4 sinf matematika darslik 2023 pdf

Darsliklar to‘plami uchun ijara to‘lovi miqdori respublika bo‘yicha bir xil.

Maktablarda darslik to‘plamlari ijara to‘lov miqdori ma’lum bo‘ldi

O‘qituvchilar tomonidan maktab o‘quvchilarining ota-onalariga tegishli narx-navolar yuborilib, viloyat xalq ta’limi boshqarmalarining Telegram-kanallarida ham e’lon qilindi.

Darsliklar to‘plami uchun ijara to‘lovi miqdori respublika bo‘yicha bir xil.

2022-2023 o‘quv yili uchun uning narxi quyidagicha belgilandi:

• umumta’lim maktablarining birinchi sinf o‘quvchilari uchun – bepul;
• 2-sinflar uchun 18 dona darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 102 700 so‘m;
• 3-sinf uchun 18 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 102 700 so‘m;
• 4-sinf uchun 12 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 68 500 so‘m;
• 5-sinflar uchun 15 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 85 600 so‘m;
• 6-sinf uchun 13 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 74 200 so‘m;
• 7-sinf uchun 18 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 102 700 so‘m;
• 8-sinf uchun 19 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 108 400 so‘m;
• 9-sinf uchun 19 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 108 400 so‘m;
• 10-sinf uchun 18 ta darslik va ish daftarlaridan iborat to‘plam ijarasi narxi – 102 700 so‘m;
• 11-sinf uchun 21 ta darslik va ish daftaridan iborat to‘plam ijarasi narxi 119 800 so‘m.

Avvalroq Moliya vazirligi ijara to‘lovi miqdori kadrlar tayyorlash ixtisosligiga qarab o‘zgarishi mumkinligini ma’lum qilgandi.

Eslatib o‘tamiz, 5 sentabr kuni O‘zbekiston ta’lim muassasalarida yangi o‘quv yili boshlanadi.

4 sinf matematika darslik 2023 pdf

Maqsad : Ta’limiy maqsad: bo`lish haqida bilimini mustahkamlash. Bo`lishga doir misol va masalalar yechish. Mulohaza haqida tushuncha berish.

Tarbiyaviy maqsad: matematikani sevishga o`rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad : bo`lish haqidagi bilim-ko`nikma va malakalarini rivojlantirish.
Usuli : Aralash
Turi : Yangi bilim beruvchi dars
Jihozi: Darslik, ko`zgazma, rasm, tarqatma materiallar, slaydlar.
Darsning borishi :
1.Tashkiliy qism. (Sinf xona va bolalarning darsga tayyorgarligini nazorat qilaman)
2. O`tgan darsni so`rash va mustahkamlash.

Uyga vazifani so`rayman. 738-masala 780-ifodalarning javoblarini o`quvchilardan so`rab nazorat qilaman. Savollar bilan o`tgan darsni mustahkamlayman.

1)Bo`lish nima? (O`quvchilardan so`rayman )
2)Amallar tartibi qanday bajariladi?
3.Yangi darsning bayoni .
781-misol og`zaki. Yechilish usulini tushuntiraman.
42320 :46 21708 27 190228 38
414 920 216 804 190 5006
2)Xuddu shu hisoblashlar nisbatan qanday qisqa yozilganini ko`rib chiqing:
42320 46 21708 27 190228 38
414 920 216 804 190 5006
92 108 228
92 108 228
Bu misolni yechishdan oldin o`quvchilarni 3-guruhga bo`lib olaman.Bunda har guruhdan
Bittadan bola chiqarib, o`z guruhining daraxtiga olma osib , rag`batlantirilib boriladi.
1-guruh 2-guruh 3-guruh
39520 52 30668 34 164807 29
364 760 306 902 145 5683
312 68 198
312 68 174

Topshiriqdagi 3-chi misolni qaysi guruh a’zosi birinchi yechib ulgursa , o’sha guruh a’zosi yechadi. 9483 29

Guruh a’zolarining mehnatlari olma bilan rag`batlantirilib boriladi.Bu topshiriq o’quvchilardan to`liq tushuntirib berilishi talab qilinadi.

783- masala og`zaki yechiladi.

Velosipedchi bir soat 14 km soat tezlik bilan, ikki soat 15 km soat tezlik bilan va yana bir soat 12 km soat tezlik bilan yurdi.

Masalaning shartlaridan foydalanib ,quyidagi ifodalar nimani bildirishini tushuntiring:
1. 1+2+1 (jami vaqt yig`indisi)
2. 14+15×2+12 (jami Masofa)
3. (14+15×2+12):(1+2+1) (o`rtacha tezlik)

Masalaning sharti o`quvchilardga o`qitiladi va tushuntiriladi. Qaysi guruh a’zosi yechimining javobini topsa , daraxtiga olma bilan rag`batlantiriladi.

