10-sinf Chaqiriqqa qadar boshlang’ich tayyorgarlik (CHQBT) fanidan dars ishlanmalar to’liq malumot oling

10-sinf Chaqiriqqa qadar boshlang’ich tayyorgarlik (CHQBT) fanidan dars ishlanmalar

 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

JIZZAX VILOYATI XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI

PAXTAKOR TUMAN XALQ TA’LIMI BOLIMI

 

 

Paxtakor tumani 18-umumiy o`rta ta`lim maktabining

CHQBT fanlari o`qituvchisi

Tojimamatov Elbekning

10- sinflar uchun CHQBT  fanidan

 

1 SOATLIK DARS ISHLANMASI

 

 

   

 

2017-2018 o’quv yil

 

Mavzu:O‘q uzish — jangda dushmanni yo‘q qilishning asosiy vositasi.

O‘t ochish turlari. Jang manyovri haqida tushuncha. Manyovr turlari.

Guruhlarning jangovar harakatlarini ta’minlash

II.Darsning maqsadi:

      1.Ta’limiy:FK2 Askarning jangda harakatlanish va jangovor qurol-aslahalardan foydalana olish kompetensiyasi

     2.Tarbiyaviy: O’quvchilarni vatanga muhabbat va saodat ruhida tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi maqsad: Olgan bilim va kunikmalardan zarur holatlarda o’z o’rnida samarali foydalanish.

Kerakli jihoz:    darslik, kompyuter va ko’rgazma plakatlar

       Dars o’tish joyi:   Sinf xonasi

Dars jarayoni:

Tashkiliy qism: salomlashish, davomat va o’quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshirish. Darsga qatnashmayotgan o’quvchilarni sinf jurnaliga qayt etish.

uy vazifasini surash: o’tilgan mavzu yuzasidan o’quvchilar bilimini savol javob, mini test orqali sinash va faol qatnashgan o’quvchilarni baholash, bahlarni jurnalga quyish.

Yangi mavzu bayoni:

O‘q uzish — jangda dushmanni yo‘q qilishning asosiy vositasi.

O‘t ochish turlari. Jang manyovri haqida tushuncha. Manyovr turlari.

Guruhlarning jangovar harakatlarini ta’minlash

O‘q uzish -jangda dushmanni yo‘q qilishning asosiy vositasi, uni mohirlik

bilan olib borish va nishonni birinchi o‘q bilan zararlash uchun jangchi:

· o‘z qurolini to‘liq bilishi, uni saqlashni, otish uchun astoydil tayyorlashni;

· otish uchun joyni ustalik bilan tanlashni, chegaralangan vaqtda,

kunduzi va kechasi, har xil holatlardan otishni to‘g‘ri bajarishni;

nishongacha bo‘lgan masofani mo‘ljal qo‘yiluvchisi va mo‘ljalga olish

nuqtasini to‘g‘ri aniqlashni hamda yondan esgan shamolga va nishon

harakatiga to‘g‘rilik kirita olishni;

· komandir komandasini diqqat bilan eshitish va aniq, tez bajarishni;

· mustaqil o‘q uzishda ongli tashabbus ko‘rsatishni bilishi kerak.

Avtomatchilar o‘q otish uchun guruh komandiri ko‘rsatgan joylarni

egallashadi, mustaqil harakatlanganda uni o‘zlari tanlashadi. Òanlashda

vaziyat, joy xarakteri va qo‘yilgan vazifa hisobga olinadi.

Otish uchun joy qulay, keng, ko‘rish maydoni va otishni hamda

o‘qchining dushman kuzatuvidan panalab turishini ta’minlashi kerak.

BMP

(BÒR) pulemyot va granatomyotlar uchun o‘t ochish pozitsiyasi guruh

komandiri tomonidan tanlanadi va ko‘rsatiladi.

O‘t ochish pozitsiyasining joylashuvi qo‘yilgan vazifalarning oliy

darajada bajarilishi, olovli manyovr imkoniyatini tug‘diradigan yaxshi

ko‘rinish va otishga egaligi, tabiiy niqoblanishi, qulay kirib-chiqish va

yangi yoki zaxiradagi o‘t ochish pozitsiyasiga ko‘rinmasdan borish yo‘llari

bo‘lishi talablariga javob berishi kerak.

