Алишер Навоий хаёти ва ижоди
Қайд этилишича, юзага келган вазият (Асқад Мухтор тўғрисида маълумотнинг бир неча маротаба берилиши)ни ўрганиш мақсадида вазирлик томонидан 14 сентябрь куни Сурхондарё, Хоразм, Навоий, Андижон, Тошкент, Қашқадарё вилоятлари мактабларида, айнан 8-синф “Адабиёт” фани дарслиги кўздан кечирилган.
8-синф “Адабиёт” дарслиги хусусида ижтимоий тармоқларда тарқалган видеохабарга ХТВ муносабат билдирди (видео)
Ижтимоий тармоқларда 8-синф “Адабиёт” дарслигида А.Мухтор ҳақидаги мавзу 8 марта чоп этилгани ҳақида сурат ва хабарлар тарқалди.
Ҳолатга ХТВ муносабат билдирди. Маълум қилинишича, ижтимоий тармоқлар орқали видеоси тарқалган 8-синф “Адабиёт” фани дарслиги макети 2010 йилда Ғафур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи томонидан яратилган. Мазкур дарслик сўнгги маротаба ушбу нашриёт томонидан 2019 йилда чоп этилган 4-нашр ҳисобланади.
Қайд этилишича, юзага келган вазият (Асқад Мухтор тўғрисида маълумотнинг бир неча маротаба берилиши)ни ўрганиш мақсадида вазирлик томонидан 14 сентябрь куни Сурхондарё, Хоразм, Навоий, Андижон, Тошкент, Қашқадарё вилоятлари мактабларида, айнан 8-синф “Адабиёт” фани дарслиги кўздан кечирилган.
Ўрганиш жараёнида кенг муҳокамага сабаб бўлган ҳолат кўздан кечирилган дарсликларда мавжуд эмаслиги аниқланган.
Шу ўринда, ижтимоий тармоқларда тарқалган видеолавҳа муаллифи фарзандига дарслик қайси мактабда берилганини аниқлаш имконияти бўлмади (видеода ҳеч қандай маълумот берилмаган).
Видео муаллифидан мазкур дарслик ҳақиқатдан ҳам мактаб кутубхонасидан берилган бўлса уни вазирликка @bookedu_bot телеграм боти орқали мурожаат қилган ҳолда мактаб кутубхонасига қайтариб, ўрнига сифатли дарсликни олишини сўраймиз. Шу билан бирга, видеони тарқатган ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларидан ҳолат юзасидан маълумотни вазирликка тақдим этишларини ва уни ижобий ҳал қилинишида ёрдам беришларини сўраб қоламиз.
Yaxshi bilasizki, Alisher Navoiy 1441-yil 9-fevralda temuriylar hukmronligida bo’lgan Xuroson davlatining poytaxti Hirot shalirida saroy amirlaridan bo’lmish G’iyosiddin Kichkina xonadonida tavallud topdi. Kichik yosliidan ta’lim olib, maktabda o’qib yurgan kezlari forsiy tildagi tasavvufiy adabiyotning asoschilaridan biri hisoblan-mish Fariduddin Attorning mashhur «Mantiq uî-îayr» («Qush nuiqi») dostonini sevib, berilib o’qidi. Ota-onasi mazkur asarga yoshlayin bu qadar mashg’ul bo’lib ketganidan qo’rqib, kitobni undan olib, yashirishdi. «Biroq, — deydi oltmish yoshlarida shu dostonga javob tariqasida yozgan «Lison ut-tayr» («Qush tili») asarida shoir, — men «Mantiq ut-tayr» matnini to’liq yodlab olgan edim. »Siyosiy vaziyatlar taqozosi bilan Navoiylar oilasi Mashhad shahriga ko’chib, bir necha yil o’sha yerda yashaganidan ham xabardorsiz.1466—1469-yillari yosh shoir Samarqand shaliridagi madra- salarda ta’lim oldi. Davlat ishlarida xizmatda ham bo’ldi, faol ijod ham qildi. 