Дийдорсиз видолашув

Дийдорсиз видолашув

Дийдорсиз видолашув
Дийдорсиз видолашув

Шавкатжон, шу хорижга кетиш фикрингдан кайт. Оиланг, фарзандларинг каровсиз колади, – дея Гулшан ая жавради. Чет элда ишлаш учун йулга отланган углидан кунгли чопмаётган она. – Ахир, мен хам кариб колдим. Менга тиргак керак болам. Шу ерда хам яхши ишинг бор. Бу уйни хашаматли килиб таъмирлаш, мошина олиш каби орзуларингни узимизда хам мехнат килиб топсанг булади-ку. Факат, бироз сабрли бул…
– Онажон, узимни хам сизларни ёлгиз ташлаб кетгим келмаяпти. – Шавкат волидасининг сузларини ишонч билан кесди. – Лекин сиз оиламизга бош булиб турсангиз, хотиржам бориб ишлаб кайтаман. Икки йил хаш-паш дегунча утиб кетади. Хали хаммаси яхши булади.

Гулшан аянинг насихатлари жигарбандининг кулогига кирмас. Унинг уй хаёли тезрок чет элда кутаётган дустининг олдига бориб, ишни бошлаш. Ва шундай булди хам. Россиянинг Южни-Сахалинск шахрида биродари Абдулазиз билан бирга бир фирмада ишлай бошлади. Шу пайтга кадар хали хеч каерда булмаган Шавкат учун бу ернинг тогли ва денгиз об-хавоси жуда ёкди. Хар хафта уйидагилар билан кунгироклашар экан согинч хиси, юрт ва оила кадри нечогли эканлигини англарди у. Рахматли отаси “Мусофирлик нони ейиш осонмас!” дерди. Шавкат отасининг панд-насихатларини бод-бод эслади. Тухтасин ота гарчанд мусофирлик кунини курмаган, нони емаган булсада, уларнинг хаёти унга яхши таниш эди.

– Эй, дустим оёгинга бакувватрогини кийгин. – дея Абдулазиз дакки берганча ярим йулдан кайтарди Шавкатни.

– Ахир хар куни шундай кетяпман-ку…

– Бугун урмонга чикиб ишлар эканмиз. Бунакада касал булиб коласан. Бу ер сенга Узбекистон эмас. Хавоси енгил курингани билан нам жуда юкори. Агар Россияда бошинг ва оёгингни иссик тутсанг, хеч кандай докторга бормайсан. Хозир сенга билинмайди-да. Эртага, афсусланиб юрасан…

Шавкат ичи жунли этигини олдию, кийишга улгурмади. Автобус келиб, хамма бирма-бир чика бошлади. Этигини култигига урганча у хам автоуловга илиниб олди. Аёк кийимни алмаштириш эсдан чикиб, шу туришда ишга шунгиди. Совук, нам хавода оёклари музлаб, белига санчик бермагунича ишлайверди. Календарь буйича аллакачон бахор кириб келган. Март хам охирлаб коляпти, бирок Россия табиатининг календарьи буйича хануз киш хукумрон. Бу ерда апрель ойининг охири май ойининг бошларидан сунг хаво харорати тушиб, корлар эришни бошлайди. Атроф сулимлашиб, баланд тоглар яккол куриниб туради. Денгиз киргокларидаги музлар эса июнь ойига келибгина буткул эрийди. Бу рус мамлакатидаги ягона орол, Сахалинск вилоятининг мухитига хос.

Шавкатнинг ишлари асталик билан юра бошлади. Хар ой оиласи учун маошини узатиб турар. Жуда камхарж, колаверса, ташаббускорлиги сабаб бир жойда утирмас. Дам олиш кунларида хам кушимча иш топарди. Унинг бу шижоатидан Абдулазизнинг завки ошар, дусти бу ердагиларни у кадар яхши билмаганлиги учун хам яккалаб куймасди. Ахир ухлатиб кетадиганларни кадамда учратиш мумкин.

Шу зайл бир йиллик мавсумни омадли якунлашди. Яна киш фасли хукмронлиги бошланди. Совук кунлар, изгирин шамол гуё туфондек бош кутарди. Кучли ер силкинишлари… Бунинг хаммаси шу ернинг табиатига хос. Шавкат юртини якинларини согина бошлади. Айникса, 4-5 нафар шериклари оиласи багрига кайтганидан сунг у хам бетокат була бошлади. Лекин кета олмайди. Чунки яна бир йил ишлаши керак. Бориб келиш харажатлари хам анча киммат. Колишга карор килди. Аммо негадир хафта утар утмас иштахаси бугилиб, ошказони огриб колишидан шикоят кила бошлади. Бу холат уни тушакка михлаб куйди. Ун-ун беш кун жойидан кимир этгани йук. Абдулазиз унинг бетоблиганидан бетокат булиб шифокор хузурига олиб борди. Текширувлар натижасида унинг ички аъзолари каттик шамоллаганлиги аникландди. Маълум вакт даволанишига тугри келди.

