1-9 Adabiyot 9-sinf

I.Asarning to’liq nashri asosida asarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish,voqealar rivoji asosida asar yuzasidan qo’shimch ma’lumot va bilimlarni berish.

9 sinf ona tili uy ishi javoblari

2023-01-30 18:40:55 21

PDF yuklash
Chop etish

Ta’mirlash ishlari G’aznov maktabida uyushqoqlik bilan davom etmoqda

1-sektorning G’aznov mahallasida joylashgan 21-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabida tuman hokimi Sayidbahrom Sayidmusayev tashabbusi bilan boshlangan ta’mirlash ishlari ko’pchilikning qo’llab-quvvatlashi orqali qizg’in davom etmoqda. Maktab sinfxonalari va koridorini ta’mirlashda Xalq ta’limi bo’limi, Yoshlar ishlari Agentligi tuman bo’limi, ma’naviyat va ma’rifat markazi, tuman markaziy shifoxonasi ma’muriyati va boshqa saxovatpesha insonlar yaqindan yrdam berdilar.

Maktabning issiqlik tizimi yangi va zamonaviy ko’rinishga ega bo’ldi. Viloyat xalq ta’limi boshqarmasi tomonidan berilgan 5 ta oddiy va bitta elektron doska, tuman xklq ta’limi bo’limi mudiri say-harakati bilan yetkazib berilgan stol va stullar sinfxonalarga o’rnatildi va tuman ma’naviyat va ma’rifat markazi tomonidan sinf kitoblari burchagi tashkil etilib, sinfxona va maktab koridorlari zamonaviy ruhda olib kelingan milliy mahsulotlar bilan bezatilayotir.

So’x tumani hokimligi Axborot xizmati

So`x tumanhokimligi rasmiy veb sayti

ESLATMA!
Saytdagi ma’lumotlardan foydalanilganda ushbu mazkur sayt manbaa sifatida ko’rsatilishi shart

• Tuman hokimining nutqlari
• Vazifalar va funksiyalar
• Manzil
• Tashkiliy tuzilma
• Hokimlik
• Ochiq ma’lumotlar
• Bo’sh ish o’rinlari
• E’lonlar
• Sayt haritasi

Manzil:
O’zbekiston Respublikasi, Farg’ona viloyati, So’x tuman Amir Temur ko`chasi 5 uy.
Ish vaqti:9:00-18:00 Tushlik:13:00-14:00
Dam olish kuni:shanba yakshanba
Tel: 0 (373) 462-55-90
Faks: 8 (373) 462-55-90

Yangilanish
So’nggi marta saytdagi ma’lumotlar 03.02.2023
kuni yangilangan

1-9 Adabiyot 9-sinf

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilarning islom dini,olam va odamning yaratilishi ,ulug’ Anbiyolar,imon-e’tiqod yuzasidan tushuncha va fikrlarini kengaytirish.

Darsning turi:yangi bilim berish;

Darsning uslubi:matn ustida ishlash,asar tahlili,bahs;

Darsning jihozi:”Qisasi Rabg’uziy”asari,tarqatmalar,”Sharq hikoyatlari va rivoyatlari ”kitobi.

Tashkiliy ishlar:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb .

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Nosiriddin Burxoniddin Rabg’uziy hayoti va ijodi yuzasidan savol-javob;

2.”Qissasi Rabg’uziy”asarining yaratilishi va asarning g’oyaviy olami haqida so’zlang.

Darsning mohiyatini anglash bosqichida:

I.”Qisasi Rabg’ziy”asari sharq adabiyotida “Qisas ul-anbiyoyi turkiy”nomi bilan ham mashhur bo’lgan.Adib o’zigacha yaratilgan payg’ambarlar haqidagi qissalarni puxta o’rgandi,ularning yutuqlarini umumlashtirdi,rivojlanntirdi.Ikkinchidan,salaflari yo’lqo’gan kamchiliklarni tuzatdi.Xato va kamchiliklarga barham berdi.Uchinchidan,oldingi nabiylar qissalari arab va fors tillarida yozilgan bo’lsa,Rabg’uziy qissalari turkiy tilda bitilib,turkiyzabon xalqlarning bebaho ma’naviy mulkiga aylandi.

Qissalar turlicha bo’lsa-da,ularni bir zot siymosi-Muhammad alayhissalom siymosi birlashtirib turadi.Bu asar buyuk ibrat va insonga taskin,umid bag’ishlovchi mo’tabar manbadir.Qolaversa, asarda ayrim qissalar boshlanishida o’zbekcha va arabcha she’rlar uchraydi.Bu uning nozikta’b zullisonayn shoir bo’lganligidan darak beradi.

II.”Qisasi Rabg’uziy ”asaridan berilgan “Rasul alayhissalom vafoti so’zlari”matni ustida ishlash.

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Asardan berilgan parcha yuzasidan savol-javob:1.Ukosha Muhammad alayhissalomdan nimani talab qildi?2.Muhammad alayhissalom bu vaziyatda qanday yo’I tutdi? 3.Ukoshaning asli niyati nima edi?

4.Sahobalar Muhammad alayhissalomga qanday ta’rif va tavsiflar berdilar?

5.Rasul alayhissalomning Jon berish paytidagi ruhiy holatlari,yaqinlari va sahobalarining iztirobi asarda qay tarzda berilgan?

6.Rasul alayhissalomning o’z ummatlariga bo’lgan mehribonliklarini izohlang.