784-masala .Masalaning sharti o`quvchilarga o`qitilib ,tushuntiriladi va yechimini qaysi guruh a’zosi to`g`ri va aniq yechishiga qarab rag`batlantiriladi.

Yechimi. 5184:24=216ta fevral oyidagi
6426:27=238 ta mart oyidagi
238-216=20 ta ko`p
Javob: 20 ta ko`p poyabzal mart oyida chiqargan.
785 – topshiriq .Mulohazalar bilan tanishamiz. Bu yerda ko`rgazmali rasmdan foydalanaman.
Tulkichaning mulohazasi to`grimi yoki noto`g`rimi? (noto`g`ri)
Har qaysi mulohaza to`g`rimi yoki noto`g`rimi? (noto`g`ri)
Toshkent- O`zbekistonning poytaxti. ( To`g`ri)
Fevral 30-kundan iborat. (noto`g`ri)
11- eng kichik ikki xonali son (noto`g`ri)
1-eng kichik son emas. (noto`g`ri)
5>3 (To`g`ri)
5×8=40 ekani noto`g`ri. (To`g`ri)
9+6=15 ekani noto`g`ri ( to`g`ri)

Mulohaza mavzusini tushuntiraman.To`g`ri yoki noto`g`ri ekanligi haqida aytish mumkin bo`lgan darak gap mulohaza deyiladi.Istalgan boshqa gap mulohaza bo`lmaydi.

Mavzudan kelib chiqib, guruh a’zolari o`rtasida zig-zak o`yinini tashkil qilaman.Misollar kartochkalarda uchala qatorga alohida beriladi.

1-qator 2-qator 3-qator

1.9-soni 4-sonidan 5 ta birlik ko`p. 1.8-soni 3- sonidan 4-ta birlik ko`p. 1.7-soni 2-sonidan 4-ta birlik ko`p.

2.30×3=90 2.23×2=56 2.41×1=41
3. 3.soat=150m 3.3km=3000m 3.24-soat =3sutka
88:2=33 4.72:8=8 4.48:2=25

To`rtburchaknining bo`yi 6 sm 5.to`rtburchakning bo`yi 8 sm ,eni 4 sm 5.to`rtburchakning bo`yi 3 sm eni 4sm

Yuzi ? Y= 36 sm kv. P=? P=24 sm.kv
Eni 5sm perimetrini toping.

Oyin sharti tushuntiriladi. O`quvchilar javoblarni tekshirib o`z chizmalarini yozuv taxtasiga chizadilar. Mashg`ulot yakunlangach chizmani o`qituvchi yozuv taxtasiga osib o`z chizmalarini tekshirib ko`rishlarini aytadi va navbatdagi rag`batlantirishini iladi.

Dam olish daqiqasi o`tkaziladi. O`quvchilar ingliz tilida she’r aytib mashq qiladi.
4.Yangi mavzuni mustahkamlash.
Aqliy hujum o`tkaziladi. Tezkor savollar.
1-guruh
1.Noma’lum qo`shiluvchini topish uchun nima qilinadi?
2.Agar vaqt , masofa ma’lum bo`lsa,tezlik qanday topiladi?
3.3 xonali sonni 2 xonali songako`paytirish uchun nima qilinadi?
4.Agar qo`shiluvchilardan biri 0 bo`lsa, yig`indi nimaga teng bo`ladi.
5.Ko`pburchakning tomonlarining yig`indisi nima deyiladi?
2-guruh
1.Noma’lum bo`linuvchini topish uchun nima bo`linadi?
2.Qanday burchak yoyiq burchak deyiladi?
3.Agar tezlik, masofa aniq bo`lsa, vaqt qanday topiladi?
4.Agar misolda amallar aralash holda berilsa amal qanday bajariladi?
5.Agar kamayuvchi va ayriluvchi bir-biriga teng bo`lsa, ayirma nimaga teng bo`ladi?
3-guruh
1.Noma’lum ko`paytuvchini qanday topiladi?
2.Agar harakatning tezligi, vaqti ma’lum bo`lsa masofa qanday topiladi?
3.Aylananing diametri nima deb ataladi?
4.Qanday o`lchov birligi bor?
5.Ko`paytirish nima?
Uchala guruhning tezkor savollariga javobi tahlil qilinadi va rag`batlantiriladi.
Dars yakunida guruhlarning yig`gan olmalari soni hisobga olinadi va g`olib guruh aniqlanadi.
5.Baholash. Dars davomida yaxshi qatnashgan o`quvchilar baholanadi va izohlanadi.
6.Uyga vazifa. 786 – 787- misollar.
FIZIKA fanidan dars ishlanmalari
Mavzu: TRANSFORMATORNING TUZILISHI VA ISHLASHI
Transformatorning tuzilishi va ishlashi
Maqsad
O‘quvchilarga transformatorning tuzilishi va ishlash prinsipi haqida bilimlar berish .
Vazifalar
O ‘ quvchilarga transformatorning tuzilishi va ishlash prinsipi
h aqida bilimlar berish va ularni o‘zgaruvchan induksion
tokni hosil qilishda gi o`rni muhimligini tushuntirish.