1469-yilning bahorida do’sti temuriyzoda Husayn Boyqaro Hirot taxtini egallaganidan so’ng shoirni yoniga chaqirdiUlug’ qalam sohibi bir necha yil Husayn Boyqaro saroyida oliy martabali lavozimlarda xizmatda bo’ldi. U buyuk amallardan iste’foga chiqib, erkin ijodiy ishlar bilan mashg’ul bo’lgan kezlarida ham ijtimoiy-siyosiy faoliyatdan chetlashgan emas. Unga Husayn Boyqaro «Muqarrabi shohiy», ya’ni shohning eng yaqin kishisi martabasini bergan edi. Bu sharafli martabaning hukmdor oldidagi imtiyozi shu ediki, u podshohga bir masala yuzasidan ketma-ket yetti martagacha murojaat qilish huquqiga ega edi.1483—1485-yillari shoirning eng buyuk asari — besh dostondan iborat «Xamsa» yaratildi.Umrining so’nggi o’n yili mobaynida ham Navoiy juda ko’p badiiy, ilmiy, tarixiy asarlar bunyod etdi. Bu ulug’ zot 1501-yilning 3-yanvari kuni Hirotda vafot etdi. O’sha kuni butun mamlakat motam tutdi. Qabri Hirotda. O’zbe- kiston hukumati bobokalon shoirimiz qabrini obod qilish rejasini tuzyapti. Mamlakatimiz poytaxtidagi «O’zbekiston Milliy bog’i»da Alisher Navoiyning ulug’vor haykali qad rostlab turibdi. Xalqimiz vakillari, dunyoning turli mamlakatlaridan kelgan mehmonlar shoir haykali poyiga gulchambarlar qo’yadi. Haykal ustida bino qilingan baland toq girdiga uning bir g’azalidan olingan:Olam ahli, bilingizkim, ish emas dushmanlig’, Yor o’lung bir-biringizgaki, erur yorlig’ ish, —degan misralari yozib qo’yilgan. U butun bashariyatga qarata aytilgan shior yanglig’ jaranglaydi.
“Ma`lumotlar xazinasi” usulida o’quvchilar A. Navoiy haqidagi ma`lumotlarni izohlab doskaga ilishadi
“Muqarrabi shohiy”
Tokio, Moskva, Boku
“Navodir un-nihoya”
“Xazoyin ul-maoniy”
“Navodir ush-shabob”
“Favoyid ul-kibar”
Topshiriq. Tegishli raqamlarni jadvalga joylang.
“Xazoyin ul-maoniy”dagi devonlar haqidagi ma’lumotlarni to`g`ri topa olasizmi?
Navoiy g`azallaridan namunalar. Qo`shiqlar, g’azallar eshittiriladi.
«QILG‘IL» G`AZALI tahlil qilinadi
Qaro ko‘zum, kel-u, mardumliq emdi fan qilg‘il,
Ko‘zum qarosida mardum kibi vatan qilg‘il.
Yuzung guliga ko‘ngul ravzasin yasa gulshan,
Qading niholig‘a jon gulshanin chaman qilg‘il…
* Takovaringg’a bag’ir qonidin hino bog’la
Itingga g’amzada jon rishtasin rasan qilg’il
Firoq tog’ida topilsa, tufroqim,ey charx,
Xamir etib yana ul tog’da ko’hkan qilg’il
Yuzung visolig’a yetsun desang ko’ngullarni,
Sochingdin boshtin-ayoq chin ila shikan qilg’il
Sakkiz baytli bu g‘azal asrlar osha el orasida mashhur bo‘lib kelyapti.
Radifi sof turkiy (o‘zbekcha) so‘z.
Qofiyasiga shoir arabiy («fan», «vatan», «rasan», «kafan»), forsiy («ko‘hkan», «shikan», «anjuman») kalimalarga ohangdosh o‘zbekcha so‘z («tikan») ham topadi.
G‘azalning boshidan oxirigacha har baytda kutilmagan timsol, ifoda va tasvir ishlatiladi.
4.Mustahkamlash
Bilimingizni sinang!
5.O`quvchilarni baholash,darsni yakunlash, Uyga vazifa :-98-100-sahifalarni o`qish va g`azal yod olish. O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ____________Usmonova G.
“Tasdiqlayman”_______Maktab direktori Dadakuziyeva N.H.
Toshkent shahar Yunusobod tumani 288-maktab Ona tili va adabiyot fanlari o`qituvchisi Gulnoz Nurmatovaning 8-sinf adabiyot fanidan “Alisher Navoiy hayoti va ijodi” mavzusidagi ochiq dars ishlanmasi
Metodbirlashma rahbari________ Abidova H. 2018-2019-o ‘quv yili
Qiziqarli malumotlar
Алишер Навоий хаёти ва ижоди