II.”Qisasi Rabg’uziy ”asarining to’liq nashri ustida ishlash va undagi hikoyatlarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish.III.Test sinovi:

1.”Qisasi Rabg’ziy” qissalarni qaysi siymo o’zaro birlashtiradi?

A.Muso payg’ambar B.Muhammad alayhissalom

C.Odam Ato D.Momo havo

2.Odamato va Momohavo nima uchun jannatlan quvildilar?

A.Bug’doy mojarosi tufayli B.Shayton vasvasiga uchdilar

C.Dunyoda yashab,nom qozonishlarini istashgani uchun

D.Taqdirlarida shu bitilgani uchun

3.Ukosha nega Muhammad Alayhissalom egnini yalang’och ko’rishni istadi?

A.Payg’ambarlik muhrini ko’risn uchun B.Qamchi bilan urish uchun

C.Barchaning yonida izza qilish uchun D.Atrofdagilar shunin talab qilgani uchun

A.Muhammad alayhissalomning qarindoshlari

B.Muhammad paygambar bilan suhbatda bo’lgan,uni yaqindan bilgan kishilar

C.Payg’ambarni tanimagan va bilmagan kishilar

D.Had is yig’uvchilar

5.Muhammad alayhissalom Azroildan nimani iltimos qildi?

A.Ummatlariga mehribonlik ko’rsatishni

B.Jon bermoqligini oson qilishni

C.Yaqinlarining diydorini yana bir bor ko’rishni

D.Ummatlarining jonini qattiq og’ritmasdan olishni va ummatlarining jon berishidagi azoblarni unga yuklashni

JAVOBLAR:1.B 2.A 3.A 4.C 5.D

Uyga vazifa:”Qisasi rabg”uzuy ”asari matni ustida ishlash va asarning to’liq nashrini o’qish

Oquvchilar bilimini baholash.

1- 10 ADABIYOT 9-SINF

DARSNING MAVZUSI:”QISASI RABG’UZIY “ASARI TAHLILI

DARSNING MAQSADI:a)ta’limiy-“Qisasi Rabg’uziy” asarini g’oyaviy-badiiy tahlil qilish,matn ustida ishlash;

b)tarbiyaviy-hikoyalarda ilgari surilgan pok insoniy tuyg’larni o’quvchi ongiga singdirish;

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilarning fikrlash salohiyatini takomillashtirish.

Darsning turi:mustahkamlash;

Darsning uslubi:matn ustida ishlash,asar tahlili,bahs,hikoyalarni qiyoslash;

Darsning jihozi: “Qisasi Rabg’uziy”asari,tarqatmalar,darslik.

Darsning borishi:

Tashkiliy ishlar:

Darsning chaqiriq bosqichida:

a)salomlashish,navbatchi axboroti;

b)kitob-daftarlar nazorati;

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish;

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.”Qisasi Rabg’uziy” asaridan berilgan”Rasul alayhissalom vafoti so’zlari”hikoyati yuzasidan bahs;

2.Asarning bugungi kundagi ahamiyati:asarning to’liq nashridan hikoyatlarga tayanib tahlil;

Darsning mohiyatini anglash bosqichida:I.”Qisasi Rabguziy”asaridan berilgan parcha asosida asar matnini g’oyaviy-badiiy tahlil qilish:“Bugun diningizni sizlarga mukammal qilib berdim va tamom qilib berdim sizlarga ne’matimni va to’g’ri yo’l ko’rsatadigan din bo’lsin uchun islomni sizga ravo ko’rdim”-Islom dini insonni ruhan va qalban poklaydi.Muhammad alayhissalom ushbu da’vatlari bilan ummatlarini poklikka chorlaydilar,islom dinining mohiyatini anglashga chorlaydilar.Lekin bugungi kunda islom dinini niqob qilib olgan ayrim kimsalar islom dinining pok olamini o’zlarining nopok hatti-harakatlari bilan bulg’amoqdalar.Islom dinining maqsadi :inson qalbini poklantirish.

II.Asarning to’liq nashri ustida ishlash.Hikoyalardan o’qib,g’oyaviy-badiiy tahlil qilish.

Darsning mustahkamlash bosqihida:

I.”Qisasi Rabg’uziy”berilgan parca haqida maqolasini o’qish,asar yuzasidan fikrlarni bayon qilish;

“Din azaldaninson ma’naviyatining tarkibiy qismi sifatida odamzodning yuksak ideallari ,haq va haqiqat ,insof va adolat to’g’risidagi orzu-armonlarini o’zida mujassam etgan ,ularni barqaror qoidalar shaklida mustahkamlab kelayotgan g’oya va qarashlarning yaxlit bir tizimidir”-“Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch”asaridan keltirilgan Prezidentimizning bu fikri asar haqidagi xulosamizning umumiy ko’rinishidir.

II.Savol-topshiriqlar ustida ishlash.

O’quvchilar bilimini baholash.

1-11 Adabiyot 9-sinf

Darsning mavzusi:Alisher Navoiy hayoti va ijodi

Darsning maqsadi:a)ta’limiy-Alisher Navoiy hayoti va ijodi haqidagi bilimlarni takomilllashtirish;

b)tarbiyaviy-adabiyotga,she’riyatga va shoir ijodiga buyuk hurmat,ehtirom va qiziqish tuyg’ularini tarbiyalash;

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilarning dunyoqarashi va fikrlash salohiyatini boyitish.