RPGdan otish uchun, bulardan tashqari, otish xavfsizligini ta’minlash

kerak, ya’ni orqada gazlarning erkin chiqishi uchun to‘siqlar bo‘lmasligi

(2 m.dan yaqin emas) hamda xavfsiz zona (30 m) chuqurligi orasida odamlar,

o‘q-dorilarni joylashtirmaslik lozim. O‘t ochish pozitsiyasi (otish uchun

joy)ni shunday tanlash kerakki, bunda dushman bajarayotgan ishlar yaqqol

ko‘rinib tursin, o‘zi esa ko‘rinmasin.

· O‘t ochish turlari  · Jang manyovri haqida tushuncha

· Manyovr turlari  · Guruhlarning jangovar harakatlarini ta’minlash

Motoo‘qchi (tankchi) guruhning (seksiyaning, tankning) olovi

jangovar vazifani bajarishda, dushmanni yo‘q qilishning asosiy vositasi

hisoblanadi. Dushmanni o‘t ochib, ishonchli zararlash: nishonni o‘z vaqtida

razvedka qilish, o‘t ochish vositalarini ularning jangovar imkoniyatlariga

qarab mohirona qo‘llash; o‘t ochishning aniqligi, uni qo‘llashning

qo‘qqisdan va o‘ta zichlikda hamda yuqori tezlikda qo‘llanishi; jangda o‘t

ochishni mohirona boshqarish orqali erishiladi.

O‘t ochish:

· qurol turi bo‘yicha — o‘qotar, granatomyot, piyodaning jangovar

mashinalari (bronetransportyorlar), tanklar, artilleriya, zenit vositalari va

boshqalar;

· otish usuli bo‘yicha — to‘g‘ridan to‘g‘ri, yarimto‘g‘ri va yopiq o‘t ochish

pozitsiyasidan otish bilan farqlanadi.

O‘qotar qurollarning o‘t ochish turlari quyidagilar:

· taktik qo‘llanishi bo‘yicha — sidirg‘asiga kesib otish (o‘t qo‘qqisdan, yaqin masofadan bir yo‘nalishda ochiladi) va yig‘ilgan tartibda (bitta

nishonga motoo‘qchi guruhning yoki seksiyaning barcha turdagi o‘qotar

qurollari bilan o‘q uzish);

· otish yo‘nalishi bo‘yicha — frontal (nishon frontiga perpendikular

ravishda), qanotdan (nishon qanotiga, uning frontiga parallel ravishda)

va kesishma o‘q uzish (bitta nishonga kamida ikki yo‘nalishdan o‘q uzib

olib borish);

· otish qizg‘inligi bo‘yicha — bittalab o‘q uzib otish, qisqa va uzun

sidirg‘alar bilan hamda barcha turdagi o‘qotar qurollardan uzluksiz o‘q

 uzish;

· otish usuli bo‘yicha — joydan, to‘xtab (qisqa to‘xtab), yurib ketayotib,

bortdan, nuqtaga qarab o‘t ochish, front bo‘yicha olovni yoyib, ichkariga

olovni yoyib, maydon bo‘yicha va boshqalar.

Artilleriya olovi turlari o‘z ichiga: alohida nishon bo‘yicha o‘t ochish,

jamlangan, to‘siqli (harakatli va harakatsiz) yoppasiga o‘qqa tutish va

boshqalarni oladi.

Mudofaani tashkillashtirishda, ayniqsa, tog‘larda, barcha turdagi

qurollarni jalb qilgan holda ko‘pqatlamli va ko‘pqavatli olov hosil qilinadi.

Dushmanning tirik kuchlariga alohida o‘t ochish vositalari yoki motoo‘qchi

guruh va seksiyaning o‘qotar qurollaridan yog‘ilgan olovi bilan otib zarar

yetkaziladi.

Jangda motoo‘qchi (tank guruhi), joyning qulay sharoitlaridan foydalanib,

o‘t ochishning harakat bilan mohirona biriktirib va manyovrni keng qo‘llashi

kerak. Manyovr kuchlar va vositalari o‘t ochish bilan o‘tkaziladi.

Kuch va vositalar manyovri dushmanning jangovar tartibidagi eng zaif

joyiga, ayniqsa, qanotlar orqa tomoniga hamda o‘z bo‘linmalarini dushman

zarbidan o‘z vaqtida chiqarish uchun o‘tkaziladi. Kuch va vositalar manyovri

turlari bo‘lib qurshov, aylanib o‘tish, ularning birikmasi va chekinishi

hisoblanadi.

Aylanib o‘tish — ancha ichkarilama manyovr dushmanning orqa

tomonidan zarba berish maqsadida o‘tkaziladi.

