10-chi sinf chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik darsligi

MUNDARIJA

Kirish …………………………………………….3

10-sinf darsliklari MUNDARIJASIGA QAYTISH

I Bo’lim. Harbiy xizmatning huquqiy asoslari

I bob. O‘zbekiston Respublikasining mudofaa va harbiy xizmat to’g’risidagi qonunlari asoslari

1.1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi Vatan himoyasi to‘g‘risida ……….13
1.2. O‘zbekiston Respublikasining «Mudofaa to‘g‘risida»gi Qonuni, Mudofaa tushunchasi ………..14

II bob. Harbiy xizmatning huquqiy asoslari

2.1. O‘zbekiston Respublikasining «Umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat to‘g‘risida»gi Qonuni. Umumiy harbiy majburiyat tushunchasi va uning mohiyati. Harbiy xizmat turlari ……………….17
2.2. Fuqarolarni chaqiruv uchastkalarida qayd etish. Fuqarolarning harbiy ro‘yxatdan o‘tish bo‘yicha majburiyatlari. Harbiy xizmatga chaqirilish muddatini kechiktirish. Harbiy xizmatga chaqirilishdan ozod etish ……………………19

III bob. Harbiy xizmatni o’tash. Rezevdagi xizmat

3.1. Harbiy xizmatni o‘tash. Rezervdagi xizmat …………………….22
3.2. Muddatli harbiy xizmatchilarga beriladigan imtiyozlar ……………26

IV bob. O‘zbekiston Respublikasi qurolli kuchlari — Davlat harbiy tashkiloti, O’zbekiston Respublikasi mudofaasining asosi

4.1. O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining tashkil etilishi. Qurolli Kuchlarga rahbarlik. Harbiy okruglar ………….28
4.2. Qurolli Kuchlarning harbiy-strategik vazifalari va tarkibi. Harbiy boshqaruvning asosiy organlari …………….30

V bob. Harbiy xizmatchilar va ular orasidagi munosabatlar. Harbiy intizom

5.1. Harbiy xizmatchining umumiy majburiyatlari. Harbiy unvonlar va farqli belgilar. Boshliqlar va bo‘ysunuvchilar. Kattalar va kichiklar. To‘g‘ridan to‘g‘ri va bevosita boshliqlarning huquqlari va majburiyatlari …..….37
5.2. Harbiy qadriyat qoidasi va harbiy xizmatchilarning xushmuomalaligi.
Buyruq berish va uni bajarish tartibi. Komandirlar va boshqa to‘g‘ridan to‘g‘ri boshliqlarga murojaat etish qoidalari. Harbiycha salom berish ………….44
5.3. Harbiy intizomning mohiyati va harbiy xizmatchilarning unga rioya etish bo‘yicha majburiyatlari. Vaqtning taqsimlanishi va kundalik tartibi …………..46
5.4. Askar va matroslarga qo‘llaniladigan rag‘batlantirishlar. Harbiy xizmatchilarga qo‘llaniladigan intizomiy ta’zirlar ….…..49

VI bob. O‘zbekiston Respublikasi qurolli kuchlarining ichki xizmat nizomi

6.1. Kundalik naryad, vzvod bo‘yicha posbonning vazifalari. Vzvod bo‘yicha posbonning majburiyatlari …………50
6.2. Navbatdagi posbon o‘z vazifalarini bajaradigan joy va uning jihozlanishi.
Trevoga e’lon qilinganda, yong‘in paytida, to‘g‘ridan to‘g‘ri boshliqlar, boshqa vzvoddagi harbiy xizmatchilar kelganda, vzvod komandirini chaqirishda posbonning xatti-harakatlari …………52

VII bob. O‘zbekiston Respublikasi qurolli kuchlarining garnizon va qorovullik xizmatlari nizomi

7.1. Qorovullik xizmati va uning tashkil etilishi. Qorovul va uning tarkibi …………..53
7.2. Qorovullarni tayyorlash. Soqchi va uning majburiyatlari …………..57
7.3. Post va uning jihozlanishi. Soqchining postdagi harakatlari. Soqchi qo‘lidagi qurol bilan harakatlanishi va qurolni qo‘llash usullari ………….61
7.4. Soqchilarni almashtirish. Qorovulxonada ichki tartib-intizom ………66

VIII bob. O‘zbekiston Respublikasi qurolli kuchlari saf nizomi. Yakka tartibda saf tayyorgarligi

8.1. Saf Nizomining asosiy qoidalari. Askarning saflanishdan avval va safdagi majburiyatlari. Saf va uning elementlari …………71
8.2. Dastlabki bajariluvchi komandalar. Safda turganda salomga javob berish.
Safda turish. Joyida turib burilish. Saf qadami bilan harakatlanish ……….74

II Bo’lim. Harbiy ish asoslari

I bob. Umumqo’shin jangi asoslari

1.1. Jang haqida tushuncha va zamonaviy umumqo‘shin jangi tavsifi, uning maqsadi. Umumqo‘shin jangining asosiy turlari …………..79
1.2. Askarning jangdagi majburiyatlari. Askarning shaxsiy quroli va anjomlari (ekipirovkasi). Motoo‘qchi seksiyasining tashkiliy tarkibi, hal etiladigan jangovar vazifalari, uning qurol-aslahasi va imkoniyatlari ……………81
1.3. O‘zbekiston Respublikasi qo‘shinlarining qurol-aslaha va harbiy texnikalari (zirhli mashinalar, tanklar, jangovar vertolyotlar, samolyotlar va artilleriya vositalari) ……..84
1.4. Chet el armiyalarining tanklari va uning zaif joylari. Chet el jangovar vertolyotlari …….94
1.5. O‘q uzish — jangda dushmanni yo‘q qilishning asosiy vositasi.
O‘t ochish turlari. Jang manyovri haqida tushuncha. Manyovr turlari.
Guruhlarning jangovar harakatlarini ta’minlash ……….96