Datsning turi:noan’anaviy;

Darsning uslubi:bahs,B.B.B. ,matn ustida ishlash,nazm gulshani;

Darsning jihozi:darslik,Alisher Navoiy asarlari,Shoir siymosi va tarqatmalar.

Darsning borishi:

Tashkiliy ishlar:

Darsning chaqiriq bosqichida:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish.

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Lutfiy merosi va nazariy bilimlar yuzasidan savol-javob;

2.Lutfiy g’azallari vatuyuqlaridan yod so’rash;

Darsning mohiyatini anglash bosqichida:

I.Nazm gulshani:Alisher Navoiy ijodidan yod aytish.

II.Siz Alsher Navoiy hayoti vaIjodiy merosi haqida nimalarni ayta olasiz.

III.Alisher Navoiy 1441-yil 9-fevralda Xuroson davlatining poytaxti Hirot shahrida dunyoga keldi,maktabda o’qib yurgan kezlaridanoq Frididdin Attorning “Mantiq yt-tayr”asarini sevib oqigan,”Lison ut-tayr”asarida”…men “Mantiq ut-tayr ”matnini to’liq yod olgan edim” ,-deb yozgan edi.Siyosiy vaziyatlar tufayli ular oilasi Mashhadga ko’chib keladi.

1466-1469-yillarda shoir Samarqand madrasalarida tahsil oladi.1469-til do’sti Hirot taxtini egallagach,u yurtiga qaytib,bir necha yil saroyda oily martabalarda ishladi.Husayn Boyqaro unga “Muqarrabi shohiy”(shohning eng yaqin kishisi) martabasinin bergan edi.

1483-1485-yillarda shoirning mashhur “Xamsa ”asari yaratildi.Umrining so’nggi on yilida juda ko’p badiiy ,ilmiy,tarixiy asarlar yaratdi.”Tarixi Muluki Ajam”,”Mezon ul-avzon”,”Majolis un-nafois”,”Lison ut-tayr” …

Adib 1501 yil 3-yanvarda Hirotda vafot etdi…

Datsning mustahkamlash bosqichida:

I.A.Navoiy haqida berilgan adabiy maqola tahlili.

II.Alisher navoiyning lirik merosi:

Navoiyning ilk devoni 1465-1466 –yillarda uning muxlislari tomonidan”Ilk devon”nomi bilan chiqariladi,1472-1476-yillarda Husayn Boyqaro iltimosi bilan “Badoyi’ ul-bidoya”ni tuzdi.1486-yilda”Navodir un-bihoya”devonini yozdi.!493 yil forsiy devoni “Devoni Foniy”ni yaratdi.(554 ta g’azal)

1491-1499-yillarda”Xazoyin ul-maoniy” (“Chor devon”)-turkiy devonini tuzdi:

1.”G’aroyib us –sig’ar”-“Bolalik g’aroyibliklari”

2.”Navodir ush-shabob”-”Yigitlik nodirliklari”

3.”Badoye’ ul-vasat”-“Orta yosh yangiliklari”

4.”Favoyid ul-kibar”-“Qari;lik foydalari”

Devonda 16 ta lirik janrda:har bir devonda 650 ta g’azal,jami 2600 ta g’azal keltirilgan.

III.Test sinovi:

1.Alisher Navoiy yoshligida yod olgan asar

A.”lson ut-tayr” B.”Mantiq ut-tayr” C.”Gul vaNavro’z” D”Guliston”

2.Boyqaro Navoiyga qanday ta’rif bergan?

A,Muqarrabi shohiy B.Mavlono C.Eshik og’asi D.Ulug’ ustod

3.”Xamsa ”dostoni nechanchi yillarda yaratildi?

A.1482-86y B.1483-87y C1483-85y D.1484-88y

4.H.Boyqaro iltimosi bilan yozilgan devon

A.”Badoyi’ ul-bidoya” B”Ilk Devon” C.”Navodir un- nihoya” D.”G’aoyib us-sig’ar”

5.Navoiyning forsiy devoni

A.”Chor devon” B.”Devoni Foniy” C.”Navodir ush-shabob” D.”Ilk Devon”

Javoblar:1.B 2.A 3.C 4.A 5.B

Uyga vazifa :Alisher Navoiyning lirik merosini o’rganish va ijodidan yod olib kelish.

Oquvchilar bilimini baholash. Ko`rildi:

MO`IBDO`: M.Turdiyev
1-12 ADABIYOT 9-SINF

DARSNING MAVZUSI:Xamsa va xamsachilik an’anasi

DARSNING MAQSADI:a)ta’limiy-o’quvchilarda “Xamsa”yaratilishi tarixi va xamsachilik an’anasi haqidagi bilim,ko’nikma va tushunchalarni berish;

b)tarbiyaviy-milliy qadriyatlar va an’analarga hurmat ,buyuk ajdodlarga yuksak ehtirom,merosni qadrlash tuyg’ularini tarbiyalash;

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilarning dunyoqarashi va fikrlash salohiyatini takomillashtirish.

Darsning uslubi:bahs,qiyoslash,matn ustida ishlash;

Darsning jihozi:Alisher Navoiy siymosi,”Xamsa”asari,ilmiy adabiyot,tarqatmalar.

Darsning chaqiriq bosqichida:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish.

