

II shaxs – tinglovchi.

III shaxs – o’zga.

-m,-im,-miz,-imiz,- I shaxs: -ng,-ing,-ngiz,-ingiz- IIshaxs: -I,-si,-(lar)i-III shaxs egalik qo’shimchalaridir.

Egalik qo’shimchalarining qo’llanishi

• -m,-im,-ng,-ing,-I,-si,- egalik qo’shimchalari birlik ma’nosini bildiradi.
• -miz,-imiz,-ngiz,-ingiz,-(lar) i- egalik qo’shimchalari ko’plik ma’nosini bildiradi.
• Egalik qo’shimchalari otlarda quyidagicha qo’shiladi:unli tovushdan so’ng-m,-ng,-si:-miz,-ngiz,-(lar)I shaklida:
• Undosh tovushdan so’ng:-im,-ing,-i : -imiz,-ingiz,-(lar)I shaklida.

Egalik qo’shimchalarining vazifasi

• Egalik cqo’shimchalari gapda so’zlarni bir-biriga bog’laydi.
• Egalik qo’shimchalari so’z o’zgartiruvchi qo’shimchalardir.
• Ba’zi otlarda egalik qo’shimchasi qo’shilganda o’zakda quyidagicha tovush o’zgarishi yuiz beradi:
• Unli tovush tushib qoladi:
• Undosh tovush almashadi

Otlarning kelishik qo’shimchalari bilan qo’llanishi

• Otlarga qo’shiladigan-ning, ni,-ga,- da,- dan qo’shimchalari kelishik qo’shimchalaridir.
• Otlarda oltita kelishik bor.

• Gapda bosh kelishikdagi otni aniqlash uchun kim?, nima? qayerda? so’roqlari beriladi.Masalan: Kim? Oyxon, chevar,

nima? Gul, daftar,qayerda? uyda,ko’cha-

Bosh kelishik qo’shimchasi yo’q.

Anor O’zbekistonda ko’p uchraydi.

• Qaratqich kelishigi kimning?, nimaning?, qayerning? so’roqlariga javob bo’ladi.
• Qo’shimchasi –ning. –ning qo’shimchasi otni ot so’z turkumidagi so’zga bog’laydi.
• Qaratqich kelishigidagi otlar gapning bosh bo’lagi bo’lib keladi.
• Masalan: o’quvchining kitobi, ko’ylakning yoqasi, daraxtning kurtadi, buloqning ko’zi.

• Tushum kelishigi kimni?, nimani?,qayerni?

so’roqlariga javob bo’ladi.Qo’shimchasi –ni.

Tushum kelishigi qo’shimchasi gapda otni

fe’l soz turkumiga bog’laydi.Tushum kelishigidagi otlar gapda bosh bo’lak vazifasida keladi.Masalan: She’rni o’qidi. Multfi’lmni tomosha qildi. Tabiatni kuzatdi.Madinani tabriklashdi, matrapni oldi.

Rashid ayvonda kanareykasini tomosha qilib o’tirardi.

• Jo’nalish kelishigi kimga?, nimaga?, qayerga?

so’roqlariga javob bo’ladi. Qo’shimchasi –ga,

-(-ka, -qa) Jo’nalish kelishigi gapda otni fe’l so’z turkumiga bo’g’laydi.Jo’nalish kelishigi gapda bosh bo’lak vazifasida keladi.

-ka qo’shimchasi – k tovushi bilan tugagan otlarga, -q qo’shimchasi -q tovushi bilan tugagan otlarga, -ga qosimchasi boshqa otlar-

ga qo’shiladi.Masalan: Suvga soldi. Qishloqqa jo’nadi. Ko’ylakka qadadi.

O’rin – payt kelishigi

O’rin –payt kelishigi kimda?, nimada?, qayerda?

so’roqlariga javob bo’ladi.Qo’shimchasi – da.

O’rin –payt kelishigi qo’shimchasi gapda otni fe’l

so’z turkumiga bog’laydi.O’rin –payt kelishigi gapda bosh bo’lak vazifasida keladi.

Masalan: Saroyda ishladi. Tog’da, bog’da yashaydi. Amerikada, Braziliyada sayyohlar daraxti deb nomlangan daraxtni uchratish mumkin.