II bob. Askar va bo’linmalarning jangdagi harakatlari

2.1. Mudofaada olovli pozitsiya haqida tushuncha. Uni tanlashning tartibi, holatini egallash, jihozlanishi. Mudofaaga mahalliy predmetlarni moslashtirish, o’q otish sektorini tozalash va okopni niqoblash …………101
2.2. Pozitsiyaga yorib kirgan dushmanni yo‘q qilish. Askarning tungi hujumdagi harakati va suv to‘siqlaridan o‘tishi. Parchalanadigan qo‘l va tankka qarshi granatalarni uloqtirish usullari. Granatani transheya yoki okopdan uloqtirish ………106

III bob. Razvedka

3.1. Kuzatish uchun joy tanlash. Ko‘rinish cheklangan sharoitda joy va joydagi predmetlarni o‘rganish …………112
3.2. Joyda predmetlar va nishonlargacha bo‘lgan masofani aniqlash.
Uzoqlikni o‘lchash …….116

IV bob. Muhandislik jihozlash va ularni ko’zdan yashirish

4.1. Muhandislik jihozlash va ularni ko‘zdan yashirish. Okoplar va kovaklar ……..118

V bob. Qurolli kuchlarda qo’llaniladigan minalar

5.1. Tankka qarshi minalar. Piyodalarga qarshi minalar …………121

VI bob. Joyda xaritasiz orientirlanish

6.1. Ufq tomonlarini aniqlash. Turgan joy haqida axborot. Magnit azimuti va joydagi predmetlar bilan oriyentirlanish. Azimut bo‘ylab harakatlanish ………127

III Bo’lim. Otish tayyorgarligi

I bob. O‘qotar qurollarning vazifasi, tuzilishi, ishlash tamoyili va jangovar xususiyatlari. Qo’l granatalari

1.1. Qurol-yarog‘ va o‘q-dorilar bilan ishlaganda xavfsizlik choralari.
Kalashnikov avtomatining vazifasi, umumiy tuzilishi ishlash tamoyili va jangovar xususiyatlari .…134
1.2. Kalashnikov avtomatining asosiy qism va mexanizmlari hamda ularning vazifasi ………..137
1.3. Avtomatni noto‘liq qismlarga ajratish va yig‘ish tartibi …………144
1.4. Qo‘l granatalarining vazifasi, jangovar xususiyatlari, umumiy tuzilishi va ishlash tamoyili. Granatalarni uloqtirishga tayyorlash. Qo‘l granatalarini qo‘llashda xavfsizlik choralari ……….147
1.5. Dragunov merganlik miltig‘i hamda tankka qarshi qo‘l granatomyotining tuzilishi, ishlash tamoyili va jangovar xususiyatlari. Kichik kalibrli miltiqning vazifasi, tuzilishi va jangovar xususiyatlari …….152

II bob. Quroldan otishning asoslari va qoidalari

2.1. Otish hodisasi va uning davrlari. O‘qning boshlang‘ich tezligi va uning otish jarayoniga ta’siri. Qurolning ortga silkinishi ………156
2.2. O‘q trayektoriyasi (harakatlanish yo‘li)ning hosil bo‘lishi. O‘qning teshib o‘tish va shikastlash ta’siri. Òo‘g‘ri o‘q otish va uning ahamiyati. Yashirin joy, o‘q tegadigan (shikastlantiradigan) maydon va o‘q tegmaydigan maydon ………158
2.3. Mo‘ljalga olish usullari. Mo‘ljalni tanlash va mo‘ljallangan nuqtaga, qo‘zg‘almas nishonga o‘t ochish …………161
2.4. Uzoqlikni o‘lchash usullari va minglik ifodasini qo‘llash ………..163

IV Bo’lim. Amaliy harbiy jismoniy tayyorgarlik

I bob. Harbiy xizmatga chaqiriluvchilar yuqori darajadagi jismoniy tayyorgarligining zaruriy sharti

II bob. Umumjismoniy tayyorgarlik

2.1. Umumjismoniy mashqlarni bajarish. Erkin mashqlarni bajarish usullari.
Turnikda bajariladigan mashqlar. Brusda bajariladigan mashqlar ……….168
2.2. Kuch mashqlarini bajarish. Arqonga tirmashib chiqish usullarini bajarish ………173

III bob. Yagona to’siqlar (qatori) dan o’tish

3.1. Yagona to‘siqlar maydoni bilan tanishish. Alohida to‘siqlar va to‘siqlar guruhidan o‘tish. Yagona to‘siqlar qatoridan o‘tish ………175
3.2. Turli holatlarda granata uloqtirish texnikasini o‘rganish ………178

IV bob. Qo’l jangi

4.1. Qo‘l bilan beriladigan zarbalar. Dushman siquvidan ozod bo‘lish. Bo‘yinni orqa tomondan tutib olgan dushman siquvidan xalos bo‘lish. Qo‘lni orqaga qayirish ……..179
4.2. Òanani orqadan tutib olgan dushman siquvidan xalos bo‘lish. Òanani old tomondan tutib olgan dushman siquvidan xalos bo‘lish. Raqibni yelka uzra yerga uloqtirish ………180
4.3. Oyoqlarni old tomondan tutib olgan dushman siquvidan xalos bo‘lish.
Oyoqlarni orqa tomondan tutib olgan dushman siquvidan xalos bo‘lish. Oyoqlarni orqa tomondan chalish …………183

Harbiy atamalar izohi …….185

Foydalanilgan adabiyotlar ……186