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Alisher Navoiy hayoti va ijodi yuzasidan savol-javob;

2.Shoir asarlari,mavzusi,”Xamsa”va xamsachilik an’anasi haqida nimalar ayta olasiz?

Darsning mohiyatini anglash bosqichida:

I.”Xamsa” yozishni ozarbayjonlik ulug’ shoir Nizomiy Ganjaviy boshlab bergan.1173-1201 yillarda “Panj ganj ”yaratiladi.”Mahzan ul-asror”,”Xusrav va Shirin”,”Layli va Majnun”,”Haft paykar”,”Iskandarnoma”dostonlaridan iborat,

Nizomiydan yuz yil o’tgach, shahrisabzlik turkiy xalqlar avlodidan bo’lgan Xusrav Dehlaviy 1253-1325-yillarda “Xamsa”sini yozdi. Bu asar”Matla’ ul- anvor”,”Shirin va Xusrav”,”Majnun va Layli”,”Hasht bihisht”,”Oyinayi Iskandariy”dostonlaridan iborat.

“Xamsa ”yaratishning quyidagi shrtlari mavjud:a)besh dostondan tashkil topmog’I;b)birinchi doston,albatta,pand-nasihat ruhidagi ta’limiy-axloqiy,falsafiy bo’lmog’I’d)ikkinchi doston Xisrav va shirin munosabatlariga bag’ishlanmog’I,e)uchinchi doston Layli va Majnun muhabbatini mavzu qilib olmog’I;f)to’rtinchi doston shoh Bahrom va beshinchi doston Iskandar haqida yozilmog’i lozim.

II.”Xamsa”va xamsachilik an’anasi haqidagi ma’lumotlarni darslik va qo’shimcha adabiyotlardan o’qib,o’quvchilar bilimi va tushunchalarini boyitish.

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Alisher Navoiy “Xamsa”si haqida va boshqa dostonlar bilan qiyoslash:

Dehlaviydan qariyb 200 yil o’tib,ikki buyuk xamnavis maydonga chiqdi.Abdurahmon Jomiy va Alisher Navoiy.Jomiy “Xamsa”si 7 dostondan iborat,”Haft avrang”deb nomlanadi.”Tuhfatul- ahror”,”Sabhatul abror”,”Yusuf va Zulayxo”,”Layli va Majnun”,”Xiradnomayi Iskandariy”,”Silsilat uz-zahab”,”Salomon va Absol”

Alisher Navoiy asarining ahamiyatlisi shundaki ,u turkiy tilda yozilgan birinchi “Xamsa”dir.”Hayrat ul-abror” ,”Farhod va Shirin”,”Layli va Majnun”,”Sab’ai sayyor”,”Saddi Iskandariy”dostonlaridan iborat.

Gar nuktalari olamni tutdi,

G’avg’olari ins-u jinsni tutdi.

Chun forsiy erdi nukta shavqi,

Ozroq rdi andi turk zavqi,-

Deb shoir “”Xamsa “yozish sababini yozadi.

II.”Xamsa”haqidagi darslikda berilgan ma’lumotlarni o’zlashtirish.

1.Nizomiy Ganjaviy o’z asarini necha yil davomida yozgan?

A.25 B.28 C.30 D.18

2.Xusrav Dehlaviy “Xamsa”sidagi birinchi doston qanday ataladi?

A.”Matla’ ui-anvor” B.”Mahzan ul-asror” C”Xusrav va shirin’’ D.”Hasht bihisht”

3.Abdurahmon Jomiy “Xamsa”si qanday ataladi?

A.”Xamsa” B.”Haft avrang” C.”Panj ganj” D.”Haft paykar”

4.Gar nuktalari olamni tutdi,

G’avg’olari ins-u jinsni tutdi.- Navoiyning qaysi asaridan olingan?
A.”Farhod va Shirin” B.”Layli va Majnun” C.”Saddi iskandariy” D.”Sab’ai sayyor”

5,Alisher Navoiy”Xamsa”si hajmi?

A.51 ming misra B.64 ming misra C.52 ming misra D.50 ming misra

Javoblar:1.B 2.A 3.B 4.B 5.A

Uy ishi:””Farhod va Shirin” dostonining to’liq nashrini o’qish;

O’quvchilar bilimini baholash.

1-13 Adabiyot 9-sinf

Darsning mavzusi:Alisher Navoiyning”Farhod va Shirin ”dostoni matni ustida ishlash

Darsning maqsadi: a)ta’limiy-asar haqidagi bilimlarni kengaytirish,asardan berilgan parchalarni o’qib,g’oyaviy-badiiy tahlili qilish;

b)tarbiyaviy-asarda ilgari surilgan mehr-muhabbat,ilm va hunar egallash,sof ilohiy tuyg’ularni o’quvchi ongiga singdirish;

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilar dunyoqarashi ,fikrlash salohiyati,matn ustida ishlash salohiyatini takomillashtirish.

Darsning turi:noan’anaviy;

Darsning uslubi:bahs,asar tahlili,matn ustida ishlash;

Darsning jihozi:darslik.tarqatmalar,”Farhodva Shirin ”dostoni.

Darsning borishi:

Tashkiliy ishlar:

Darsning chaqiriq bosqichida:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish;

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Shoir nima uchun “Farhod va Shirin ”ni “shavq dostoni ” deb aaydi?

2.Bu asarning boshqa dostonlardan farqi nimada?

3.Shoir Farhodning tug’ilishini qanday o’xshatishlar bilan beradi?