• Chiqish kelishigi kimdan?, nimadan?, qayerdan? so’roqlariga javob bo’ladi.
• Chiqish kelishigi qo’shimchasi- dan.
• Chiqish kelishigi qo’sahimchasi gapda otni

fe’l so’z turkumiga bog’laydi.

Masalan: Ustozidan so’radi, paxtazordan

qaytdi, boldan shirin, maktabdan keldi.

Kitobdan yaxshi do’st yo’q.

• -ning,-ni,-ga,-da,-dan so’z o’zgartiruvchi,
• -chi,-la,-li,-kor,-dosh, siz so’z yasovchi,
• -chi,-zor,-dosh,-kor,-k,-q ot yasovchi,
• -ser,-be,-siz,-li,-chan,-dor,-q sifat yasovchi,
• -la,-lan,-sira,-illa,-(ulla)-lash fe’l yasovchi

Ot yasovchi qo’shimchalar

Ot yasovchi qo’shimchalardir.

Ot yasovchi qo’shimchalar

• ela – elak tara – taroq
• kura – ….. so’ra – …..
• tila – ….. buta – …..
• beza – ….. bo’ya – …..

SON – SO’Z TURKUMI

• Shaxs va narsaning sanog’ini bildirib, necha?, qancha?, nechanchi so’roqlariga javob bo’lgan so’zlar son deb ataladi.

Masalan: besh, to’qsonta, beshinchi.

1991- yil 18 – noyabrda Davlat bayrog’I haqidagi qonun tasdiqlandi.

Sifatlar gapda ot so’z turkumiga bog’lana-

di.Sonlar gapda ikkinchi darajali bo’lak va-

zifasida keladi.Ularning tagiga to’lqin chiziq

• Sonlar ikki xil bo’ladi.
• 1. Sanoq sonlar : 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10.
• Sanashda ishlatiladigan sonlar sanoq sonlar deyiladi.
• 2.Tartib sonlar: 1- may, 2004 –yil.
• Sanoq songa –inchi (–) qo’shimchasini qo’shib tartib son hosil qilinadi.

• Sonlar yozuvda uch xil ifodalanadi:
• 1. Harfiy ifoda bilan: Ikkinchi sinf.
• 2. Arab raqami bilan: 2003-yil 1-sentabr.
• 3. Rim raqami bilan: IV sinf, XXI asr.
• Sonlar otga ohang yordamida bog’lanadi.
• Bog’da o’sar 10ta nok,

5ta olma, 5ta tok.

Ekdik 15 olxo’ri,

Qancha bo’ladi bari. ( 35 ta )

• So’zlarni o’qing. Sanoq va tartib bildirgan sonlar bilan qo’llab, birikma tuzing.Sonlarni raqamlar bilan yozing.
• Uy, qavat, sahifa, maktab, asr, qism.
• Nuqtalar o’rniga son qo’yib o’qing va yozing.
• Biz ____ sinfda o’qiymiz.
• Sinfimizda ___ parta,___ stol va __ stul

FE’L – SO’Z TURKUMI

• Shaxs va narsaning harakatini bildirib nima qildi?, nima qilyapti?, nima qilmoqchi? So’roqlariga javob bo’lgan so’zlar fe’l deb ataladi.
• M: keldi,o’qiyapti, yodlamoqchi.
• Tilla sandiq ochildi,

Ichidan zar sochildi.

Fe’lllar ikki xil bo’ladi. Bo’lishli va bo’lishsiz fe’llar.

Fe’lllarga qo’shiladiga –ma qo’shimchasi bajarilmagan ish harakatini bildiradi.

Mohira bugun maktabga kelmadi.

• Fe’lda 3ta zamon bor:
• 1) o’tgan zamon;2)hozirgi zamon; 3) kelasi
• zamon.
• Fe’l zamonlari nutq so’zlab turgan vaqtga nisbatan belgilanadi .
• -di,-gan,-yap,-moqda,-moqchi- zamon bildiruvchi qo’shimchalardir.
• M: Lolalar kuldi, Zarrin quyoshdan

Gullar ochildi. Nurlar sochildi.

