ИШИД (ИГИЛ) ХАКИДА “КАЛЛАКЕСАР…” НОМЛИ ХАЙОТИЙ ХИКОЯ (1-кисм)

ИШИД (ИГИЛ) ХАКИДА “КАЛЛАКЕСАР…” НОМЛИ ХАЙОТИЙ ХИКОЯ (1-кисм)

ИШИД (ИГИЛ) ХАКИДА “КАЛЛАКЕСАР…” НОМЛИ ХАЙОТИЙ ХИКОЯ (1-кисм)
ИШИД (ИГИЛ) ХАКИДА “КАЛЛАКЕСАР…” НОМЛИ ХАЙОТИЙ ХИКОЯ (1-кисм)

ХАЙДАЛИШ

Мехмоналининг армиядан келганига бир ой болмай, гойо боши берк кочага кириб колгандек еди. Болаликдан тепишиб катта болган тогаси Обид сувчи уйланди-ю, тонини тескари кийиб олди. Бир марта янгасининг хакоратига хакорат билан жавоб кайтарганига Мехмоналини ховлидан хайдашга тушди. Махалла оксоколи Султон бува, кишлокнинг мойсафидлари насихат килишди, инсофга чакиришди, уктиришди. Тога кулок тутмади. «Мехмонали уйдан кетсин, даф болсин!», деб туриб олди. Бу-ку майлийди. Нима килса хам уч яшарлигидан енаси шу уйга — рахматли бобоси-ю момосининг колига ташлаб кетган. Хозир Мехмоналини химоя киладиган бобоси, момоси йок. Ховлида хаки йоклигини хам билади. Коз остига олиб койгани Барнонинг отаси айтган гап Мехмоналига жуда алам килди. У хам уйи йоклигига шама килибди. «Олдин уй-жой килсин, ана ундан кейин кизимнинг колини сорасин», дебди. Совчи болиб кирган Жаннат холаси йиглагудек болиб шу гапларни йетказганда, Мехмонали йер йорилмади, йерга кирмади. Озини жуда-жуда нотавон хис кила бошлади. кисматига ланатлар окиди.

«Мен Барнони чакириб, оз огзидан шу гапларни ешитмасам болмайди, — конглидан отказди Мехмонали ерта тонгда бобо ховлидан кочага чикаркан. — Агар шу гап рост болса, кишлокдан бош олиб кетаман. Барнога охирги гапимни айтаман-у, жонайман. Бахтимни, омадимни озга манзиллардан излайман…»

* * *

Улар одатдагидек Барноларнинг кишлокдан четрокдаги томоркасида учрашишди.

Барно махзун еди. То Мехмонали биринчи болиб гап бошламагунча тек отираверди.

—  Шу гап ростми, Барно? — соради Мехмонали охиста. — Даданг шундай дедими?

—  Афсуски, тогри, — деди Барно узун ва кирк кокил сочларини кафтлари орасига олиб. — Дадам шундай шарт койди. Бошкачасига сира рози болмаяпти. Енди нима киламиз, Мехмон ака?

—  Такдирга тан берамиз-да! Нима килардик? — деди Мехмонали юзини терс буриб. — Мендай уйсиз, давлатсизларга ким койибди уйланишни? Бунинг устига уйданам хайдалган болсам.

—  Нега унака деяверасиз? Бирор йоли бордир, ахир?..

—  Бор, — деди Мехмонали маюс жилмайиб. — Битта йоли бор. Рози болсанг, иккимиз бир умр бирга болишимиз мумкин.

—  Нима килишимиз керак? Айтинг, жонингни узиб бер десангиз, бераман. Факат…

—  Сени олиб кочишим керак. Узо-окларга олиб кочиб кетишим колди. Бундан болак йол йок. Хош, нима дейсан? Розимисан?

Барно сукутга толди. Хийла бош егиб, лабларини каттикрок тишлади. Аммо негадир жавоб беришга шошилмади.

—  Нега жим боп колдинг? — соради Мехмонали куйиниб. — Кетасанми мен билан?

—  Ундай кила олмайман. Ота-онамнинг юзини йерга каратсам, иккаламиз хам каргишга коламиз, шарманда боламиз. Биз-ку, майли, ота-онам кишлокда бош котариб юролмай колади. Йок, Мехмон ака, мен ундай кизлардан емасман.

—  Демак, розимассан… — Мехмонали хафсаласи пир болиб кетишга чогланди. — Унда яхши кол. Яхши-йомон гапириб конглингни огритган болсам, кечир!..

—  Бу нима деганингиз? — Барно беихтийор хушйор тортиб Мехмоналининг йолини тосди. — Мени ташлаб кетасизми? Енди гаплашмайсизми мен билан?