4.“Yuzinda ishq asrori yozilg’an,Ichinda dard ta’vizi qozilg’an”misralarida Farhodga xos qaysi jihatlar ifoda etilgan?

5.Farhod ismiga oid so’zlarni izohlang.

6.Farhodning tahsil olish jarayoni haqida gapiring.

Darsning mohiyatini anglash bosqichda:

I.Asardan berilgan parcha ustida ishlash,matnni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish:

Farhpd Chin hoqonining intizor kutgan o’g’li.Otasi bu orzusi yo’lida xalqiga saxovat ko’rsatadi.Olloh unga o’g’il ato etgach,unga yaxshi niyat bilan “Farhod” deb ism qo’yadi:

…Qo’yib yuz himmat-u iqboli davlat,

“far” soyasida unga himmat,iqbol,davlat yor bo’lsin.Lekin taqdir unga ismi ila:

Firoq-u rashk-u hajr-u oh ila dard,

Biror harf ibtidodin aylabon fard,-ya’ni firoq.rashk,hajr,oh va dardni yubordi.

II.Savol-topshiriqlar ustida ishlash.

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Asarning to’liq nashri asosida asarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish,voqealar rivoji asosida asar yuzasidan qo’shimch ma’lumot va bilimlarni berish.

Farhod yigit yoshiga yetdi.Lekin tug’ma ishq ta’sirida u doim g’amgin yurar edi.Buning sababini utushuntirib berolmas edi.Otasi to’rt faslga mos to’rt qasr qurdirdi.Shu orada Boniydan me’morchilikni,Moniydan naqqoshlikni,Qorandan tosh yo’nishni o’rgandi.Lekin undagi dard ketmadi:

Biravkim zor yig’lab-yig’lab ul zor,

Topib ko’ngli el ozoridin ozor.

II.Test sinovi:

1.Farhod taqdirida bitilgan 4-taqdir

A.Hajr B.Oh C.Dard D.Rashk

2.Farhod naqqoshlikni kimdan o’rgandi?

A.Qoran B.Boniy C.Moniy D.Mulkoro

3.Farhod Suqrot bilan nechanchi manzilda uchrashadi?

A. Birinchi B.To`rtinchi C.Ikkinchi D.Uchinchi

4.Chin xoqoni kimni qasr qurilishiga ma’mur etb tayinladi?

A.Mulkoro B.Boniy C.Moniy D.Qoran

5.Farhod qaysi manzilda Ahriman devni yengadi:

A.Birinchi B.Uchinchi C.Ikkinchi D.To’rtinchi

Javoblar:1.B 2.C 3.B 4.A 5.C

Uy ishi:Doston matni ustida ishlash.

O’quvchilar bilimini baholash.

1-14 Adabiyot 9-sinf

Darsning mavzusi:Alisher Navoiyning”Farhod va Shirin ”dostoni matni ustida ishlash

Darsning maqsadi: a)ta’limiy-asar haqidagi bilimlarni kengaytirish,asardan berilgan parchalarni o’qib,g’oyaviy-badiiy tahlili qilish;

b)tarbiyaviy-asarda ilgari surilgan mehr-muhabbat,ilm va hunar egallash,sof ilohiy tuyg’ularni o’quvchi ongiga singdirish;

d)rivojlantiruvchi-o’quvchilar dunyoqarashi ,fikrlash salohiyati,matn ustida ishlash salohiyatini takomillashtirish.

Darsning turi:noan’anaviy;

Darsning uslubi:bahs,asar tahlili,matn ustida ishlash;

Darsning jihozi:darslik.tarqatmalar,”Farhodva Shirin ”dostoni.

Darsning borishi:

Tashkiliy ishlar:

Darsning chaqiriq bosqichida:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish;

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Shoir nima uchun “Farhod va Shirin ”ni “shavq dostoni ” deb aaydi?

2.Bu asarning boshqa dostonlardan farqi nimada?

3.Shoir Farhodning tug’ilishini qanday o’xshatishlar bilan beradi?

4.“Yuzinda ishq asrori yozilg’an,Ichinda dard ta’vizi qozilg’an”misralarida Farhodga xos qaysi jihatlar ifoda etilgan?

5.Farhod ismiga oid so’zlarni izohlang.

6.Farhodning tahsil olish jarayoni haqida gapiring.

Darsning mohiyatini anglash bosqichda:

I.Asardan berilgan parcha ustida ishlash,matnni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish:

Farhpd Chin hoqonining intizor kutgan o’g’li.Otasi bu orzusi yo’lida xalqiga saxovat ko’rsatadi.Olloh unga o’g’il ato etgach,unga yaxshi niyat bilan “Farhod” deb ism qo’yadi:

…Qo’yib yuz himmat-u iqboli davlat,

Hamul far soyasidin tpdi ziynat,-ya’ni

“far” soyasida unga himmat,iqbol,davlat yor bo’lsin.Lekin taqdir unga ismi ila:

Firoq-u rashk-u hajr-u oh ila dard,

Biror harf ibtidodin aylabon fard,-ya’ni firoq.rashk,hajr,oh va dardni yubordi.

II.Savol-topshiriqlar ustida ishlash.

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Asarning to’liq nashri asosida asarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish,voqealar rivoji asosida asar yuzasidan qo’shimch ma’lumot va bilimlarni berish.

