Нима учун қушлар тумшуғини қанотлари остига яширишади?
Колибридан тортиб пингвингача бўлган барча қушлар тумшуғини ёки ҳатто бутун бошини қанот остига яширишади. Бу сайёрамизнинг барча қитъаларида қушлар ухлаш ёки шунчаки дам олиш учун одатий позадир. Нима учун қушлар буни қилишади ва инсон нуқтаи назаридан жуда қулай бўлмаган бу ҳолатда соатлаб сарфлашлари мумкин?
Қушлар нафақат учиш учун, балки самарали терморегуляция учун ҳам туклар билан қопланган. Туклар туфайли тана ва атроф-муҳит ўртасида ҳаво бўшлиғи ҳосил бўлади. Совуқ ҳавода бу қатлам қушни музлашдан сақлайди, иссиқ ҳавода эса қизиб кетмасликка ёрдам беради. Шундай қилиб, туклар термос каби ишлайди. Аммо тумшуғида патлар йўқ ва у орқали энг катта иссиқлик йўқотишлари содир бўлади. Олимлар буни термал тасвир ёрдамида пайқашди — унинг экранида ҳар қандай қушнинг тумшуғи қизил рангда.
Эволюция учун нима осонроқ бўлиши мумкин — қушни туклар билан бутунлай ёпинг уни ҳамма жойда ҳимоя қилиш учун. Лекин ҳамма нарса жуда оддий эмас. Гага устидаги патлар озуқа қидириш, уя қуриш ва жўжаларга ғамхўрлик қилиш учун жуда мос келмайди. Баъзи қушларнинг бошларида патлар умуман йўқ — бу улар учун жуда қулай. Тухумларни эсланг. Бу қушлар бошларини ичкарига ёпиштирадилар, овқатланаётганда жасадлар ва патлар уларга жиддий тўсқинлик қилади.
Мураккаб муаммонинг оддий ечими
Аммо табиат ҳали ҳам оқланган чиқиш йўлини топди. Физиология бардош бера олмайдиган жойда хатти-ҳаракатлар ёрдам беради. Қушлар бошларини қанот остига яшириб, тумшуғи орқали иссиқлик йўқотилишидан ҳимоя қиладилар. Ушбу кашфиёт нисбатан яқинда, 2017 йилда қилинган. Австралиянинг Деакин университети экологлари 6 ой давомида ёввойи табиатда 9 турдаги сузгичларни кузатдилар. Улар ҳаво ҳарорати қанчалик паст бўлса, қушлар тумшуғини қанотлари остида узоқроқ ушлаб туришини пайқашди. Шу муносабат билан, ҳатто Функтсионал экология журнали саҳифаларида чоп этилган илмий мақола ҳам ёзилди.
Олимлар тумшуқ ҳам совиши, ҳам қизиб кетиши мумкинлигини аниқладилар. Шунингдек, улар қушлар учун тананинг бу қисмини иситиш осон эмаслигини билиб олдилар. Олимлар термал тасвирчилар ёрдамида эрталабки қуёш нурлари остида патлар қоплами аллақачон қизиб кетганда, тумшуғи ҳали ҳам совуқ эканлигини аниқладилар. Бу қушларни атроф-муҳит ҳарорати етарлича юқори бўлса ҳам, қанотлари остида иссиқ тутишга мажбур қилади.
Кизикарли маълумотлар
Нима учун қушлар тумшуғини қанотлари остига яширишади?