Шавкат согая борди. Яна ишга чикди. Шавкатни согинч ути кийнарди. Волидаси, мехрибон аёли ва опаларини жуда-жуда согинган эди. Айникса, кизалоги Маржонанинг бийрон сузлашлари кулоклари олдида жарангларди. У 30 ёшга якинлашибтию, лекин шу кунга кадар оиласи багридан бир ойдан ортик айро булгани йук. Мана шу бир ойда дарров онасини кумсаб коларди. Иродасизликдан ичкиликка берилди. Абдулазиз дустининг бундай узгаришларидан хайратда колмади. Чунки бу ерга келганларнинг купчилиги мана шундай холатга тушиш мукаррар эди.

– Дустим тушунаман, бу ерда хеч кимга осон эмас, – Шавкатнинг ичкиликка ружу куйганидан кунгли хира булган Абдулазиз насихат солди. – Хамма уз оиласи, севимли гушасидан узокда… Лекин хар нарсага тушкунликка тушаверсанг, аламингни ичкиликдан олаверсанг, узингни хароб киласан-ку. Куй шуни ичма-а-а!

Хонадаги буш идишларни йигиштириб чикиб кетар чоги уксиниб каради дустига. Шавкат эса яна ичади. Биров билан тортишиб, томоша курсатмасада Абдулазиз ундан доим хавотир олади. Унинг олдинги шижоати, хушчакчаклиги йуколиб колган. Барчасига балки кишнинг кахратонли кунлари сабабдир. Боз устига иш хам жуда сусайиб колди. Икки кун ишлашса, 4-5 кун дам. Хаво харорати тушиб, хамма ёк муз билан копланган. Шавкат качонки уйидагилари билан гаплашар экан жажи кизалоги “Качон келасиз?” деб тинмай сурайверади. Гулшан ая хам нукул шу саволни беради. Колганлар эса бунга кушилади… Унинг учун согинч хиси кучли. Лекин тез орада ишлар юришиб, яна катта бинода курилиш бошланиши ваъда килинган. Бу пайтда кетиш… Яна кайтиб келиш. Бира тула шу йил хам ишлашга аллакачон ахд килган-ку, ахир. Янги йилда хамма байрам кайфиятида юрган кезларида хам у ичикликдан бошини кутармади. Унга алам килди. Илк бор кувончли кунларда оиласи багрида эмас. Бу тушкунлик узокка чузилмади. Март келиши билан ишлар бошланди. Яна аввалгидек, ишга шунгиди. Лекин шу кургур бодапарастлиги колмади.

– Шавкат мендан хафа булсанг хам айтаман. Энди ичишни камайтир. Умуман йигиштирсанг хаммасидан яхши.

– Нима сенга огирлиги тушяптими ёки ёкмаяптими? – деб дустининг кайгуришига жавобан зарда билан жавоб кайтарди.

– Тушунсанг-чи, ичишингнинг менга хеч кандай огирлиги ёки зарари йук. Аммо соглигингни хам уйла. Бу кетишда бир дардга йуликасан. Бу харом ичимликлардан хали хеч ким наф курганини курмадим. Агар бирор бир муаммо кийнаётган булса, айт. Бундай чукур стрессда юришинг менга ёкмаяпти. Рангингда ранг колмаган. Нима бу ерга ичкиликдан аламингни олиш учун келганмидинг?!..

У дустининг бу жовдирашларига мик этмади. Аммо тунлари ичида галаён кутарган дард безовта килишини сир тутди. Бунинг барчаси оиласини кумсаш, согинч ути деб бахоларди. Лекин бу дард уни тушакка яна бир бор михлаб куйганидагина жиддий кабул килди. Бу сафарги текширувлар унга шунчаки шамоллаш деб ташхис куймади. Шифохонада колиб даволашмади хам. Зудлик билан юртига кайтишини маслахат беришди. Мутахассиснинг бу сузлари Абдулазизнинг кулоклари остида черков кунигроклари бонг ургани сингари жарангларди. Нахот…

Зудлик билан кетиш учун блетларни бронь килдирди. Афсуски, шундай тигиз вазиятда маблаг томонлама турт девор орасида иложсизликда колди. Сурамаган, суриштирмаган дуст, таниш ва нотанишлар колмади. Шавкат эса кун сайин тушакда нимжонлаша борарди. Иштахаси йук, еганини факат кусаверганидан туришга мажоли хам колмади унинг. Нихоят бир хафта утибгина шошилинч чипта олинди. Шу бир хафта Абдулазиз учун бир йилдек машаккатли ва азобли утди. Аэропортда келганидан сунг енгил тортди. У кул телефонини олиб таниш ракамларни терди ва Шавкатга узатди.