Chekinish — o‘z qo‘shinlarini dushman zarbidan chiqarib olish va qulay

holatini egallash uchun qo‘llaniladigan manyovr. U faqat katta komandir

ruxsati bilan o‘tkaziladi.

Manyovr g‘oyasi bo‘yicha oddiy bo‘lishi, ya’ni tezda, yashirincha va

dushman uchun qo‘qqisdan o‘tkazilishi kerak. Uni amalga oshirish uchun

dushmanni olovli zararlash natijasida ochiq qanotlari, oraliqlar, joy

sharoitlari, yashirincha borish yo‘llari, tutun va aerozollar, mudofaada esa,

bundan tashqari, transheyalar va aloqa yo‘llari inobatga olinadi.

rasm. Bo‘linmalarning jangdagi manyovri (variant).

Olovli manyovr dushmanni samaraliroq zararlash uchun qo‘llaniladi.

U guruh (seksiya)ning bitta muhim nishon bo‘yicha olovini yig‘ishda, bir

nishondan boshqasiga olovni o‘z vaqtida ko‘chirish va guruh bilan bir vaqtda

bir necha nishonga o‘t ochishni olib borishda ifodalanadi.

rasm. Bo‘linmalarning jangdagi manyovri (variant).

Motoo‘qchi (tankchi) guruhlar (seksiyalar, tanklar) harakatini jangovar ta’minlash, jangovar shaylikni ushlab turishga yo‘naltirilgan choratadbirlarni amalga oshirish va tashkillashtirish hamda uning jangovar qobiliyatini saqlab qolish, qo‘yilgan vazifalarni o‘z vaqtida va muvaffaqiyatli

bajarish uchun qulay sharoitlar yaratib berishda ifodalanadi. U jangning

barcha turlarida: mashq o‘tash paytida va joyda joylashganda, komandir

qarori asosida tashkillashtiriladi va o‘z ichiga razvedka, qo‘riqlash, niqoblash,

muhandislik ta’minlash va kimyoviy himoyalanishni oladi.

Motoo‘qchi (tankchi) guruhlar (seksiyalar, tanklar) komandiri o‘qdorilar, yoqilg‘i zaxiralarini o‘z vaqtida to‘latib olish chora-tadbirlarini,

jangovar mashinalar va qurol-aslahalarga texnik xizmat ko‘rsatishni, shaxsiy

tarkibni individual himoya va maxsus tozalash, oziq-ovqat va boshqa moddiy

vositalar bilan ta’minlashi hamda askar va serjantlar anjomlarining to‘laligini

tekshirish, ulardan to‘g‘ri foydalanishni nazorat qilib borishi kerak.

Anjomlarga askar va serjantlar uchun mo‘ljallangan aslaha va boshqa

buyumlar kiradi. U ko‘tarib yuriluvchi va tashiluvchi qismlarga bo‘linadi.

Anjomlarning ko‘tarib yuriluvchi qismi, qoidaga ko‘ra, askarda va serjantda

bo‘ladi hamda o‘ziga shaxsiy qurol, o‘q-dorilar, gazniqob (respirator),

piyodalar belkuragi, po‘lat shlem, bronejilet, dala anjomlari, suvli flaga,

buyumlar xaltasini o‘z ichiga oladi. Buyumlar xaltasida: qozoncha, qoshiq,

krujka, quruq payok, individual aptechka, suvni zararsizlantiruvchi vositalar

va shaxsiy gigiyena buyumlari joylashtiriladi. Komandirning qarori bilan olib

yuriladigan anjomlarning tarkibi o‘zgartirilishi mumkin.

Qurshov — dushman qanotiga zarb berish uchun amalga oshiriluvchi

manyovr. Qurshov, odatda, olovli va taktik hamkorlikda, aylanib o‘tish

esa, frontdan harakatlanuvchi taktik hamkorlikda amalga oshiriladi.

Barcha qolgan buyumlar anjomlarning tashib yuriluvchi qismiga kirib,

ular piyodaning jangovar mashinalari (bronetransportyorlar, avtomobillar, tanklar)da olib yuriladi. Ishlatish bo‘yicha qo‘llanmalar va

 boshqa

hujjatlarga muvofiq joylashtiriladi.

Darsni yakunlash:O’quvchilarni rag’batlantirish,mavzu yuzasidan

savol-javob o’tkazish.

          Uyga vazifa :mavzuni: o’rganish