—  Бошка иложим хам йок-да, — деди Мехмонали суюклисининг икки йелкасидан тутиб. — Сен хам озингга муносибини топасан. Мендай уйсиз, ота-онасиз йетимчани бошингга урасанми?..

—  Шафкатсиз екансиз! — Барно кутилмаганда йиглаб юборди. — Шунчалик иродасизлигингизни билмаган еканман. Хайф сиздай йигитга!..

Мехмонали ортик созлашга озида куч топа билмади. Пик-пик йиглаганча уйи томон кета бошлаган Барнонинг ортидан аламли тикилиб турди-ю, ози хам ортга кайтди.

Бир кун келиб азоблар, аламлар бархам топишига, адолат галаба килишига яна бир карра иймон келтирди.

* * *

Мехмонали бу ховлидан кетиб каерга боришигача режалаштириб олганди. Тошканга бориб, бахтини, омадини, кадрини кидиришга ахд килганди. Аммо органган, суяниб колган, йиллар оша жондек кадрдонига айланган ховлини тарк етиш осон емаскан. Буни Мехмонали шу лахзаларда чукур хис ета бошлади. Бир конгли «кет, барибир тоганг инсофга келмайди, бошинг оккан тарафларга жона», деса, бир конгли «кетма, биргина тоганг билан тил топиша олмайсанми? Керак болса, тазим бажо айла, ойокларини опиб йолвор, албатта шаштидан тушади», дерди.

«Йок, — дея конглидан отказди Мехмонали. — Кетмасам болмайди. Бу йерда енди хеч кимга керагим колмади. кишлокдошлар, синфдош достлар оз йолига. Хаммасининг оз хайоти, ташвиши, муаммоси бор. Мени йелкалай олишмайди, нари борса конглимни котаришар, тасалли беришар. Бирок бу муаммони хал етиб беришмайди. Яхшиси, кета колай, шунда тогам хам, кеннойим хам мамнун болишади, йенгил тортишади. Хотиржам умр кечиришади. Харкалай йош бола емасман, армия кордим, дунйо кездим. корнимни тойдириш колимдан келади…»

* * *

Шундай ойлар гирдобида Мехмонали ховлига кирди. Аксига олгандек тогаси Обид сувчи ховлининг кок ортасида чайкалиб турарди.

«Тойиб ичибди шекилли бугун хам, — ойлади Мехмонали минг бир хадик билан тогасига якин бораркан. — Сал кечрок кирсам боларкан уйга. Хозир тагин дийдийосини бошлайди…»

—  Ха, халиям шу йердамисан? — кутилганидек салом-алик орнига одагайлашга отди тогаси. — Сенга кеча нима дегандим? Субутинг борми ози? Кет дегандан кейин кетади-да! Йо йокалашиб мени майиб килганингдан кейин кетасанми? Хар холда армиядан келдинг, кучинг коп. Шуни молжаллайотган болсанг керак-да-а?

—  Тога, унака гапларни гапирманг, — дея айбдорона бош егди Мехмонали. — Ерталаб кетаман, конглингиз ток болсин!

—  Е, сенинг ертангам жа копайиб кетяпти! Хозир кетасан! Пишириб койгани йок сенга менинг уйимда! Бол тез, лаш-лушингни котар!.. Хозир кишмас, совукда олмайсан!

—  Хоп, тога, хозир нарсаларимни йигволай, кетаман!..

Мехмонали тогасининг фёлини яхши биларди. Агар яна бирпас гапни айлантирса, шармандаликка отади, бакир-чакир кила бошлайди, хотини еса аюханнос солиб махалла катталарига чопади…

У таваккал дахлизга кирди-да, олдиндан тахт килиб койган жомадонини колига олиб ховлига кайтди.

Обид сувчи мик етмас, унга йеб койгудек тикилиб, тезрок кочага чикиб кетишини кутарди.

Мехмонали тил учида «Хайр» деди-ю, кочага йол олди.

* * *

«Йолгизнинг йори худо», деб бекорга айтишмаган. Мехмонали кечаси кочада тентирамайдиган болди. Икки уй наридаги Тилла бува кориб колиб, алохида хужрасига бошлаб кирди.

— Сен хафа болма, — тасалли берди Тилла бува. — Обид хеч качон одам болмайди. Хотинининг йоригига тушиб олган. Шундай олиб кетади. Оллохга шукр, куч-кувватинг бисйор, йош, навкиронсан, йолингни топиб кетасан, болам. Хали Обидга охшаганларни уялтирасан хам. Мана мени айтди дерсан!..