O‘zgaruvchan tokning kuchlanishini o‘zgartirish mumkinligi va undan sanoatda, texnikada foydalanishni tushuntirish orqali fanga qiziqtirish.

O ‘ quv jarayonining mazmuni
O‘quvchilarga transformatorning tuzilishi va ishlash prinsipini

slayd namoyish qilish orqali tushuntirish. U ndan sanoatda, texnikada foydalanishni tushuntirish orqali fanga qiziqtirish.

O ‘ quv jarayonining amalga oshirish texnologiyasi
Metod: Faol ma’ruza, g uruhlar bilan ishlash

Vosita: T arqatma savollar, transformator, voltmetr, ulovchi simlar, kompyuter texnikasi, dioproektor , d oska, bo‘r.

Nazorat: O g ‘zaki nazorat , o ‘ quvchilarni ba h olash.
Baholash . 5 ballik tizim asosida.
Kutil ayot gan natijalar
O‘qituvchi;
O ‘ quvchilarga transformatorning tuzilishi va ishlash prinsipi

haqida bilimlar berish, hamda sanoatda, texnikadagi ahamiyatini tushuntirishda interfaol metodlardan foydalanish orqali o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi, faolligi, darsga, fanga nisbatan qiziqishini orttiradi.

O‘quvchi.
Yangi bilimlarni egallaydi. Olgan bilimini amaliyotga qo‘llashni o ‘ rganadi.
Kelgusi rejalar
O ‘ q ituvchi:

O‘quvchilarni fizika faniga qiziqtirish yo‘llari va pedagogik texnologiyalarni darsda tadbiq etish uchun o‘z ustida ishlash, mavzuni fan-texnikada qo`llanilishi bilan tajribasini boyitish.

O‘quvchi :

Transformatordan a maliyotda foydalanish, qo ‘ shimcha adabiyotlar bilan mustaqil ishlashni o`rganish. O‘z fikrini ravon bayon qila olish.

Mashg ‘ ulotning borishi
Asosiy atamalar va tushunchalar:
-transformator
-o ‘ zgaruvchan tokni transformasiyalash
-yuksaltiruvchi transformator
-pasaytiruvchi transformator
-transformatsiya koeffits iy enti
I . Darsning tashkil etilishi: (2 minut)
a) sinfga kirishda o ` quvchilar o‘qituvchi tayyorlagan emblemalarini oladilar va borib o‘tiradilar.
b) salomlashish, davomatni aniqlash;
c ) o‘quvchilarni darsga hozirligini ko‘rib chiqish.
Darsning blok-chizmasi
Dars bosqichlari
Tashkiliy qism
Uy vazifasini so ‘ rash
Yangi mavzu bayoni ( kichik ma’ruza )
Yangi mavzu bo ‘ yicha masala yechish va test o ‘ tkazish
O ‘ quvchilarni rag ‘ batlantirish
Uyga topshiriqlar
II. O ‘ tilgan mavzu bo ‘ yicha so‘rash ( 6 minut)
O ‘ quvchilar guruhlarga bo ‘ linib olinadi.
1- guruh: Amper guruhi 2- guruh: Volt guruhi 3- guruh: Om guruhi

O‘qituv ch i tomonidan oldindan tayyorlab qo‘yilgan savol va topshiriqlarni guruh sardorlari ch iqib tanlab oladilar .

1-guruhga “I nduksion tokning yo ‘ nalishini tushuntiring”
2-guruhga “ O ‘ zgaruvchan tok va uning grafigini qanday hosil qilish mumkin. ”
3-guruhga “ Induksion tok feneratorining tuzilishi va ishlash prinsipini tushuntiring” .
Guruhlar taqdimoti
III. Yangi mavzu bayoni (16 minut).
1.Transformatorning tuzilishi va ishlashi.
2. Yuksaltiruvchi transformator .
3. Pasaytiruvchi transformator .
4. Transformatorda energiyaning aylanishi.
5. Transformatsiya koeffitsiyenti.

O‘qituvchi tomonidan kompyuter orqali dioproektorda o‘quvchilarga transformatorning tuzilishi va ishlashi ekranda ko‘rsatiladi va transformatorga ta’rif beriladi.