Farhod yigit yoshiga yetdi.Lekin tug’ma ishq ta’sirida u doim g’amgin yurar edi.Buning sababini utushuntirib berolmas edi.Otasi to’rt faslga mos to’rt qasr qurdirdi.Shu orada Boniydan me’morchilikni,Moniydan naqqoshlikni,Qorandan tosh yo’nishni o’rgandi.Lekin undagi dard ketmadi:

Biravkim zor yig’lab-yig’lab ul zor,

Topib ko’ngli el ozoridin ozor.

Uy ishi:Doston matni ustida ishlash.

O’quvchilar bilimini baholash.

1-15 ADABIYOT 9-SINF

DARSNING MAVZUSI:”Farhod va Shirin”dostononining badiiy xususiyatlari

Darsning maqsadi:a)ta’limiy-“Farhod va Shirin”dostoni matni ustida ishlash,asarnimg badiiy xususiyatlari haqida tushuncha berish;

b)tarbiyaviy-asarda ilgari surilgan komillik,oliyjanoblik,insoniylik tuyg’ularini tarbiyalash;

d) rivojlantiruvchi-asar yuzasidan o’quvchilar dunyoqarashi va fikrlash salohiyatini oshirish.

Darsning turi:mustahkamlash;

Darsning uslubi:bahs,asar matni ustida ishlash;

Darsning jihozi:tarqatmalar,”Farhod va Shirin”dostoni,asarda ishlangan minnnatyuralar.

Darsning borishi:

Tashkiliy ishlar:

Darsning chaqiriq bosqichida:

d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish;

O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:

1.Tarqatmalar asosida o’tilgan mavsuni mustahkamlash;

2.Darslikda berilgan savol-topshiriqlar ustida ishlASH.

Darsning mohiyatini anglash bosqichida:

I.Darslikda berilgan parchalardan matnlarni ifodali o’qib,asarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish:

“Farhod va Shirin”dostoni ham g’oyaviy,ham badiiy jihatdan yetuk va mukammal asardir,Unda shoirning ijodkorligi bilan birga so’z boyligi,badiiy vositalardan o’rinli foydalana olishi yaqqol namoyon bo’ladi.

Harimi iffat ichra shoh ul ermish,

Sipehri ismat uzra moh ul ermish.

Iffat haramining shohi,tiniq osmonning yulduzi ,deya Alisher Navoiy Shirin visoliga ta’rif berar ekan,bu tavsiflar bilan u uning qalbidagi ilohiy,pok muhabbatga ishora qiladi.

II.Savol-topshiriqlar ustida ishlash.

Darsning mustahkamlash bosqichida:

I.Darslikda berilgan “Xusrav va Farhod bahsi”haqidagi parchni o’qib,tahlili qilish:

Dedi-“Qaydinsen,ey majnuni gumrah?”

Dedi-“Majnun vatandin qayda ogah?”

Dedi-“nedur sanga olam pasha?”

Dedi-“Ishq ichra majnunliq hamesha”.

Asarning mana shu o’rnida Farhodning javoblari orqali Navoiy ilohiy isq,inson qalbini poklash,komil inson…tushunchalariga keng izoh beradi.bahslardagi tashbihlar,so’z o’yinlari ,qahramonlar taqdiridagi ziddiyatlar asar badiiyligi bilan birga ta’sirchanligi,voqealarning keskin o’zgarishiga ham ta’sir qiladi…

II.Asarning to’liq nashri ustida ishlash.

1.Farho to’rtinchi manzilda kim bilan uchrashadi?

A.Arastu B.Suqrot C.Shopur D.Mulkoro

2.Farhod sirli ko’zguda nimani ko’radi?

A.Arman yurtini B.Yo’l azobini

C.Tog’dan ariq qaziyotgan odamlar,o’zining ariq qaziyotgani va Shirinni

D.Xusravning Arman yurtiga yurishini

3.Shirinning Arman yurtidan ekanligini kim aytadi?

A.Shopur B.Mulkoro C.Bahrom D.Qoran

Uy ishi:Asarni g’oyaviy-badiiy tahlil qilish

O’quvchilar bilimini baholash. Ko`rildi:

MO`IBDO`: Turdiyev M

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Voyaga yetmagan хodimlarni ishga qabul qilishda nizoli vaziyatlarning oldini olish

Koʻpincha voyaga yetmaganlar ishga joylashishadi.Masalan, ular ofitsiant, referent, kuryer boʻlib ishlashlari mumkin. Shuningdek, yangi MK professional sportchilar bilan mehnat shartnomasini tuzishga yoʻl qoʻyadi, ular orasida voyaga yetmaganlar ham boʻlishi mumkin.

Ishga qabul qilishni rasmiylashtirishning oʻziga хos хususiyatlari va voyaga yetmaganlar bilan ishlashning хavflari, ayniqsa moliyaviy javobgarlik qismida – «Norma» ekspertlari – Valeriya LYaNDRES va huquqshunos Lenara XIKMATOVA gapirib berishdi :

– Yangi MK oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan хodimlar mehnatini huquqiy tartibga soladigan alohida boʻlimni ajratadi 28.10.2022 y. 798-son OʻRQ, yangi MK 411–422-m.m. .

Oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaхslar mehnatga oid huquqiy munosabatlarda katta yoshdagi хodimlar bilan teng huquqda boʻladilar. Mehnatni muhofaza qilish, ish vaqti, ta’tillar va boshqa mehnat shartlari sohasida esa ular qoʻshimcha imtiyozlardan foydalanadilar.