—  Мени енам бекор дунйога келтирган екан, — канча озини колга олишга уринмасин, Тилла буванинг тасаллилари конглини агдар-тонтар килиб юборганди. Мехмонали калбидаги бор хасратини шу тобда токиб-солгиси келиб, созлана бошлади. — Дунйога келтирмаса, шунча машмашалар йогиди. Майли, бизам одам боп колармиз. Пешонамизга уй битар, ахир! Шундай коча кезиб отиб кетмасмиз хойнахой, бува!

—  Ие, — деди Тилла бува чойнакдаги кайнок кок чойдан пийолага куйиб Мехмоналига узатаркан. — Албатта уйинг болади. Нега болмасин! Хали мени айтди дерсан, бобонг рахматли куриб кетганди бу ховлини. Мана шу шартаки тоганг битта гишт хам коша олмай отиб кетади хали. Ха-а, худо бор, корсатади унгаям…

Мехмонали Тилла бува билан анча вактгача гаплашиб отирди. Тун яримлагандагина кария хужра чирогини очириб, чикиб кетди. Бир неча соат давом етган бу сухбатдан сонг Мехмонали анча йенгил тортганди. Козларини юмди-ю, дарров ухлаб колди.

* * *

Мехмонали сахарда уйгониб кетди. Софи икки уй наридаги мачитда азон айта бошлабди. Тилла бува хам хойнахой мачитда болса керак, дарвозахона чироги йокиб койилганди. Шундок дарвоза тепасидаги карнай (радио) дан еса машхур кошикчининг дардли нолалари янграрди.

Дунйони кизганма мендан, азизим,
Сен ичган булокдан ичмасман асло.
Сен юрган тогларда колмагай изим,
Сен кечган дарйодан кечмасман асло,
Менинг хам бу дунйода оз айтар созим,
Ва озим сигинар мозорларим бор…
 

Мехмонали бошка пайт болса бу нолаларга ётибор хам бериб коймасди. Шу тобда юраги езилиб кетди. Тогаси ва янгасидан сонгги кунларда келган хорликлар йодига тушиб багри ортанди. Йоруг дунйо бир муддат козларига коронги кориниб, вужудини алам алангаси коплади.

—  Тога, аблах екансан. Менам сен юрган сокмоклардан юрмайман! — дея паст овозда болса-да, фигон чекди Мехмонали. — Факат бу дунйони мендан кизгонма, тога, кизгонма! Менинг ниятларим, жудаям яхши ниятларим бор. Худога минг шукрки, бу сенинг пойма-пой кадамларинг теккан оша ховлидан жудаям узок!.. Насиб болса, бизнинг кимларга айланганимизни оз козларинг билан корасан! Алвидо!..

Мехмонали Тилла бувани кутиб отиришни хохламади. Хонтахта устида бир парча ок когоз ва ручка турган екан. Миннатдорчилик хатини колдирди-ю, майда-чуйдалар солинган йол халтасини йелкасига илиб йолга тушди…

* * *

Пойтахтнинг багри кенг. Унинг тупрогини канчалаб мусофирлар ялайди, шу койи бола-чака бокади, бошпана топади, катта даргохларда тахсил олади, бойиб кетади, шунда хам барибир пойтахт тупрогини козга сураверади, давлат, обро, мартаба излаб тинмайди. Аммо бу юртга илк бор кадам койганга осон кечмайди. Мехмонали хам худди шуларнинг бири еди. Бойдорликда бир-биридан озишга шай турган коп каватли уйлар, биноларни то кечга кадар томоша килди, хайратга тушди, бош котирди, ойлади, мулохаза килди. Афсуски, ишни, илк кадамни нимадан бошлашни билмай гарангсийверди. Киссасидаги пул хам аксига олгандек хашаматли таомлар тановул килишга коя колмасди. Мехмонали пулларини хар санаб корганда, вахимага тушар, пуллари тугаб колса, хор болишдан коркиб хадеганда нафсини тиярди. Шу ахволда кош корая бошлаган махал темир йол вокзалига борди. Бу йерда хам тумонот одам, бош келса, отиришга ориндик тополмай догда колиши тайин еди. Шунинг учун Мехмонали бош ориндиклардан бирига отирди-ю, шу койи орнидан жилмади. корни хам таталамасди. Тушлик махали корка-писа, таваккал килиб йеган икки дона сомсача худди унинг холатини тушунган, дардларига малхам болган каби вужудини толдириб тургандек еди.

(давоми бор)

Хикоялар
ИШИД (ИГИЛ) ХАКИДА “КАЛЛАКЕСАР…” НОМЛИ ХАЙОТИЙ ХИКОЯ (5-кисм)