O‘zgaruvchan tokning chastotasini o‘zgartirmasdan kuchlanishni bir qiymatdan ikkinchi qiymatga o‘zgartirib beruvchi asboblar transformatorlar deyiladi.

Generatorlarda hosil qilingan kuchlanish ularning quvvatiga qarab turlicha bo‘ladi. Bundan tashqari uzoq masofalarga elektr energiyasini uzatishda simlarning qizishi tufayli isroflar bo‘ladi. Bunday hollarda o‘zgaruvchan tokning kuchlanishini bir qiymatdan ikkinchi qiymatga o‘zgartish zaruriyati tug‘iladi. Bu vazifani transformator deb ataluvchi elektr mashinasi bajaradi.

Transformator ikkita chulg‘am va o‘zakdan iborat. Kuchlanishni ko‘paytirib beruvchi transformatorni yuksaltiruvchi transformator, kamaytirib beruvchi pasaytiruvchi transformator deyiladi.

Yuksaltiruvchi transformatorda birlamchi chulg’am yo`g ` on simdan kam o‘ramli qilib yasaladi. Ikkilamchi chulg’am nisbatan ingichka simdan ko‘p o‘ramli qilib yasaladi.

Yuksaltiruvchi transformatorda n₂>n₁ va U₂ > U₁ bo`ldi. P asaytiruvchi transformatorda n₂ n₁ va U₂ U₁ bo‘ldi.

Transformatorda energiyaning aylanishi. Transformator birlamchi chulg‘amidagi ma’lum kuchlanishli elektr energiyani ikkilamchi chulg‘amdagi boshqa kuchlanishli elektr energiyaga aylantiradi.

Transformatorning ikkilamchi chulg‘amida kuchlanish necha marta ort s a tok kuchi shuncha m a rt a kamayadi.

U – Birlamchi o ‘ ramdagi kuchlanish.
I – Birlamchi o ‘ ramdagi tok kuchi
U – Ikkilamchi o ‘ ramdagi kuchlanish
I – Ikkilamchi o ‘ ramdagi tok kuchi
T ransformasiya koeffisiyentini quyidagi formula bilan aniqlanadi.
k= yoki k=

bu yerda birlamchi va ikkilamchi galtakdagi o ‘ ramlar soni Transformatorning foydali ish koeffisiyenti

Takomil l ashgan transformatorlarning FIK juda yuqori bo‘lib, 99% tashkil etadi.
IV. Mustahkamlash: (15 minut)
Masalani yechish.

Birlamchi chulg‘amda 300 ta o‘ram bor. Agar transformatorning transformatsiya koeffits iy enti 15 ga teng bo‘lsa, yuksaltiruvchi transformatorning ikkilamchi chulg‘amida nechta o‘ram bo‘ladi?

Berilgan Formula Yechish 300. 15=4500

O‘qituvchi tomonidan oldindan tayyorlab qo‘yilgan ijodiy test savollari kadoskop orqali slaydda ko‘rsatiladi. O‘quvchilar testni o‘qib, daftarlariga javobini belgilaydilar.

1. “Transformator- . asbob” . Gapni davom ettiring.
A) o‘zgarmas tokning kuchlanishini o‘zgartiruvchi
B) o‘zgaruvchan tokning kuchlanishini o‘zgartiruvchi
C ) o‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilovchi
D) o‘zgaruvchan tok chastotasini o‘zgartiruvchi
2. Transformatorning o ‘ zagi nima sababdan alohida listlardan yig‘iladi
A) mustahkamligini oshirish uchun
B) magnit kuch chiziqlarni to‘plash uchun
C ) magnit maydonini kuchaytirish uchun
D) isroflarni kamaytirish uchun
3. k 1 bo ‘ lganda . transformator deyiladi.
A) p asaytiruvchi B) yuksaltiruvchi
C ) chulg‘amli D) tok hosil qiluvchi

O‘quvchilar testning javobini topib bo‘lgandan so‘ng, o‘ qituvchi tomonidan testning javobi ekranda ko‘rsatiladi. O ‘ quvchilar bir-birlarining testini almashtiradi va tekshiradi. O ‘ qituvchi test savollari orqali hamma o ‘ quvchilarga reyting ball qo ‘ yadi.

V. O‘ quvchilarni rag ‘ batlantirish va baholash (3 daqiqa)
Dars yakunida o‘ quvchilar t o‘ plagan ballariga qarab ra g‘ batlantiriladi.
VI. Uyga topshiriq: ( 3 minut)
Mavzuni o‘qib kelish va savollariga javob yozib kelish.

Transformator (ishdan chiqqan) olib, uning chulg‘amidagi simlarni yeching va chulg‘amlardagi o‘ramlar sonini sanang. Transformatorning tuzilishini ko‘zdan kechirib, xulosalaringizni daftarga yozing.