Agar siz ishga joylashayotgan oʻsmirning ota-onasi boʻlsangiz, uning ishga qabul shartlari va mehnat sharoitlariga e’tibor qarating.

Agar siz ish beruvchining vakili boʻlsangiz, ushbu toifadagi хodimlar maхsus davlat nazorati ostida ekanligini unutmang. Mehnat nizosi yuzaga kelgan taqdirda esa qonun hujjatlarida belgilanganlarga nisbatan har qanday yomonlashgan mehnat sharoitlari bekor deb e’tirof etiladi.

1. Ishga qabul qilish jarayoni

16 yoshdan boshlab yigit yoki qiz ota-onasining yozma ruхsatisiz mustaqil ishga joylashish huquqiga ega 28.10.2022 y. 798-son OʻRQ, yangi MK 20-m. .

Davomini kadrovik . da oʻqing.

9 sinf ona tili uy ishi javoblari

Uzoq yillik mehnat faoliyatida sinf rahbari boʻlmagan oʻqituvchi topilmasa kerak. Lekin negadir bugunga kelib maktablarda sinfni boshqarishga kamdan-kam oʻqituvchi jazm etayotganini hech oʻylab koʻrganmisiz? Hatto sinf rahbarlariga toʻlanadigan ish haqi miqdorining oshirilganiga qaramasdan, dars soatlarini talashib, baʼzan sanu-manga boradigan oʻqituvchilar koʻp hollarda sinf rahbarligiga orzumand emas.

— Sinf rahbarligi oʻquvchilar bilan ishlashda oʻqituvchidan tajriba, taʼbir joiz boʻlsa fidoyilik va oʻta ogʻir masʼuliyat talab etadi, — deydi Karmana tumanidagi 15- umumiy oʻrta taʼlim maktabi direktorining maʼnaviy-maʼrifiy ishlar boʻyicha direktori oʻrinbosari Qurbonali Mirsiddiq. — Ochigʻi, yaqin-yaqinlargacha oʻqituvchilarimiz yuqori sinflar (9-11 sinflar)ga rahbarlikni oʻz zimmalariga olishdan qochishar edi. Bugungi kunga kelib bu holat oltinchi sinfga qadar tushgan. Buni va yuzaga kelgan sabablarni mutasaddilar bilmaydi, deyish nooʻrin. Bilishgani bilan koʻrilayotgan choralar ahvolni oʻnglash uchun yetarli emas, nazarimizda.

Tajribali ustozning mulohazalariga yana qaytamiz, hozir esa Xalq taʼlimi vazirligi (hozirda Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi deb yuritiladi)ning 2021-yil 22-fevraldagi 41-sonli buyruq ilovasi bilan tasdiqlangan Umumiy oʻrta taʼlim muassasasining sinf rahbarligi faoliyatini tashkil etish toʻgʻrisidagi Nizomga eʼtibor qaratsak.

Mazkur Nizomning ikkinchi bobida sinf rahbarlarining 37 punktdan iborat vazifa va funksiyalari belgilangan. Keyingi – sinf rahbarlarining huquq va majburiyatlari bobida esa 4 punktdan iborat majburiyatlar yuklatilgan. Yuqoridagilarga toʻxtalishdan oldin 4-bobdagi sinf rahbarlarini tanlash mezonlariga eʼtibor qaratsak. Unga koʻra, sinf rahbari kamida 3 yillik pedagogik ish stajiga ega boʻlgan, maktabda toʻliq stavkada asosiy ishchi sifatida faoliyat olib borayotgan oʻqituvchilar orasidan tanlanadi. Shu asosda mulohaza yuritadigan boʻlsak, 37+4 vazifa, funksiya va majburiyatlarni zimmasiga olgan oʻqituvchi oʻzi oʻqitadigan fanlarga qanday vaqt topsin, degan haqli savol tugʻiladi. Bundan tashqari oʻqituvchi sinf rahbari sifatida sinf daftari, maktabning ichki roʻyxatiga kiritilgan tartibbuzar, tarbiyasi ogʻir va surunkali dars qoldiruvchi oʻquvchilar bilan amalga oshirilgan ishlar yigʻma jildi, ish rejasi, rejada belgilangan faoliyat yoʻnalishlari boʻyicha oʻquv yili choraklari va yakuniga doir hisobotlar tayyorlab, ularni maktab direktorining maʼnaviy-maʼrifiy ishlar boʻyicha oʻrinbosariga topshirishi lozim.

— Xudo koʻrsatmasin, sinfingda arzimagan koʻngilsizlik roʻy bersa, oylab turli idoralar tomonidan mana shu hujjatlaring ipidan ignasigacha tekshiriladi, — deydi uzoq yillar sinf rahbarligini zimmasiga olgan oʻqituvchilardan biri. — Oylab turli idoralar rahbarlarining maʼruzasidan oʻrin olasan. Qaysidir oʻquvching muvaffaqiyatga erishganida esa koʻpincha hech kim sinf rahbari kimligiga qiziqmaydi ham.

Chindan ham, sinf rahbarlarini ragʻbatlantirishga koʻp ham eʼtibor qaratilmayotgani bor gap. Binobarin biz yuqorida tilga olgan Nizomda ham sinf rahbarlarining faoliyati “aʼlo” baholangan taqdirda maktab rahbariyati tomonidan moddiy-maʼnaviy ragʻbatlantirish choralari koʻriladi, tarmoq va davlat mukofotlariga tavsiya etiladi, degan umumiy gaplar bilan chegaralangan.