– Ало… Онажон, Шавкатман, – дедию волидасининг овозини эшитгач кузларида ёш думалади. – Она.. Онажон мен уйга кайтяпман. Мана хозир аэропортдаман тез орада уйда буламан…

Шу сузларни айтишга узида куч топди. Сунг дустига телефонни кайтариб, куз ёшларини артди. Ортик волидасига “Хаммаси яхши хавотир олманг!” деб алдай ололмасди. Лекин ахволини айтиб, уларни вахимага солишни хам истамади. Хозир, бир неча соатдан сунг уларни куриш бахтига муяссар булади. Унга айни дам шу мухим… Отасининг мусофирлик хакидаги сузларини эслади. Шу тоб у падари бузургворини кумсаб, уни нечоглик согинганлигини англади. Балки у тирик булганида уни баъзи бир нотугри карорлардан кайтарган булармиди.

Гулшан ая бу хушхабардан сунг келинига тараддуд куришини тайинлаб, кизларини бу янгиликдан бохабар этиш учун шошилди. Йулда кетар экан онаизор ич-ичида Яратганга шукрона укирди. Бутун хаёлини камраган ёмон уйлардан сокит булди. Ахир Гулшан ая у хорижга кетганидан буён кунгли бетокат эди. Угли билан качон гаплашмасин доим сихат-саломатлигини суриштирар. Эркатойи болалигидан нимжонрок усгани учун хам кунгли халоватсиз эди. Худди Шавкат сингари тунлари бедор. Аммо бугун у жигарбандини багрига босади. Унинг дийдоридан куксига хотиржамлик шамоли урилгач, азобли утган кунларни буткул унитиб юборади. Аэропортда Шавкат учун хам бу хислар тулкинланар. Самолётга чикиш учун колган икки соат унинг учун жуда узун туйилар. Хар 5 дакикада дустига имларди. Унинг юзларида хадик яккол намоён эди. У нимагадир улгуролмаслигидан чучиб тургандек.

– Мана самолётга чикиш вакти бошланди. Юр дустим.

Шавкат узок юролмасди. Уни темур кушга аравачада олиб чикди. Шавкат осмонда гуё куш каби парвоз килаётгандек енгил нафас оларди. Уни дард тарк этгандек. У якинлашиб борар эди… Хаёлларга шунгиди. Абдулазиз утган бир ярим йил мобайнида ишда булиб утган кизик вокеалардан гапирар. Унинг кайфиятини кутаришга уринарди. Бирок хеч кайси бир гапи кулогига илинмас. Гуё кулокчин такиб олган-у, унда факат битта мусика янграб утаётгандек.

“Факат хозир эмас… Шундогам СЕНга якинрок жойдан боряпман. Уларни куришим керак. Гузал рафикамнинг кулидан бир пиёла чой ичиб, багримга фарзандларимни босганча онам дийдорини курай. Опаларимнинг ширин сухбатини эшитай! Оёкларим уйимизнинг ункир-чункир булиб ётган йулакларидан яна юрсин! Деворлари нураган, замонавий пардоз курмаган уша уйимизда яна тонг оттирай! Булардан мосиво килма!..”

Шавкат, биз кундик. Энди кишлогимизга етиб боришимиз колди холос. – дея дустининг елкасига кокиб куйди. Шу пайт Шавкат самолётнинг дарчасидан нигохини дусти томонга буриб, бемажол унга имлади. У жуда паст ва секин сузлай бошлади.
– Юртимиздамиз, шукр… Мендан рози булсинла-а-ар… – дедию калимасини кайтарди. Бир зум котиб колган Абдулазиз дод солиб стюардессага тез ёрдам чакиришларини айтди.

– Дустим, Шавкат, Шавка-а-ат… Мен сени уйинга елкамда кутариб боришга хам тайёрман. Лекин тобутингни эмас… Уйгон.

Шифокор келиб курди, сабр тилаб чикиб кетди. Абдулазиз хамрохлигида Шавкатни олиб чикишди. Хамма йул бериб, уз жойида кайта утирди. Хали эндигина 30 ёшни каршилаган бу йигитнинг нотаниш сиймоси, кисмати барчанинг дилини ларзага солди. Абдулазизнинг кузидаги ёш, куксидаги фигондан миллати узга стюардессалар корачигида оби равон шашкатор булди.

Хикоялар
Дийдорсиз видолашув