O’TGAN ZAMON FE’LI

• O’tgan zamon fe’li nutq so’zlanib turgan paytdan oldin bajarilgan (yoki bajarilmagan) harakatni bildiradi.
• -di,-gan- otgan zamon qo’shimchalaridir.
• Dilnozaning uyiga Sarvi xola chiqdi.
• Toshkent shahrining Rohat ko’li bo’yida beysbolchilar shaharchasi qurilgan.

• O’tgan zamon qo’shimchasi k tovushi bilan tugagan fe’lllarga –kan; q tovushi bilan tugagan fe’llarga –qan; boshqa fe’llarga –gan shaklida qo’shiladi.
• M: Qirq- qirqqan, qo’rq- qo’rqqan, bich- bichgan cho’k- cho’kkan, chop- chopgan.

HOZIRGI ZAMON FE’LI

• Hozirgi zamon fe’li nutq so’zlab turgan paytda bajarilayotgan (yoki bajarilmayotgan) harakatni bildiradi.
• -yap,-moqda hozirgi zamon qo’shimchalaridir.
• M:O’rik bechora oppoq, nozik gullarini qayoqqa yashirishni bilmayapti. Buni ko’rib mening yuragim ezilmoqda.

KELASI ZAMON FE’LI

• Kelasi zamon fe’li nutq so’zlab turgan paytdan keyin bajariladigan (yoki bajarilmaydigan) harakatni bildiradi.
• -moqchi kelasi zamon qo’shimchasidir.
• M: Sevara o’zi yozgan she’rini o’qib

Orzyuingiz ushalishi uchun nima

Fe’llarning shaxs-son qo’shimchalari bilan qo’llanishi

• Fe’llardagi –m,-man,- ng,- san,-di (-ti), -k,-miz,-ngiz,-siz,-di(lar) shaxs son qo’shimchalaridir.
• Shaxs son qo’shimchalari harakatning uch shaxsdan biri tomonidan birlik va ko’plikda bajarilgan yoki bajarilmaganini bildiradi.
• M: Dam olish kuni men do’stim Rahmatilla
• bilan Parkentga bordim.

• Shaxs-son qo’shimchalari tuslovchi qo’shimchalardir. Fe’llarning tuslovchi qo’shimchalar bilan qo’llanishi tuslanish deyiladi.
• M: I-shaxs o’qidim o’qidik
• II-shaxs o’qiding o’qidingiz
• III-shaxs o’qidi o’qidilar

• Fe’llardagi shaxs –son qo’shimchalari gapda so’zlarni bir-biriga bog’laydi.
• Shaxs –son qo’shimchalari so’z o’zgartiruvchi qo’shimchalardir.
• M: Men bolalarimni, nabiralarimni
• sog’indim.
• Qora sichqon o’rada,

Dumi qoldi dalada.

FE’L YASOVCHI QO’SHIMCHALAR

• -la,-lan,-sira,-illa,-(-ulla) –lash fe’l yasovchi qo’shimchalardir.
• Bog’ viz suv

O’qish dars konspektlar 4-sinf

O’qish dars konspektlar 4-sinf. Mazkur dars ishlanmalar ya’ni konspektlar o’rta ta’lim maktablarining 4 sinf o’qituvchilari uchun mo’ljallangandir. Bu konspekt o’qish fanidan bo’lib uni hamkasblarimiz o’z darslarida namuna sifatida ishlatsa bo’ladi.

Boshqa davlatlarda o’qituvchi oyligi qancha? Javobni bilish!

Ginnes.Uz

Facebook guruh:

При публикации информации из моего веб сайта на другие сайты обязательно указывать адрес сайта www.sadikov.uz. © Sadikov.Uz

Аудио, видео и документальная информация в моем сайте принадлежат своим владельцам. Они сохраняют свои авторские права. Информация размещена на сайте с целью ознакомления. Пожалуйста, уважайте работу авторов. Если Вы являетесь автором материала или обладателем авторских прав на него и против его использования или Ваше авторство не было указано на сайте, пожалуйста свяжитесь с по адресу uzbeknasim@yahoo.com

Предложения рекламы или обмен баннеров: @sadikov_uz

Для контактов: uzbeknasim@yahoo.com

Telegram: @sadikovuz