— Umuman olganda, sinf rahbarlariga haq toʻlashning oʻzi munozarali, — deydi Qurbonali Mirsiddiq. — Yaʼni ularga ish haqi bola soniga qarab toʻlanadi. Taklifim shundan iboratki, oʻquvchi soniga qarab emas, sinflarning yuqori-quyiligiga qarab (yuqori sinflar bilan ishlash ogʻirligini inobatga olish kerak) oshirib borish asosida haq toʻlash tizimini joriy etish maqsadga muvofiq boʻlardi. Yana bir taklifim shuki, sinf rahbarlariga yuklatilgan vazifa, funksiya va majburiyatlarni qayta koʻrib chiqish zarur. Misol uchun, Nizomda oʻquvchilarning imkoniyatlarini rivojlantirishga koʻmaklashish, milliy madaniyatning asosi boʻlgan musiqa va qoʻshiq, kino, adabiyot, xalq ogʻzaki ijodi, teatr, naqqoshlik va meʼmorchilik kabi xalq amaliy sanʼati turlari vositasida dunyoqarashini kengaytirish maqsadida ularni madaniyat maskanlariga ota-onalar bilan hamkorlikda jalb etish kabi vazifalar yuklatilgan. Bu kabi jalb etish, tashkil etish kabi vazifalarga sinf rahbari ulgurmasligi ayon. Lekin yuqoridan kelgan har bir oʻrganuvchi, albatta, shuning ijrosini soʻraydi.

Endi sinf rahbarlari mehnatini ragʻbatlantirish masalasiga qaytsak, mazkur yoʻnalishda ham turli tadbirlar, “Yilning sinf rahbari” kabi koʻrik-tanlovlar, Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi koʻkrak nishoni taʼsis etilsa, nur ustiga nur.

Xulosa oʻrnida taʼkidlash joiz, sinf rahbarining mavqeyi boʻyicha sohaning oʻzida munosabat zamon talabiga moslashtirilmas ekan, taʼlim-tarbiyani rivojlantirish yoʻlida koʻzlangan maqsadlar quruq ogʻizda qolib ketaveradi. Bu esa oʻz-oʻzidan yosh avlod kamolotiga oʻz taʼsirini oʻtkazishi tayin.

Temur ESHBOYEV, “Xalq soʻzi”.

Презентация “Тирик организм билан жонсиз табиат” 9-синф Биология

Организмлар билан жонсиз табиат орасидаги фарқларни билиш учун тирик организмларга бир неча белгилари бўйича характеристика бериш керак.

Барча организмлар: ўсимликлар, ҳайвонлар, замбуруғ ва микроорганизмлар ҳужайравий тузилишдан иборат. Барча организмлар ҳаёт даражасига кўра турли хизматни бажаради.
Қандай организм бўлмасин дастлаб ҳаётнинг структуравий тузилишига ва ирсиятга жавоб берувчи органик моддаларнинг молекулаларидан ва анорганик моддалардан тузилган.

Организмларнинг бўлиниши
2 га бўлинади
Прокариот
(бактериялар ва яшил сув ўтлари; 3000 дан ортиқ тури бор)
Эукариот
(ўсимлик ва ҳайвонлар;
ўсим.500 000, замбуруғлар 100 000, ҳайвонлар 1 млн)

Ҳужайранинг химиявий таркиби
Ҳайвонлар, ўсимликлар ва микроорганизмларнинг барча ҳужайралари химиявий таркиби бўйича бир хил тузилишга эга. Ҳужайрада 4 элемент: кислород (O), углерод (C), водород (H) ва азот (N) жуда кўп бўлади. Улар ҳужайра бутун таркибининг 98%ини эгаллайди.

Қуйидаги жадвалда ҳужайранинг химиявий таркибини кўришимиз мумкин.

Ҳужайрада модда ва энергия алмашинуви
Тирик ҳужайра атроф-муҳитдан моддаларни ютиб,қайтадан теварак-атрофга бўлиб чиқариб туради.
Масалан, одам ҳужайралари кислородни, сувни, глюкозани, аминокислоталарни, витаминларни олади-да, ташқарига углерод (IV) оксиди, сув ва мочевина ажратиб чиқаради.

Ривожланиш ва ўсиш
Барча тирик организмлар ривожланиш ва ўсишга мойил. Ҳужайрада, тўқимада модда ва энергия алмашинуви асосида организмлар фақатгина униб ўсмасдан, кўпайиб ривожланади. Организмнинг якка ривожланиши, ўсиши ва ирсият эволюцияга боғлиқ.

Асосий тушунчалар:
Табиатдаги тирик организмларда борувчи жараёнларнинг белгилари, модда ва энергия алмашинуви, қўзғалиш, мустақил бошқариш, ўз-ўзини қайта яратиш, ирсият ва ўзгарувчанлик, ривожланиш ва ўсиш.

Уйга вазифа
Саволларга жавоб беринг:
Энергетик алмашиниш нима?
Пластик алмашиниш нима?
Ирсият бу – .
Ўзгарувчанлик бу – .

© CdnPdf – бесплатная платформа книг, документов и журналов в формате PDF 2023

Материалы взяты из открытых источников, по всем вопросам обращайтесь по адресу pdfbooklisten@gmail